Time-Space Concepts in Science Fiction Literature and Cinema: Altered Carbon

Yıl 2024, Sayı: 31, 229 - 244, 29.01.2024

Afra Keleş Zeynep Tuna Ultav Müge Sever

https://doi.org/10.17484/yedi.1229509

Öz

Architecture and interior design interact with different disciplines such as literature and cinema, and they have an important meeting point especially in spatial terms. Undoubtedly, science fiction works play an important role in the architectural cross-section when it comes to future designs. Cyberpunk genre, which is one of the science fiction sub-genres that best expresses the past-future, time-space relationship, can be recognized to be an important example for understanding the spatial reflections of the concept of time. Altered Carbon, written by Richard K. Morgan in 2002, was adapted as a television series in 2018. The adaptation becomes three-dimensional, even four-dimensional with time, with the transformation of literary space into television drama space. The article focuses on the presentation of space in two different media as literature and television series. After reading the Altered Carbon literary work, the television series of the same name was watched and spatial analyzes were made based on the relationship between cinema, architecture and literature. The differences and similarities that arise in the presentation of space in these two different media contribute to the discussion of the use of different media and tools in the discussions on representations and presentations of space. By comparing and analyzing the spaces depicted in the Altered Carbon literary work and the spaces of the same work adapted to the television series; the article aims to touch on the relationship between literature, cinema and architecture with emerging concepts. Analysis makes an important contribution to the literature in terms of the relationship between the disciplines of literature, cinema and architecture, the establishment of the relationship between the past and the future, and the understanding of future spaces and designs.

Anahtar Kelimeler

Science fiction literature, science fiction cinema, time, space, Altered Carbon

Bilim Kurgu Edebiyatı ve Sinemasında Zaman-Mekân Kavramları: Değiştirilmiş Karbon [Altered Carbon]

Öz

Mimarlık ve iç mimarlık alanları edebiyat, sinema gibi farklı disiplinlerle etkileşim halindedir ve özellikle mekânsal anlamda önemli bir buluşma noktasına sahiptirler. Gelecek tasarımları söz konusu olduğunda, kuşkusuz bilim kurgu eserleri mimari kesitte önemli bir rol oynamaktadırlar. Geçmiş-gelecek, zaman-mekân ilişkisini en iyi ifade eden bilim kurgu alt türlerinden biri olan Siberpunk türünün ise, zaman kavramının mekânsal yansımalarını anlayabilmek adına önemli bir örnek olduğu söylenebilir. Richard K. Morgan’ın 2002’de yazmış olduğu Değiştirilmiş Karbon [Altered Carbon], 2018’te televizyon dizisi olarak uyarlanmıştır. Uyarlama, edebi mekânın televizyon dizisi mekânına dönüşümüyle üç, hatta zaman ile birlikte, dört boyutlu algılanabilir hale gelmektedir. Makale; edebiyat ve televizyon dizisi olarak iki farklı medyadaki mekân sunumuna odaklanır. Değiştirilmiş Karbon edebi eserinin okunduktan sonra, aynı adlı televizyon dizisi izlenmiş ve sinema, mimarlık ve edebiyat ilişkisi literatürüne dayanarak mekânsal analizler yapılmıştır. Bu iki farklı medyadaki mekân sunumunda ortaya çıkan farklılık ve benzerlikler, mekânın temsili ve sunumuna ilişkin tartışmalarda, farklı medya ve araçların kullanımının tartışılması ile ilgili olarak katkıda bulunur. Değiştirilmiş Karbon edebi eserinde tasvir edilen mekânlar ile televizyon dizisine uyarlanmış olan aynı eserin mekânlarının karşılaştırma ve analizlerini yaparak; ortaya çıkan kavramlarla birlikte edebiyat, sinema ve mimarlık arasındaki ilişkiye değinmeyi amaçlar. Çözümleme; edebiyat, sinema ve mimarlık disiplinleri arasındaki ilişkide, geçmiş ve gelecek arasındaki ilişkinin kurulması ve gelecek mekânlarının ve tasarımlarının anlaşılması açısından literatüre önemli bir katkı sağlar.

