EVALUATION OF 61-72 MONTH OLD CHILDREN’S DEMOCRATIC ATTITUDES AND BEHAVIOURS ACCORDING TO THE PARENTS’ VIEWS

Yıl 2014, Cilt: 173 Sayı: 173, 227 - 244, 01.03.2014

Özgün Uyanık Gözde İNAL Kızıltepe Suphi Özsüer Münevver CAN Yaşar

Öz

In this study, it is aimed to evaluate 61-72 month old children’s democratic attitudes and behaviors according to mothers’ views. The population consists of mothers of 61-72 month old children attending preschool institutions that are located in central district of Afyonkarahisar and villages of it and affiliated to Ministry of National Education. 480 mothers in total, 240 of whose children attend to preschool institutions in central district and 240 of whose children attend to preschool institutions in villages of central district are included in the sample. “Democratic Attitudes and Behaviors Evaluation Form”, developed by Yaşar (1994), is used as data collection tool. After normality test, the findings of the study were analyzed via Mann Whitney U Test with 2 groups when analyzing between group differences and via Kruskal Wallis H Test with groups more than two. As a result of the study, it was identified that children attending to preschool institutions in city center have more democratic attitudes and behaviors than children attending to preschool institutions in villages of central district. Besides, compared to other children, those who are an only child and attend a kindergarten for at least two years displayed democratic attitudes and behaviors. Furthermore democratic attitudes and behaviors were observed to be displayed by those whose parents have higher level of education, and work as a civil servant and only whose mothers are self-employed.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, parental attitudes, democratic attitudes and behaviors.

61–72 AYLIK ÇOCUKLARIN DEMOKRATİK TUTUM VE DAVRANIŞLARININ ANNE GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Araştırmada, 61–72 aylık çocukların demokratik tutum ve davranışlarının anne görüşlerine göre değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Afyonkarahisar ili şehir merkezinde ve merkeze bağlı köylerde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olan okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 61–72 aylık çocukların anneleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemine ise, çocuğu şehir merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 240 anne, çocuğu merkeze bağlı köylerdeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 240 anne olmak üzere toplam 480 anne dahil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Yaşar (1994) tarafından geliştirilen “Demokratik Tutum ve Davranışları Değerlendirme Formu” kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular normallik testi sonucunda; gruplar arası farklılık incelenirken ikili gruplarda Mann Whitney U Testi, ikiden fazla gruplarda ise Kruskal Wallis H Testi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, şehir merkezindeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocukların merkeze bağlı köylerdeki okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden çocuklara göre, daha demokratik tutum ve davranışlar sergiledikleri belirlenmiştir. Bunun yanında, tek çocuk olanların, iki yıl ve üzeri okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların, anne-baba öğrenim düzeyi yüksek ve annesi memur ve serbest çalışan, babası ise memur olarak çalışan çocukların diğer çocuklara göre daha demokratik tutum ve davranışlar sergiledikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, anne-baba tutumları, demokratik tutum ve davranışlar.

