Mimarlık Öğrencilerinin Deprem ve Konut Algısı Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2023, Sayı: 62, 1 - 16, 31.12.2023

Derya Elmalı Şen Evşen Yetim

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1339230

Öz

Çalışma, 2023 Kahramanmaraş depremlerinin ardından büyük ölçüde harabeye dönen kentlerdeki yıkımdan en çok etkilenen yapı grubu olan konutun kavramsal olarak üniversite öğrencileri tarafından nasıl algılandığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Deprem yaşamış, sarsıntı hissetmiş ve deprem yaşamamış toplam 183 öğrencinin katılımıyla gerçekleştirilen anket çalışmasında; depremin, deprem öncesi konutun ve deprem sonrası konutun zihinlerinde hangi kavramları çağrıştırdığını belirtmeleri istenmiştir. Öğrencilere “deprem” dendiğinde korku/panik kavramı çok baskın bir şekilde öne çıkmaktadır. Öğrencilerin zihninde “deprem” imgesinin oluşmasında en çok tekrarlanan ilk 10 çağrışım; korku/panik, yıkım/felaket, ölüm, sallantı/sarsıntı, enkaz/yıkıntı, endişe, kayıp, çaresizlik, karanlık, acı olarak sıralanmaktadır. Öğrencilere “deprem öncesi konut/ev” denildiğinde zihinlerine gelen ve en çok tekrarlanan ilk 10 çağrışım ise güven/güvenli alan, yaşam/yaşam alanı, aile, huzur/rahat, yuva, barınma/barınak, sıcak/samimi, aidiyet, sığınak/sığınma, sağlam/dayanıklı olarak sıralanmaktadır. Öğrencilere “deprem sonrası konut/ev” denildiğinde ise korku/panik, dayanıklı/sağlam, güvensizlik, yıkıntı/enkaz, endişe, aile, yıkım, yaşam/yaşam alanı, mezar, güven şeklinde bir sıralama yapmaktadırlar. Sonuç olarak, bu analizler ile ortaya koyulan çağrışım ve sonuçların depremzede ya da deprem korkusu olan bir bireyin psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğu andaki hassasiyetine ve iyileşmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bunun yanı sıra birey ve toplumun fiziksel çevresinin oluşumuna yönelik beklenti içinde olduğu sağlam ve güven tesis eden tasarım ve planlamalara da ışık tutması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

deprem, konut, algı, anlam, mimarlık öğrencisi

Proje Numarası

-

A Study on Earthquake and Housing Perception of Architecture Students

Öz

The study aims to determine how the university students conceptually perceive the housing, which is the building group most affected by the destruction in the cities that were largely destroyed after the 2023 Kahramanmaraş earthquakes. In the survey conducted with the participation of a total of 183 students who experienced earthquakes, felt shaking and did not experience an earthquake; they were asked to indicate which concepts the earthquake, the house before the earthquake and the house after the earthquake evoked in their minds. When students are told “earthquake”, the concept of fear/panic comes to the fore in a very dominant way. The top 10 most repeated associations in the formation of the “earthquake” image in the minds of the students are listed as fear/panic, destruction/disaster, death, shaking/concussion, debris/destruction, anxiety, loss, despair, darkness, and pain. When students are told “residence/house before earthquake”, the top 10 most repeated associations in total are listed as safety/safe space, living/living space, family, peace/comfort, home, sheltering/shelter, warm/sincere, belonging, take refuge/asylum, durable/resistant. When students are told “housing/house after earthquake”, fear/panic, durable/resistant, insecurity, debris/destruction, anxiety, family, ruin, living/living space, grave, trust are found to be sorted. As a result, it is thought that the associations and results revealed by these analyzes will contribute to the sensitivity and recovery of an earthquake survivor or an individual with fear of earthquakes when they need psychological support. In addition, it is expected to shed light on the solid and trust-building designs and plans that the individual and society expect for the formation of their physical environment.

