PRIMARY EDUCATION CURRICULUMS FROM THE OTTOMAN EMPIRE TO THE REPUBLIC OF TURKEY (1870–1936)

Yıl 2014, Cilt: 181 Sayı: 181, 51 - 68, 01.02.2014

Lütfi Budak Çiğdem Budak

Öz

In the Ottoman Empire, the primary level schools had been called “Sıbyan Mektebi”. Although those schools could meet the needs at the first periods of the Ottoman Empire, they couldn't keep pace with the changing situations. Sıbyan schools had undergone major changes especially since 1870s. New regulations had been made because of the Maarif-i Umumiye Regulation accepted in 1869; thus, new curriculums were designed. At those curriculums, courses such as history, geography, calculation, sarf-ı Osmani, orthography, reading and calligraphy were added, and subjects of the courses were included as well as the explanation of the courses. Thus, it is possible to qualify those curriculums as first detailed primary curriculums. In accordance with the Act of Tedrisat-ı İptidaiye, courses such as handicrafts-art, music, physical education, health education were put into the 1913-1914 curriculums for the first time. In the early years of the Republic, a different mission was assigned to the primary education; it was aimed to educate citizens who were appropriate for the qualifications of the Republic. Accordingly, curriculums were designed in 1924, 1926 and 1936. The curriculum prepared in 1924 was a transitional one. The 1926’s curriculum was the first one that had been prepared in accordance with the requirements of the Republic. In the content of that curriculum, courses such as social sciences and civics were added into the curriculum, and significant changes were made in the contents of the courses. As for 1936, after the inclusion of the principles of the CHP, the curriculum then had a different content. It is possible to tell that generally periodical political and social characters and needs shaped the preparation of the primary curriculums from the latest periods of the Ottoman Empire and the first years of the Turkish Republic. In this study, it has been aimed to reveal what kind of changes and needs as well as the Republic directed the primary education reforms that started in the last periods of the Ottomans and how they were reflected in the curriculums.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, the Primary Curriculum, the Republic of Turkey.

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAN TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NE İLKOKUL PROGRAMLARI (1870–1936)

Öz

Osmanlı’da ilkokul seviyesindeki okullara sıbyan mektebi denilmiştir. Amacı Kuran öğretmek olan bu okullar başlangıçta ihtiyaca cevap verebilmişlerse de ileriki dönemlerde değişen şartlara ayak uyduramamışlardır. Sıbyan okulları özellikle 1870’lerden itibaren büyük değişimlere uğramıştır. 1869’da Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’yle düzenlemelere gidilmiş; bu doğrultuda 1891’de yeni programlar hazırlanmıştır. Bu programlarda tarih, coğrafya, hesap, sarf-ı Osmanî, imla, kıraat, hüsn-i hat gibi dersler eklenmiş, derslerin açıklamalarıyla birlikte konularına yer verilmiştir. Bu yönüyle bu programlar ilk ayrıntılı programlar olarak nitelendirilebilir. Tedrisat-ı İptidaiye Kanunu uyarınca hazırlanan 1913-1914 programlarında ise ilk kez elişleriresim, müzik, beden, sağlık gibi dersler konulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında ise ilköğretime farklı misyon yüklenmiş; Cumhuriyetin niteliklerine uygun yurttaş yetiştirmek amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 1924, 1926 ve 1936’da programlar hazırlanmıştır. 1924 programı geçiş programı niteliğindedir. Cumhuriyetin niteliklerine uygun hazırlanmış ilk program 1926 programı olmuştur. Programda hayat bilgisi, yurt bilgisi gibi yeni dersler konulmuş; derslerin içeriklerinde, öğretim yöntemlerinde önemli değişimler yapılmıştır. 1936’da ise CHP’nin ilkelerine ayrıntılı yer verilerek programa farklı bir içerik verildiği görülmektedir. Osmanlı’nın son dönemlerinden Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar programların hazırlanışında dönemlerin siyasal, sosyal yapılarının ve ihtiyaçlarının yön vermiş olduğunu söylemek mümkündür. Çalışmanın amacı; Osmanlı’nın son dönemlerinde başlayan ilköğretim reformuna Cumhuriyetle beraber ne gibi değişikliklerin ve ihtiyaçların yön verdiğini ve bunların programlara nasıl yansıdığını ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, İlkokul Programı, Türkiye Cumhuriyeti.

Kaynakça

• AKYÜZ, Y. “İlköğretimin Yenileşme Tarihinde Bir Adım: Nisan 1847 Talimatı”, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1151/13510.pdf
• AKYÜZ, Y. (2005) Türk Eğitim Tarihi, Pegem Yayıncılık, Ankara.
• BAŞAR, E. (2004) Milli Eğitim Bakanlarının Eğitim Faaliyetleri (1920- 1960), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• BİNBAŞIOĞLU, C. (1995) Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi, Öğretmen Yetiştirme Açısından Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi Üzerinde Bir Araştırma, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• BİNBAŞIOĞLU, C. (1999) “Eski Milli Eğitim Bakanlarından Mustafa Necati’nin Türk Eğitim Tarihindeki Yeri”, 75 Yılda Eğitim, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s.118-121.
• BİNBAŞIOĞLU, C. (2005) Türk Eğitim Düşüncesi Tarihi, Anı Yay. Ank.
• ÇAĞLAR, A. (1999) “75. Yılında Cumhuriyet’in İlköğretim Birikimi”, 75 Yılda Eğitim, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s.125-144.
• ERGİN, O. (1939) Türkiye Maarif Tarihi, c.1, Osmanbey Matbaası, İstanbul.
• GÖK, F. (1999) “75 Yılda İnsan Yetiştirme Eğitim ve Devlet”, 75 Yılda Eğitim, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, s.1-8.
• İlkmekteplerin Müfredat Programı (1924) Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul.
• İlkmekteplerin Müfredat Programı (1926) Maarif Vekâleti Yayınları, İstanbul.
• İlkmektepler Talimatnamesi (1929) Devlet Basımevi, 2.bs. İstanbul.
• İlkokul Programı (1936) Devlet Basımevi, İstanbul.
• KALAYCI, N. (2004) Cumhuriyet Döneminde İlköğretim, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• KODAMAN, B. (1999) Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• KOÇER, H. A. (1991) Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• MAHMUT CEVAD, (2002) Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.
• ÖZALP, R. (1982) Milli Eğitimle İlgili Mevzuat (1857-1923), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• SAKAOĞLU, N. (2003) Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• TAZEBAY, A. (2000) İlköğretim Programları ve Gelişmeler, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• UNAT, F. R. (1964) Türkiye Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış, Milli Eğitim Basımevi, Ankara.