Kaynakça

• ALTAY, F.B. ve GÜRE, A. (2012) “Okul Öncesi Kuruma (Devlet-Özel) Devam Eden Çocukların Sosyal Yeterlik ve Olumlu Sosyal Davranışları ile Annelerinin Ebeveynlik Stilleri Arasındaki İlişkiler”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2699-2718.
• ARAL, N., KANDIR, A. ve CAN YAŞAR, M. (2011) Okul Öncesi Eğitim ve Okul Öncesi Eğitim Programı (Geliştirilmiş IV. Baskı), YA-PA Yayınları, İstanbul.
• BARLING, J. (1986) “Fathers' Work Experiences, the Father-Child Relationship and Children's Behaviour”, Journal of Occupational Behaviour, 7(1), 61-66.
• BAŞBAKANLIK AİLE ARAŞTIRMA KURUMU (1995) Ailede Çocuk Eğitimi (Aralık 1992-Aralık1993). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara. Web: http://athgm.gov.tr. Adresinden 12.06.2013 tarihinde indirilmiştir.
• BLUESTONE, C. and TAMIS-LEMONDA, C.S. (1999) “Correlates of Parenting Styles in Predominantly Working- and Middle-Class African American Mothers”, Journal of Marriage and the Family, 61, 881-893.
• BRONFENBRENNER, U. and MORRIS, P.A. (1998) The Bioecological Model of Human Development, (pp. 793-828). In W. Damon and R.M. Lerner (Eds.). Handbook of Child Psychology: Volume One: Theoretical Modelsof Human Development. (8th Edition). John Wiley & Sons, Inc, New York.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., KILIÇ-ÇAKMAK, E., AKGÜN, Ö.E., KARADENİZ, Ş. ve DEMİREL, F. (2012) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (13. Baskı), Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• COUSINS, J.H., POWER, T.G. & OLVERA-EZZELL, N. (1993) “Mexican- American Mothers' Socialization Strategies: Effects of Education, Acculturation, and Health Locus of Control”, Journal of Experimental Child Psychology, 55, 258–276.
• ÇAĞDAŞ, A. ve SEÇER, Z. (2005) Anne Baba Eğitimi, Eğitim Kitabevi, Ankara.
• ÇAKICI, S. (2006) “Alt ve Üst sosyoekonomik Düzeydeki Ailelerin Aile İşlevlerinin, Anne-Çocuk İlişkilerinin ve Aile İşlevlerinin Anne-Çocuk İlişkilerine Etkisinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÇAKMAK GÜLEÇ, H. ve ÖZDEMİR, B. (2006) “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden ve Etmeyen Çocukların Demokratik Davranışlarının Velilerin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi”, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi,1(2),1-11.
• ÇELTİKÇİ, E. (2009) Ailede Demokrasi Eğitimi, (s.274-278). Trabzon Valiliği Uluslararası Çocuk-Aile ve Çocuk Bağlamında Okul Öncesi Eğitim Kongresi. Trabzon Valiliği Kültür Yayınları, Trabzon.
• ÇILGA, İ. (2001) “Demokrasi İnsan Hakları Kültürü ve Çocuk Hakları”, Milli Web: 151/cilga.htm. adresinden 13.06.2013 tarihinde indirilmiştir.
• http://yayim.meb.gov.tr/dergiler/
• DOĞAN, İ. (2007) Vatandaşlık Demokrasi ve İnsan Hakları (6. Baskı), Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• DOĞANAY, A. and SARI, M. (2004) “Elementary School Students' Devotion Level to Democratic Values and Comparison of the Effect of Overt and Hidden Curriculum on Gaining Democratic Values in Terms of Students and Teachers Opinions”, Educational Administration in Theory & Practice, 39, 356-383.
• ER GAZELOĞLU, C. (2000) “İlkokul Dördüncü Sınıf Öğrencilerinin Psiko- Sosyal Gelişimine Ana-Baba Tutumunun Etkisinin İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ERWIN, E.J. and KIPNESS, N.A. (1997) “Fostering Democratic Values in Inclusive Early Childhood Settings”, Early Childhood Education Journal, 25(1), 57-60.
• FARREL, J.P. (1998) “Democracy and Education: Who Gets to Speak and Who is Listened to?”, Curriculum Inquiry, 28(1), 1-7.
• FOX, R.A., PLATZ, D.L. & BENTLEY, K.S. (1995) “Maternal Factors Related to Parenting Practices, Developmental Expectations, and Perceptions of Child Behavior Problems”, Journal of Genetic Psychology, 156,431-441.
• GANDER, M.J. and GARDINER, H.W. (2007) Çocuk ve Ergen Gelişimi (Çeviren: Onur, B.), (6. Baskı), İmge Kitapevi, Ankara.