Anahtar Kelimeler

earthquake, housing, perception, meaning, architecture student

Proje Numarası

-

Kaynakça

• AFAD (2023, 1 Temmuz). 06 Şubat 2023 Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremleri Saha Çalışmaları Ön Değerlendirme Raporu. https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Arazi_Onrapor_28022023_surum1_revize.pdf
• Akıncıtürk, N. (2003). Yapı tasarımında mimarın deprem bilinci. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8(1), 189-201.
• Ayyıldız Potur, A., Metin, H. (2021). Mimarlık eğitiminde depremin yeri ve depremin eğitsel boyutu: küresel gündem ve Türkiye bağlamı üzerine bir değerlendirme, Megaron, 16 (2), 223-254. DOI: 10.14744/MEGARON.2020.94210.
• Beaglehole, B., Mulder, R. T., Frampton, C. M., Boden, J.M., Newton-Howes, G. & Bell, C. J. (2018). Psychological distress and psychiatric disorder after natural disasters: systematic review and meta-analysis. British Journal of Psychiatry, 213, 716–722.
• Becker, J. S., Paton, D., Johnston, D. M., Ronan, K. R., & McClure, J. (2017). The role of prior experience in informing and motivating earthquake preparedness. International Journal of Disaster Risk Reduction, 22, 179- 193. https://doi.org/10.1016/j.ijdrr.2017.03.006.
• Ceyhan, E. ve Ceyhan, A. A. (2006). 1999 Marmara Bölgesi depremlerini yaşayan üniversite öğrencileri üzerinde depremin uzun dönemli sonuçları. Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 197-212.
• Chen, X., Liu, X., Shi, X., Chen, H. & Fan, F. (2022). Psychological resilience and posttraumatic growth in adolescent survivors of earthquake: A 10-year cohort study. Journal of Psychiatric Research, 155, 331-337. DOI: 10.1016/j.jpsychires.2022.09.021
• Erol, Ö. (2017). Kolektif bellekteki değişkenleriyle İzmit’te kamusal mekân algısı. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2(1), 89-103. https://doi.org/10.26835/my.273432
• Fırat, M. (2022). Deprem ve toplumsal etkileri. Tezkire Dergisi, 12, 47-72.
• Filiz, M., Karagöz, Y., & Karaşin, Y. (2023). Depreme maruz kalan bireylerin psikolojik durumlarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 236-250. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1263545
• Fonseca, F., Papageorgiou, G., Tondelli, S., Ribeiro, P., Conticelli, E., Jabbari, M. & Ramos, R. (2022). Perceived walkability and respective urban determinants: Insights from Bologna and Porto. Sustainability, 14(15), 9089, 1-19. https://doi.org/10.3390/su14159089
• Güler, K. (2023). Depremin yarattığı yıkımla birlikte kültürel mirası düşünmek. Mimarlık Dergisi, 430, 22-30.
• Ittelson, W. H., Proshansky, H. M., Rivlin, L. G., & Winkel, G. H. (1974). An introduction to environmental psychology. Holt, Rinehart and Winston.
• Karakuş, U. (2013). Depremi yaşamış ve yaşamamış öğrencilerin deprem algılarının metafor analizi ile incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18(29), 97-116. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.31309
• Karaşin, Y., Filiz, M., & Karagöz, Y. (2023). Depreme yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi, Afet ve Risk Dergisi, 6(2), 548-561. https://doi.org/10.35341/afet.1250436
• Kishalı, E., Karakoyunlu, R. ve Songur, M. (2109). Resilience over cultural heritage: The post-earthquake challenges of architectural conservation in Gölcük. Resilience Journal, 3(2), 127-142. https://doi.org/10.32569/resilience.544333
• Kuman Tunçel, Ö. (2023). Earthquake, collective trauma, and consequences. Arch Neuropsychiatry, 60, 97- 98. DOI: 10.29399/npa.28494
• Nakajima, Ş. (2012). Deprem ve sonrası psikolojisi. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28 (2), 150-155. doi:10.5222/otd.supp2.2012.150
• Özden, A. T. ve Açmaz Özden, M. (2023). Kahramanmaraş depremleri sonrası acil ve geçici barınma ile kalıcı konut sorunsalı üzerine düşünceler: Afet, barınma, bellek ve ötesi!. Mimarlık Dergisi, 430, 36-40.
• Qian, L., Zheng, C., Lai, Q. & Guo, J. (2021). A county town in ruins: Memories, emotions, and sense of place in post-earthquake Beichuan. China. Sustainability, 13(20), 11258, 1-18. https://doi.org/10.3390/su132011258
• Riffle, O. M, Lewis, P. R & Tedeschi, R. G. (2020). Posttraumatic growth after disasters. Positive psychological approaches to disaster: meaning, resilience, and posttraumatic growth (pp: 155-167) içinde. Springer.
• Şahin, C., Doğanay, H. ve Özcan, N. A. (2004). Türkiye coğrafyası ve jeopolitiği: Fiziki-beşeri-ekonomik- jeopolitik. (2. Baskı). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Şener Ayyıldız, S., Özbayraktar, M. (2005). Mimarlık Eğitiminde Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı Süreci ve Bu Süreçte Disiplinler Arası İletişimin Önemi. Deprem Sempozyumu Kocaeli, 23-25 Mart, 1224-1234.
• Şevik, A. E. (2023). Deprem ve yaşlılık: Psikososyal bir bakış. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 16(1), 49-47. https://doi.org/10.46414/yasad.1292526
• Taycan, O. (2019). Travma sonrası stres bozukluğu fenomenolojisi. Travma ve stresörle ilişkili bozukluklar (s. 1- 35) içinde. Türkiye Psikiyatri Derneği Yayınları.
• WHO (2023, 1 Temmuz). Earthquakes. https://www.who.int/health-topics/earthquakes#tab=tab_1
• YÖK ATLAS (2023, 3 Nisan). KTÜ Mimarlık Programı Kontenjan İstatistikleri. https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=106210335
• Yüksel, B., ve Hasırcı, D. (2012). An analysis of physical and psychological expectations of earthquake victims from temporary shelters: A design proposal. METU JFA, 29 (1), 225-240. https://doi.org/10.4305/metu.jfa.2012.1.13