An Evaluation on the Typologies of Homo Islamicus and Homo Economicus in the Context of the Inter-Civilizational Relationship

Yıl 2023, Sayı: 62, 154 - 161, 31.12.2023

Sait Ebinç

https://doi.org/10.53568/yyusbed.1383928

Öz

The aim of this article is to analyze the intellectual, mental, and ideological tensions between Islamic Civilization and Western Civilization, which are among the foremost economic, political, and diplomatic issues in the contemporary world. This analysis intends to explore these relations not only from the perspective of tension but also in terms of dialogue and tolerance. The method to be employed in this analysis aims to compare the tensioned relations between the two civilizations, both historically and methodologically, through a comparative approach, focusing on thought, mentality, and human context, with two different ideal types, Homo Economicus and Homo Islamicus.
This analysis seeks to answer the following questions: Is the relationship between civilizations a tension that exists independently of "man" or arises from ideological political institutions above him? Has man and his rights been able to reach a competence to transcend political and ideological boundaries and establish a ground for dialogue and reconciliation? Are the projects developed concerning these dialogue and tolerance grounds of hegemonic design? Do definitions like "identity" and "personality," shaped by societal and cultural accumulations, stem from hegemonic relationships? Why can't an independent, non-original, or non-integrist tradition of thought emerge in contemporary Islamic societies?
Another fundamental assumption of this article is that in contemporary Islamic world, it is not only "thought" but also political thought and practices that dominate the thought domain and the religious field. It assumes that political thought in Islamic societies, whether in its modern or traditional form, redefines its unique civilizational imagination through human-God, human-universe, human-human, and human-society relationships.

Anahtar Kelimeler

Civilization, mentalty, westernization, İslam

Homo İslamicus’dan Homo Economicus’a Karşılaştırmalı İki Farklı Medeniyetin Analizi

Öz

Bu makalenin amacı çağdaş dünyanın ekonomik, politik ve diplomatik sorunlarının başında gelen İslam Uygarlığı ile Batı Uygarlığı arasındaki düşünsel, zihinsel ve ideolojik gerilimli ilişkileri bu iki medeniyet ekseninde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu ilişki sadece gerilim yönü ile değil diyalog ve tolerans alanları bakımından analiz edilecektir. Bu analizde kullanılacak yöntem hem tarihsel hem de metodolojik olarak iki uygarlık arasındaki gerilimli ilişkileri düşünce, zihniyet insan bağlamında iki farklı ideal tip olan Homo Economicus ve Homo İslamicus üzerinden karşılaştırmalı bir yöntemle analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu analizde şu sorulara cevap verilmeye çalışılacaktır. Uygarlıklar arasındaki ilişki “insan”dan bağımsız ya da onun üstündeki ideolojik politik kurumlardan kaynaklanan bir gerilim midir? İnsan ve onun hakları siyasal ve ideolojik sınırları aşıp bir diyalog ve uzlaşma zeminini oluşturacak bir yetkinliğe ulaşabildi mi? Bu diyalog ve tolerans zeminleriyle ilgili geliştirilen projeler hegemonik bir tasarım mıdır? Toplumsal ve kültürel birikimlerin biçimlendirdiği “kimlik” ve “kişilik” gibi tanımlamalar hegemonik ilişkilerden mi kaynaklanmaktadır? Bugünki çağdaş İslam toplumlarında neden politik alandan bağımsız özgün ya da entegrist olmayan düşünce geleneği oluşamamaktadır.
Bu makelenin diğer bir temel varsayımı çağdaş İslam dünyasında egemen olan düşüncenin salt felsefi “düşünce’ değil siyasal düşünce ve pratiklerinin hem düşünce alanını hemde dinsel alanı baştan başa etkisi altına aldığı varsayımıdır. İslam toplumlarında siyasal düşüncenin ister modern biçimi olsun ister gelenekçi biçimi olsun kendi özgün uygarlık tahayyülünü insan-Tanrı insan-evren insan-insan insan-toplum ilişkileri üzerinden yeniden tanımlaması varsayımıdır.