• GÜRKAN, T. (1986) “Okul Öncesinde Öğretmen-Öğrenci Etkileşimi ve Çocuğun Verilen Görevi Yerine Getirmedeki Israrı”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 19(1-2),73-77.
• GÜVEN, Y., ÖNDER, A., SEVİNÇ, M., AYDIN, O., UYANIK BALAT, G., PALUT, B., BİLGİN, H., ÇAĞLAK, S. ve DİBEK, E. (2006) Okul Öncesi Eğitimi Alan ve Almayan Birinci Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Duygusal Uyum Düzeylerinin Karşılaştırılması, (s.323-337), I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi Bildiri Kitabı, Cilt:2. YA- PA Yayınları, İstanbul.
• JAMYANG-TSHERING, K. (2004) “Social Competence in Preschoolers: An Evaluation of the Psychometric Properties of the Preschool Social Skills Rating System (SSRS)”, Unpublished Phd Thesis in Education, Pace University, USA.
• JOHNSON, A.K. (2006) “Physical and Psychological Aggression and the Use of Parenting Styles: A Comparıson of African-American and Caucasian Families”, Unpublished Master Thesis, University of Maryland, USA.
• KARADENİZ, A. (1994) “Lise Son Sınıf Öğrencileri Üzerinde Demokratik ve Otoriter Olarak Algılanan Ana-Baba Tutumlarıyla Çeşitli Mesleki Değerler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• KARAKÜTÜK, K. (2001) Demokratik ve Laik Eğitim, ANI Yayıncılık, Ankara.
• KARASAR, N. (2007) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (17. Baskı), Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• KEOWN, L.J. and WOODWARD, L.J. (2006) “Preschool Boys with Pervasive Hyperactivity: Early Peer Functioning and Mother-Child Relationship Influences”, Social Development, 15(1), 23-45.
• KOÇAK, N. ve TEPELİ, K. (2006) “Dört-Beş Yaş Çocuklarında Sosyal İlişkiler ve İşbirliği Davranışlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, 1. Uluslararası Okul Öncesi Eğitim Kongresi, Bildiri Kitabı. Cilt II, YA-PA Yayınları, İstanbul.
• KÖSE, E. (2009) “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Demokrasi Anlayışlarının Değerlendirilmesi (Erzurum İli Örneği)”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(3),871-880.
• KULAKSIZOĞLU, A. (2009) Ergenlik Psikolojisi (11. Baskı), Remzi Kitapevi, İstanbul.
• LEVENBACH, J. (2004) “Mothers’ Parenting Style and Preschoolers’ Social Behavior in Japan and Canada”, Unpublished Dissertation Thesis, Department of Psychology, University of Windsor, Ontario, Canada.
• MAHONEY, G. and MACDONALD, J. (2004) Responsive Teaching: Parent Mediated Developmental Intervention, Case Western Reserve University, Cleveland, OH.
• MCGILLICUDDY-DE LISI, A.V. and DE LISI, R. (2007) “Perceptions of Family Relations When Mothers and Fathers are Depicted With Different Parenting Styles”, The Journal of Genetic Psychology, 168(4), 425-442.
• MISER, R. (1991) “Demokrasi Eğitimi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1),49-54.
• NELSEN, J., LOTT, L. & GLENN, S. (2002) Çocuk Eğitiminde A’dan Z’ye Pozitif Disiplin (Çeviren: Ersin, M.), Hayat Yayıncılık, İstanbul.
• ÖMEROĞLU, F. (1996) “Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Terbiyesinde Annenin Rolü ve Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumları (Anne Tutumlarının Demografik Bilgilere Göre Farklılaşıp Farklılaşmadığına İlişkin Bir Araştırma)”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• ÖZBEN, Ş. ve ARGUN, Y. (2002) “Okul Öncesi Çocukların Anne-Babalarının Çocuk Yetiştirme Tutumları ile İlgili Değişkenlerin İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 14,18-28.
• ÖZGÜVEN, İ.E. (2001) Ailede İletişim ve Yaşam, PDREM Yayınları, Ankara.
• ÖZYÜREK, A. (2004) “Kırsal Bölge ve Şehir Merkezinde Yaşayan 5–6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Anne-Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÖZYÜREK, A. ve TEZEL ŞAHİN, F. (2005) “5-6 Yaş grubunda Çocuğu Olan Ebeveynlerin Tutumlarının İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• ÖZYÜREK, A. ve TEZEL ŞAHİN, F. (2010) Anne- baba Olmak ve Anne Babaların Çocuk Yetiştirme Tutumları, (s.35-53), (Editör. Güler, T.), Anne Baba Eğitimi. Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
