ZAMAN VE KRONOLOJİNİN ÖĞRETİMİNDE BİR MATERYAL: ZAMAN ŞERİTLERİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 1, 157 - 192, 23.05.2016

Adnan Altun Selahattin Kaymakçı

Öz

İçerisinde yaşamış olduğumuz an olan zaman, farklı biyolojik, zihinsel, fiziksel, psikolojik, sosyolojik boyutları olan bir olgu olarak da açıklanabilir. Kronoloji ise zaman bilimi olarak ifade edilmektedir. Doğasında geçmişte yaşanılan zamanı açıklamak bulunan tarih dersi, konularını öğretirken zaman ve kronolojiden yararlanmaktadır. Türk Eğitim Sistemi’nde tarih içerikli konular genellikle temel eğitimde Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, TC. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, ortaöğretimde ise Tarih derslerinde öğretilmektedir. Bu derslerin öğretim programlarında zaman ve kronolojiye vurgu yapılmakta, zaman ve kronolojiye ilişkin konuların öğretilmesinde zaman şeritlerinin kullanılması önerilmektedir. Bu araştırmanın amacı tarih öğretiminde kuramsal ve uygulamaya dönük yönleriyle zaman şeritlerini tanıtmaktır. Araştırmanın ilk aşamasında zaman ve kronoloji kavramları ele alınarak öğretim programları doğrultusunda tarih öğretiminde zaman ve kronolojinin yeri açıklanmıştır. İkinci aşamada ise zaman şeritlerine ilişkin kuramsal bilgilere yer verilmiş, son olarak da yapılan sınıflama ışığında örneklerle zaman şeritlerinin türleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: Zaman, Kronoloji, Zaman Şeridi, Tarih Öğretimi

 

AN EDUCATION MATERIAL on TEACHING TIME and CHRONOLOGY: TIMELINES

Abstract: Time is a moment in which we are living now and time can be explained as a phenomenon which has biological, intellectual, physical psychological and sociological aspects. Chronology is defined as a science of time. History course which explains the nature of time living in the past uses time and chronology. In Turkish Educational System, history related subjects are taught through some courses in primary education like Life Studies, Social Studies, Turkish Revolution History, and in secondary education like History. In the curricula of these courses, the importance of teaching time and chronology subjects are stated and the usage of timelines in these courses are suggested. The aim of this study is to introduce the theoretical and practical usage of timelines in history education. In the first stage of the study, time and chronology concepts were explained and the place of time and chronology in history education were explored toward curricula. In the second stage, the theoretical aspects of timelines were informed and in the last stage the types of timelines were handled with examples in the light of classification, developed by researchers.       