Anahtar Kelimeler

medeniyet, zihniyet, islam, batılılaşma

Kaynakça

• Akbar, S. A. (2002). Ibn Khaldun’s Understanding of Civilizations and the Dilemmas of Islam and the West Today. Middle East Journal, 56(1), 20–45. http://www.jstor.org/stable/4329719
• Benmakhlouf, A. (2010). The Concept of Civilization. Arap Müslim Civilization İn The Mirror of The Universal Philosophical Perspectives. United Nations Education Scientific Culturel Organizations. pp.17-29.
• Braudel, F. (1996). Uygarlıkların Grameri. (Kılıçbay, M. A. Çev.). (2. b.). İmge Yayınları.
• Braudel, F. (1994) Akdeniz ve Akdeniz Dünyası II.Cilt. ( Kılıçbay, M.A. Çev.). İmge Yayınları.
• Feyarabend, P. (1985). Akla Veda. (E. Başer . Çev:). Ayrıntı Yayınları.
• Gasset, O . (1992). Tarihel Bunalım ve İnsan, (N.G. Işık. Çev.). (2. b.). Ayrıntı Yayınları.
• Guızot, M. (1860). General Hıstory of Cıvılızatıon in Europe From The Fall of The Roman Empıre To The French Revolutıon. Henry, C.S Trans:), Newyork D. Apelleton Company
• Haldun, İ. (1988). Mukaddime 1.c. S. Uludağ. Çev.).(2.B). Dergah Yayınları.
• Kıvılcımlı, H. (2006). Tarih Devrim Sosyalizm, (2b.). Derleniş Yayınları
• Hodgson, M.G.S. (1993). İslamın Serüveni, Cilt III. (İ.Akyol.ve Dğr. Çev.). İz Yayıncılık.
• Huntington, S. P. (1993). The Clash of Civilizations?. Foreign Affairs, 72(3), 22–49. https://doi.org/10.2307/20045621
• Kohn, M. (2009). Afghānī on Empire, Islam, and Civilization. Political Theory, 37 (3), 398–422. http://www.jstor.org/stable/25655487
• Kovel, J . (1994). Tarih ve Tin. (H. Pekinel. (Çev.) (2. b.). Ayrıntı Yayınları.
• Huberman, L. (1991). Feodal Toplumdan XIX Yüzyıla. (M. Belge. Çev.) (1. b). İletişim Yayınları.
• Berman. M. (1994). Katı Olan Herşey Buharlaşır, (Ü. Altuğ, Ü, B. Peker, Çev.). (2. b). İletişim Yayınları.
• Maus, M. (2010). Sosyoloji ve Antropoloji, (Ö. Doğan. Çev.). (2.b) Doğubatı Yayınları.
• Monnier, R. (2008). The Concept of civilisation from Enlightenment to Revolution: An Ambiguous Transfer. Contributions to the History of Concepts, 4 (1), 106–136. http://www.jstor.org/stable/23730859
• Petito, F. (2007). The Global Political Discourse of Dialogue among Civilizations: Mohammad Khatami and Václav Havel, Global Change,Peace&Security, 19:2, 103-126, DOI: 10.1080/14781150701358995
• Sunar, İ. (1986). Düşün ve Toplum, (2.b). Birey ve Toplum Yayınları.
• Tanilli, S. (2006). Uygarlık Tarihi, , (1.b). Alkım Yayınları,
• Weber, M, (1978). Economy and Socıety, ( Guenther Roth and Claus.Ed),(E.Fıshof, H.Gerts Trans:) (2nd.ed) London, University of Californias Press.
• Sunar, İ. (1986). Düşün ve Toplum, (2.b). Birey ve Toplum Yayınları.
• Tanilli, S. (2006). Uygarlık Tarihi, , (1.b). Alkım Yayınları,
• Weber, M, (1978). Economy and Socıety, ( Guenther Roth and Claus.Ed),(E.Fıshof, H.Gerts Trans:) (2nd.) London, University of Californias Press.