Anahtar Kelimeler

Bilim kurgu edebiyatı, bilim kurgu sineması, zaman, mekân, Değiştirilmiş Karbon

Kaynakça

• Altan, İ. (2015). Mimarlıkta mekan kavramı. Ofis 2005 Yayınevi.
• Bakhtin, M. (2014). Karnavaldan romana edebiyat teorisinden dil felsefesine seçme yazılar. Ayrıntı Yayınları.
• Basa, İ. (2000). Linguistic discourse in architecture (Tez No. 93267) [Doktora tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Batur, A. (1996). Mimarlıkta oryantalist eğilimler. O. Tunaşat, B. Kumral (Ed.), Mimari Akımlar 1 - Yapı’dan seçmeler Dizisi 8 (s. 22¬‒35) içinde. YEM.
• Bezci, İ. (2016). Teknolojik gelişmelerin mekan yüzeylerine çağdaş yansımaları (Tez No. 449586) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Bolak, B. (2000). Constructed space in literature as represented in novels, a case study: The black book by Orhan Pamuk (Tez No. 93148) [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Cavallaro, D. (2000). Cyberpunk and cyberculture: Science fiction and the ork of William Gibson. Athlone.
• Căplescu, O. A. (2015, 26 Mart). Architecture in science fiction movies [Bildiri Sunumu]. ICAR 2015: International Conference on Architectural Research, Bucharest. https://www.academia.edu/11672078/ARCHITECTURE_IN_SCIENCE_FICTION_MOVIES
• Doğru, S. (2020). Zaman ve mekân bağlamında Bir Zamanlar Anadolu’da filmini Bahtin’in “Kronotop” kavramıyla okumak. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD) 6(1), Yaz, 329-341.
• Erdoğan E. ve Yıldız Z. (2018). Zaman ve mekân kavramları arasındaki paradoksal ilişkinin ‘Bulut Atlası’ filmi üzerinden okunması. METU Journal of the Faculty of Architecture, 35(1), 1¬‒25. https://dx.doi.org/10.4305/metu.jfa.2018.1.1
• Ersümer, O. (2013). Bilimkurgu sinemasında Cyberpunk. Altıkırkbeş Yayın.
• Ertem, Ü. (2010). Sinema ve mimarlık etkileşiminin örnek kara filmler üzerinden incelenmesi (Tez No. 292336) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Foršek, N. (2019). Transhumanism, ethics and religion in ‘Altered Carbon’ by Richard K. Morgan (Tez No: 142:255576). [Doktora tezi, Josip Juraj Strossmayer University]. https://repozitorij.ffos.hr/islandora/object/ffos:4627
• Grobar, M. (2018, 18 Haziran). How ‘Altered Carbon’ production designer Carey Meyer built Bay City’s prawling main street for Sci-Fi series. Deadline. https://deadline.com/2018/06/altered-carbon-carey-meyer-production-design-interview-news-1202361170/
• Grouchnikov, K. (2020, 4 Ağustos). Production design of “Altered Carbon” – interview with Carey Meyer. Pushing Pixels. https://www.pushing-pixels.org/2020/08/04/production-design-of-altered-carbon-interview-with-carey-meyer.html Gülüş, İ. (2006). Sinemada görsel zaman ve mekan kurgusu. (Tez No. 217405) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Hacıömeroğlu, T. N. (2008). Reconstruction of architectural image in science fiction cinema: A case study on New York. (Tez. No. 176725) [Yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Hacıömeroğlu, T. N. (2017). A model or reading architectural narrative in Different. Aurum Mühendislik Sistemleri ve Mimarlık Dergisi, 1 (2), 49-58. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ajesa/issue/36735/418485
• Hauser, S. (2003). Virtual geographies: Cyberpunk at the intersection of the postmodern and science fiction. Rodopi.
• Heynen, H. (2011). Mimarlık ve modernite: Bir eleştiri. Versus Kitap.
• İmamoğlu, N. (2021). Işıl Baysan Serim ile ütopyalar üzerine. Arka Pencere Mecmua, 56-59.
• Kaçmaz-Erk, G. (2009). Architecture in cinema: A relation of representation based on space. Lambert Academic Publishing.
• Kale, Ö. (2010). Edebiyat sinema ilişkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 267¬‒275.