Keywords: Time, Chronology, Timeline, History Education

Kaynakça

• Ata, B. (2008). 1943’teki İkinci millî eğitim şurasının tarih eğitimi kararlarından birinin uygulanması: Bir histomapin yapım öyküsü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory&Practice, 8 (2), 335-353.
• Barol, B. I. (2001). Learning from a person’s biography: An ıntroduction to the biographical timeline process. Positive Approaches, 3 (4), 20-29.
• Baykara, T. (2014). Tarih metodu: Öğrenme, araştırma ve yazım. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Baymur, A. F. (1941). Tarih öğretimi. Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi.
• Bursalı, O. (2015). Nobel ve Aziz Sancar’ın Büyük Katkıları (Aziz Sancar ile bir söyleşi).
• Demir, Ö. ve Acar, M. (2002). Sosyal bilimler sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• Demircioğlu, İ. H. (2011). Zamana ilişkin becerilerin öğretimi. İçinde C. Öztürk (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi: Demokratik Vatandaşlık Eğitimi (s. 187-203). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Dilek, D. (2001). Tarih derslerinde öğrenme ve düşünce gelişimi. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Erden, M. (1996). Sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Forte, I. &Schurr, S. (2001). Standard-based socialstudies: Graphic organizers, rubrics and writing prompts formiddle grade students. Nashville, TN: Incentive Publications.
• Garcia, J. &Michaelis, J. U. (2001). Social studies for children: A guide basic to instruction. Boston: Allynand Bacon.
• Huxley, A. (1999). Denemeler (Çev. Ayseli Usluata). İstanbul: Cem Yayınları.
• Johnson, A. P. (2006). Making connections in elementary and middle school social studies. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Köstüklü, N. (1998). Sosyal bilimler ve tarih öğretimi. Konya: Kuzucular Ofset.
• Kütükoğlu, M. S. (1998). Tarih araştırmalarında usûl. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Maxim, G. W. (2003). Dynamic social studies for elementary classrooms. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice-Hall.
• MEB. (1943). II. Maarif Şurası. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2005a). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 4-5. sınıflar öğretim programı (taslak basım). Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2005b). İlköğretim sosyal bilgiler dersi 6-7. sınıflar öğretim programı ve kılavuzu (taslak basım). Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2007). Ortaöğretim 9. sınıf tarih dersi programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2009a). İlköğretim 1, 2 ve 3. sınıflar hayat bilgisi dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2009b). Türkiye cumhuriyeti inkılap tarihi ve atatürkçülük dersi 8. sınıf programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2011a). Ortaöğretim 10. sınıf tarih dersi öğretim programı ve 10. sınıf seçmeli tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2011b). Ortaöğretim 11. sınıf tarih dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2011c). Ortaöğretim türkiye cumhuriyeti inkılap tarihi ve atatürkçülük dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2012). Ortaöğretim çağdaş türk ve dünya tarihi dersi öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB. (2015). İlkokul hayat bilgisi dersi (1, 2 ve 3. sınıflar) öğretim programı.Ankara: MEB Yayınevi.
• Özbaran, S. (1992). Tarih ve öğretimi. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Safran, M. ve Şimşek, A. (2009). Çocuklarda zaman algısının gelişimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (6), 542-548.
• Sakaoğlu, N. (1998). İlkokul tarih programlan ve ders kitapları. İçinde S. Özbaran (Ed.), Tarih Öğretimi ve Ders Kitapları (s. 143-152). İzmir: Dokuz Eylül Yayıncılık.
• Sarı, İ. (2014). Sosyal bilgiler derslerinde zaman becerileri. İçinde R. Turan, A. M. Sünbül ve H. Akdağ (Eds.), Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar I (s. 129-145). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Savage, T. V. & Armstrong, D. G. (2004). Effective teaching in elementary social studies. Upper Saddle River, NJ: Merrill Prentice-Hall.
• Sever, İ. (2006). Türkiye’de Ortaçağ Tarihçiliği: Dünü, Bugünü ve Sorunları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Sezen, A. (2013). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin zaman yönetimi becerilerinin incelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 38, 1-18.
• Sözer, E. (1998). Sosyal bilgiler öğretiminde kullanılan araç-gereçler. İçinde G. Can (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 121-139). Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay.
• Sunal, C. S. &Haas, M. E. (2008). Social studies for the elementary and middle grades: A constructivist approach. Boston: Pearson Education, Inc.
• Şimşek, A. (2006). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman kavramının gelişimi ve öğretimi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, A. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kronolojik algılarının geliştirilmesine yönelik yarı deneysel bir çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences: Theory&Practice, 7 (1), 589-615.
• Şimşek, A. (2012). İlköğretim öğrencilerinde tarihsel zaman ve kronoloji becerileri. İçinde M. Safran (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 93-117). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şimşek, A. (2014). Tarih öğretiminde basılı görsellerin kullanımı. İçinde İ. H. Demircioğlu ve İ. Turan (Eds.), Tarih Öğretimi ve Materyal Tasarımı (s. 135-163). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Şimşek, A. ve Bal, S. (2010). Tarih Şeridi Aracılığıyla Öğretmen Adaylarının Tarihsel Zaman Algılarının İncelenmesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (1), s.124-151.
• Tekeli, İ. (1998). Tarihyazımı üzerine düşünmek. Ankara: Dost Kitabevi.
• Turner, T. N. (2004). Essentials of elementary social studies. Boston: Pearson Education, Inc.
• Zarrillo, J. J. (2000). Teaching elementary social studies: Principle and applications. Upper Saddle River, NJ: Prentice-Hall, Inc.