FIKHÎ AKILDA İLMİ METOT (RAMAZAN EL-BÛTÎ ÖRNEĞİ)

Yıl 2018, Sayı: 42, 287 - 304, 30.12.2018

Shawish Murad

Öz

Fıkhî akıl, İslam’ın doğuşundan itibaren ilmi araştırma
ve çalışmalarda objektif bir metot olma özelliğine sahip olmuştur. Geçmişten
günümüze kadar hakkı araştıran müçtehit fakihler bu yönteme göre hareket
etmişlerdir. Bilimsel araştırma kurallarına uygun bir şekilde yaptığımız
araştırma neticesinde çağdaş fıkhî akıl yöntemini kullanan Muhammed Said
Ramazan el-Bûtî’nin takip ettiği yöntemde objektif olduğu ve bilimsel araştırma
yöntemlerine bağlı kaldığı kanısına vardık. Örneğin Bûtî, hükmünü öğrenmek istediği
bir meseledeicmâınolup olmadığını ilk etapta inceler. Daha sonra şer’î nasları
bir araya getirip onların sıhhatini inceler. Bunun ardından nasları yorumlama
kuralına göre o naslardan hükümler çıkarır. Bir meselenin hükmü hakkında bir
nas bulamadığı zaman bunu naslarda geçen hükümlere kıyas yapar. Görünürde
deliller arasında bir taârûz varsa bunu giderir. İstihsân ve örf gibi
yöntemlere de başvurur. Araştırdığı bir meselenin hükmüyle ilgili bir delil bulunmadığı zaman istishâba başvurur.

Fıkhî akıl, araştırma yapma ve hükümleri istinbât etmede
ilmi bir yöntemdir. Bûtî’nin araştırma, tartışma ve hükümleri istinbât etme
alanlarında kaleme aldığı eserlerini inceleyerek fıkhî aklın ilmi bir metot
olduğunu deliler ve örneklerle ortaya koymaya çalıştık. 

Anahtar Kelimeler

Metot, İlmî, Akıl, Fıkhî, Bûtî

Kaynakça

• İbrahim ve Âharûn, İbrahim Mustafa, Ahmed ez-Zeyyât, Hâmid Abdülkadir, Muhammed en-Neccâr. (ts). el-Mu‘cemu’l-Vasît. Beyrut: Dâru’d-Da‘ve. İbn Teymiyye, Ahmed b. Abdülhalim. (1995). Mecmû‘u’l-Fetâvâ. thk: Abdurrahman b. Muhammed b. Kasım. el-Medînetu’l-Münevvere: Mecma‘ul-Melik Fahd li Tibâ‘ati’l-Mushafi’ş-Şerîf. İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. İbrahim b. Ömer el-Kuraşî el-Basrî. (h. 1319) et-Tefsîru’l-Kur’ani’-‘Azîm. thk: Muhammed Hüseyin Şemseddîn, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye. el-Buhârî, Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Muğîre. (h. 1422). el-Câm‘u’l-Musnedi’s-Sahîh. thk: Muhammed Züheyr en-Nâsır, Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1991). Usûlu’l-Fıkhi Mebâhisu’l-Kitâbive’s-Sunne. Dımaşk: Menşûrâtu Câmi‘ati Dımaşk. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1993) el-Cihâdfi’l-İslâm. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1999). Kadâyâ Fıkhiyye Mu‘âsıra. Dımaşk: Dâru’l-Fârâbî. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1981). Muhâdarât fi’l-Fıkhi’l-Mukâran. Dımaşk: Dâru’l-Fikri. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1976). Mes’eletu Tahdîdi’n-Nesl. Dımaşk: Dâru’l-Fârâbî. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1992). Kadâyâ Fıkhiyye Mu‘âsıra. Dımaşk: Dâru’l-Fârâbî. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (2010). es-Selefiyye Merheletun Zemeniyyetun Mubâreketun lâ Mezhebun İslâmî. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (2017). eş-Şûrâ fi’l-İslâm. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1966). Davâbitu’l-Maslahafi’ş-Şerî‘ati’l-İslâmiye. Dımaşk: el-Mektebetu’l-Umeviyye. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1968). Fıkhu’s-Sîre. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (2016). Kadâya’s-Sâhine. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (1982). Kubrâ’l-Yakîniyyâti’l-Kevniyye: Vucûdu’l-Hâlık ve Vazîfetu’l-Mahlûk. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (2005). el-Lâmezhebiyye Ahtaru Bid‘atin Tuheddidu eş-Şerî‘ate’l-İslâmiyye. Dımaşk: Dâru’l-Fârâbî. el-Bûtî, Muhammed Sait Ramazan. (ts). Hâzâ Vâlidî. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. el-Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd el-Cevherî el-Fârâbî. (1987). es-Sıhâh Tâcu’l-Luğa ve Sıhâhu’l-‘Arabiyye. Ahmed Abdulğaffûr ‘Attâr. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn. ez –Zuhaylî, Vehbe. (2002). ‘Ulemâu Mukerremûn Muhammed Sait Ramazan el-Bûtî Buhûs ve Makâlât Muhdâtun ileyh. Dımaşk: Dâru’l-Fikr. ez-Zeyle‘î, Abdullah b. Yusuf b. Muhammed. (1414). Tahrîcu’l-Ehâdîs ve’l-Âsâri’l-Vâki‘a fî Tefsîri’l-Kâşif li’z-Zemahşerî. thk: Abdullah es-Sa‘d, Riyad: Dâru İbni Huzeyme. es-Sem‘ânî, Ebu’l-Muzaffer Mansur b. Muhammed b. Abdülcebbar. (1999). Kavâti‘u’l-Edillefi’l-Usûl. thk: Muhammed Hasan Muhammed, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye. es-Suyûtî, Celalettin Abdurrahman b. Ebî Bekr (ts). ed-Duraru’l-Muntesirefi’l-Ehâdîsi’l-Muştehire. (ts). Muhammed es-Sibâğ, ‘İmâdetu Şuûni’l-Mektebât, Câmi‘atu el-Melik Su‘ûd, Riyad. eş-Şâfi‘î, Muhammed b. İdris b. el-‘Abbâs b. Osman b. Şâfi‘. (1994). er-Risâle. thk: Ahmed Şakir, Mısır: Mektebetu’l-Halebî. eş-Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed b. Abdullah. (1999). İrşâdu’l-Fuhûl ilâ Tahkîki’l-Hak min ‘İlmi’l-Usûl. thk: Ahmed ‘İnâye, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî. et-Trâblusî, Mustafa Beşir. (2010). Menhacu’l-Bahsi ve’l-Fetvâ fi’l-Fıkhi’l-İslâmî, beyne’l-İndibât ve’d-Tirâbi’l-Mu‘âsirîn es-Seyyid Sâbık ve’l-Ustâz el-Kardâvî Nemûzecen. Amman: Dâru’l-Feth. Mevki‘u Nesîmu’ş-Şâm. Nubzetun ‘an Hayâti el-‘Allâme Muhammed Sait Ramazan el-Bûtî. http://www.google.com.tr.