• Keleş, A. (2022). Technology-history juxtaposition withinthe spaces of cyberpunk literature and cinema: Reading Altered Carbon (Tez. No. 747223) [Yüksek lisans tezi, Yaşar Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Kortan, E. (1996). Mimarlıkta alanındaki son gelişmeler üzerine. O. Tunaşat, B. Kumral (Ed.), Mimari Akımlar 1 - Yapı’dan seçmeler Dizisi 8 (s. 9¬‒36) içinde. YEM.
• Lenic, J. G. (Yapımcı). (2018-2020). Altered Carbon [Dizi]. Virago Productions; Mythology Entertainment; Phoenix Pictures; Skydance Television.
• Merriam-Webster. (t.y.). Cyberpunk. Merriam-Webster.com dictionary içinde. 15 Nisan 2023 tarhinde, https://www.merriam-webster.com/dictionary/cyberpunk adresinden.
• Morgan, R. K. (2018). Altered Carbon. İthaki Yayınları.
• Moslund, S. (2010). The presence of place in literature – with a few examples from Virginia Woolf. Aktuel Forskning. http://static.sdu.dk/mediafiles//F/3/9/%7BF39578E6-7C8B-49BA-B7BE-3244D3CC3884%7DPlaceInLiterature.pdf
• Murphy, G. J. ve Schmeink, L. (Ed.). (2017). Cyberpunk and visual culture. Routledge.
• Neumann, D. (1996). Before and after Metropolis: Film and Arachitecture in search of the modern city. D. Neumann ve D. Albrecht (Ed.). Film architecture: set designs from Metropolis to Blade Runner. (s. 33‒38) içinde. Prestel.
• Noaa. (2018, 19 Mart). Altered Carbon architecture – Finding inspiration in today’s radical concepts. Medium. https://medium.com/@n0aa/altered-carbon-architecture-finding-inspiration-in-todays-radical-concepts-83d8e55c00c
• Nobbs, P. E. (1923). Literature and architecture. The Journal of the American Institute of Architects, 343‒346. https://cac.mcgill.ca/nobbs/publications/articles/litertureandarch.pdf
• Öztürk, S. S. (2014). Mekân-zaman kavramının sinematografiye bağlı değişkenler doğrultusunda mekânın üretilmesindeki rolü (Tez No. 367908). [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Pallasmaa, J. (2007). The architecture of image. Existential space in cinema. Rakennustieto Publishing.
• Pallasmaa, J. (2016). Tenin gözleri: Mimarlık ve duyular. YEM Yayınları.
• Penz, F. (2003). Architecture and the screen from photography to synthetic imagining, capturing and building space, time and motion. F. Penz, M. Thomas (Ed.). Architecture of llusion, from motion pictures to navigable interactive environments. (s. 135–164) içinde. Intellect Books.
• Serttaş, A. (2018). Sinemada yabancılaşma ve teknoloji temalı distopya: Siberpunk anlatı. TRT Akademi, 3, 346‒360.
• Sözen, M. F. (2008). Bakhtin’in romanda kronotop kavramı ve sinema. Akdeniz Sanat, 1 (2), 91-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akdenizsanat/issue/27687/291878
• Şengül, M. B. (2010). Concept of place in novel. The Journal of International Social Research, 3, 528‒538.
• Şpat, S. (2017). Teknolojinin iç mekân tasarımına etkileri ve toplumsal yansımalar (Tez No. 469205) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Tally, R. T. (2013). Spatiality. Routledge.
• Tekin, A. (2016). Bilim kurgu filmlerinde yaratılan tematik mekanların tasarım ve üretim süreçlerinin analizi (Tez No. 435152) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Till, J. (1996). Architecture in space, time. Collected Writings, 1‒6. https://jeremytill.s3.amazonaws.com/uploads/post/attachment/25/1996_Architecture_in_Space__Time.pdf
• Topuz, Ö. (2013). Bilimkurgu filmlerinin mimari açıdan gelecekle ilgili fikirlerin oluşmasına katkısı (Tez No. 352296) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Uğur, S. (2018). Transhumanizm ve öğrenmedeki değişim. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 4, 58‒¬74.
• Ünver, B. (2012). Sinemada mekansal duyumsama: The Shining film örneği (Tez No. 341220) [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
• Yakar, U. (2020, 22 Kasım). Cyberpunk kültürü nedir, nasıl ortaya çıktı? Cyberpunk temalı film, dizi ve oyunlara yakından bakıyoruz. Webtekno. https://www.webtekno.com/cyberpunk-nedir-siberpunk-filmler-diziler-oyunlar-h101733.html