• PEISNER-FEINBERG, E.S., BURCHINAL, M.R., CLIFFORD, R.M., CULKIN, M.L., HOWES, C., KAGAN, S.L. & YAZEJIAN, N. (2001) “The Relation of Preschool Child-Care Quality to Children's Cognitive and Social Developmental Trajectories through Second Grade”, Child Development, 72(5), 1534–1553.
• PEKŞEN AKÇA, R. (2012) “Anne Babaların Çocuk Yetiştirmede Aşırı Koruyucu Olmaları”, Akademik Bakış Dergisi, 29, 1-13.
• POYRAZ, M. (2007) “Babaların Babalık Rolünü Algılamalarıyla Kendi Ebeveynlerinin Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitimi Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”,
• RAMAZAN, O., URAL, O. ve GÜVEN, G. (2006) “Çocukların Psikososyal Gelişim Becerilerine Okul Öncesi Eğitimin Katkısı: Anne-Baba Görüşleri”, (s.353-359). I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi, Bildiri Kitabı, Cilt:1, YA-PA Yayınları, İstanbul.
• RYDER, V. (1995) Parents and Their Children, The Goodheart-Willcox Company Inc, Illinois, United States.
• SANTROCK, J.W. (2004) Life-Span Development (9th ed.), McGraw-Hill, New York.
• SEÇER, S., ÇELİKÖZ, N. ve YAŞA, S. (2007) “Bazı Kişisel Özelliklerine Göre Okul Öncesi Eğitim Kurumlarına Devam Eden Çocukların Babalarının Babalığa Yönelik Tutumları”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 425-438.
• SEVEN, S. (2007) “Ailesel Faktörlerin Altı Yaş Çocuklarının Sosyal Davranış Problemlerine Etkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 51,477- 499.
• SHUMOW, L., VANDELL, D.L. & POSNER, J.K. (1998) “Harsh, Firm, and Permissive Parenting in Low Income Families”, Journal of Family Issues, 19(5),483- 507.
• ŞANLI, D. (2007) “Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumlarını Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• ŞEHİRLİ, N. (2007) “Çocuk Davranışları Değerlendirme Ölçeği’nin Geliştirilmesi Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”,
• ŞİŞMAN, M. (2006) “Eğitimde Demokrasi ve Sosyal Adalet: Türkiye Eğitim Sisteminin Değişmeyen Miti”, Türk Eğitim Sisteminde Yeni Paradigma Arayışları Bildiriler Kitabı, 4-5 Kasım, (s.291-305), Eğitim Bir-Sen Yayınları, Ankara.
• TEZEL ŞAHİN, F. ve ÖZYÜREK, A. (2005) “5-6 Yaş Grubunda Çocuğu Olan Ebeveynlerin Tutumlarının İncelenmesi”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 19-34.
• TEZEL ŞAHİN, F. ve ÖZYÜREK, A. (2008) “5-6 Yaş Grubu Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Demografik Özelliklerinin Çocuk Yetiştirme Tutumlarına Etkisinin İncelenmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(3), 395-414.
• ULUS, L. (2004) “Osmanlı Devletinden Günümüze Okul Öncesi Eğitim Çalışmaları ve Ülkemizde Erken Çocukluk Eğitiminin Bugünkü Durumu”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• UYANIK BALAT, G. (2007) “İlköğretime Başlayan Çocukların Anne Babalarının Çocuk Yetiştirme Tutumlarının Okul Öncesi Eğitimden Yararlanma Düzeylerine Göre İncelenmesi”, Eğitim ve Bilim, 32(143), 89-99.
• WEİTEN, W., LLOYD, M.A., DUNN, D.S. & HAMMER, E.Y. (2009) Psychology Applied to Modern Life: Adjustment in The 21st Century, Wandsworth Cengage Learning Publishing, USA.
• YAŞAR, Ş. (1994) “Demokratik Tutum ve Davranışların Geliştirilmesinde Okul Öncesi Eğitimin Rolü”, 10. YA-PA Okul Öncesi Eğitimi ve Yaygınlaştırılması Semineri (s.343-351), YA-PA Yayınları, Ankara.
• YAVUZER, H. (2001) Yaygın Ana-Baba Tutumları, Ana-Baba Okulu. (9.Basım). Remzi Kitabevi, Ankara.
• YAVUZER, H. (2008) Çocuğunuzun İlk Altı Yılı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• YEŞİL, R. (2002) Okul ve Ailede İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• YEŞİL, R. (2004) “İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitiminde Yöntem”, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 35-41.
• YÖRÜKOĞLU, A. (2000) Değişen Toplumda Aile ve Çocuk, Özgür Yayıncılık, İstanbul.