BAYEZİD MUTASARRIFI MAHMUT PAŞA'NIN MERKEZLE İLİŞKİLERİ HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Sayı: 40, 413 - 428, 28.06.2018

İbrahim Özgül Ersin Kırca

Öz

Mahmut Paşa, 1799 yılında babası İshak Paşa'nın vefatından sonra

Rumeli Beylerbeyiliği pâyesiyle Bayezid Sancağı Mutasarrıfına tayin olundu.

Yaklaşık yedi yıl bu görevde bulunan Mahmut Paşa 1806 yılında vefat etti. Bu

çalışmada, Mahmut Paşa'nın Bayezid Sancakbeyi olduğu dönemde merkezden

kendisine yazılan emirler ile Mahmut Paşa'nın vefatından sonra terekesi

hakkında yazılan emirler konu başlıklarına göre gruplandırılarak incelenmiştir.

Mahmut Paşa'ya merkezden yazılan yazılarda ele alınan başlıca konular:

babası İshak Paşa'nın devlete olan borcunun muhallefatından karşılanarak

ödenmesi, ordunun ihtiyacı için Bayezid sancağından koyun tedarik edilmesi,

İran ile yapılan anlaşma şartlarına uygun olarak İran tarafından kendisine

sığınan firarilerin iade edilmesi, bölgedeki beyler ve valiler arasındaki

mücadele, isyan eden sabık Çıldır Valisi Şerif Paşa'nın Çıldır'a girişinin

engellenmesi, himaye olunmaması ve üzerine ordu gönderilmesi gibi

hususlardır. Bununla birlikte Mahmut Paşa'nın zulmüne uğrayan kişiler

tarafında yapılan şikâyetler, Mahmut Paşa ile Haydaranlı aşireti arasındaki

mücadele ve Mahmut Paşa'nın vefatı ile muhallefatının devlet tarafından zapt

edilmesi gibi konular öne çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mahmut Paşa, Bayezid, Osmanlı Devleti, Muhallefat, Mutasarrıf

Kaynakça

• Ahmed Cevdet Paşa. (1966). Tarih-i Cevdet, 7. Cilt, Sadeleştiren: Tevfik Temelkuran, İstanbul: Üçdal Neşriyat. Akpınar, A. (1997). Osmanlı Devleti’nde Aşiret Mektepleri, İstanbul: Göçebe Yay. Bilgili, S, A.(2004) Osmanlı ve Azerbaycanı I (16 ve 18. Yüzyıllar Sosyal ve Ekonomik Tarih), Erzurum: TTK Yay. BOA, C.ML 469-19071. BOA, AE. SSLM. III., 183-10964. BOA, C.ML 41/1892. BOA, C.AS 531-22199. BOA, C.ML 706-28810. BOA, C.ML 478-19479. BOA, AE. SSLM. III, 398-22998. BOA, C.ML 62-2834. BOA, C.ML. 191-7886. BOA, TSMA.e 283-21). BOA, c. ML, 23066). BOA, C.AS 531-22199. BOA, C.AS 538-22546. BOA, HAT, 160/6689. BOA, HAT, 160/6686. BOA, AE. SSLM. III.333-19308. BOA, AE. SSLM. III. 102-61989. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 3, h. 39. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 3, h. 587-590. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 3, h. 598-600. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 4, h. 5. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 4, h. 211. BOA, A.DVNS.MKM.MHM.d 4, h. 225. BOA, C.DH 24-1196-1. BOA, C.DH 24-1196-2. BOA, C.DH 25-1243. BOA, C.DH 283-14107. BOA, C.ZB 15-747. BOA,C.ML 457-18547. Bruinessen, V, M. (2006). Ağa, Şeyh, Devlet. Çev. Banu Yalkut, 4. Baskı, İstanbul: İletişim Yay. Derviş Paşa, Tahdid-i Hududı İraniye Memur Derviş Paşa Lahiyası. Çev. Fatih Gencer (2016), Ankara: Gece Kitaplığı. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, (2004). I.Mahmut Nadir Şah Mektuplaşmalar, 3 Numaralı Name-i Hümayun Defteri. İstanbul, s. 182. Erkan, K, (2007). Köprülüzade Abdullah Paşa’nın Şark Seferi Seraskerliği Esnasında Tutulan Sefer Mühimmesi (N. 1146- Z.1147). Yayınlanmış yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Şarkiyat Araştırmaları. Eyice, S. (2000). İshak Paşa Sarayı. DİA, İstanbul. Gencer, F. (2011). Merkezîleşme Politikaları Sürecinde Yurtluk- Ocaklık Sistemi'nin Değişmesi. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, C. 30, S. 49 s. 76. Gül, A (2011). Bayezid Sancağı’nın Demografik Yapısına Genel Bir Bakış. III. Uluslararası Ağrı Dağı ve Nuh’un Gemisi Sempozyumu Bildirileri, İstanbul, s. 157-172. Gündoğdu, H.(1991). Doğubeyazıt İshak Paşa Sarayı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay. İnbaşı, M. (2004). Çıldır Beyleri: I. İshak Paşa ve II. İshak Paşa. Güneşin Doğduğu Yer: Doğubeyazıt Sempozyumu Bildirileri, Ed. Oktay Belli, İstanbul, s. 183-197. İnbaşı, M. (2006). Yüzyılın İkinci Yarısında Çıldır Eyâleti ve İdarecileri. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 7 /1, Erzurum XVIII 2006, s.89. Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914). İstanbul: Kitapevi. Kaya, H. (2016). Bayezid Sancağı Örneğinde Osmanlı İdari Yapısında Yurtluk-Ocaklık Sistemi. Current Resource Social Science, 2 (1), s. 23, s. 17-26. Kaya, H., (2017). 19. Yüzyılın Birinci Yarısında Osmanlı-İran Sınırında Bayezid Sancağı’nda Aşiretler ve Demografik Yapı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt / Vol: 6, Sayı /Issue: 5, s. 2594-2612. Kılıç, O. (1999). Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklar Üzerine Bazı Tespitler. OTAM, Sayı 10, Ankara, s.125. Koman, M. (1966). İshak Paşa Sarayı. TTOK Belleteni, sy. 288 s. 2-3; sy. 289 (1967), s. 12-13. Mehmed Hurşid Paşa, Seyahatname-i Hudud. Çev. Alaattin Eser (1997), İstanbul: Simurg Yay. Panzac, D. (2011). Osmanlı İmparatorluğunda Veba (1700-1850). Çev. Serap Yılmaz, 2. Baskı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. Sarıkçıoğlu, M. (2013). Osmanlı-İran Hudut Sorunları. Ankara: TTK Yayınları. Sykes, M. (1908). The Kurdish Tribes of the Ottoman Empire. The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, vol. 38, pp. 451-486. Temelkuran, T., (1966). Ahmed Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet. 7. Cilt, Sadeleştiren: Tevfik Temelkuran, Üçdal Neşriyat, İstanbul s. 216-217. Tuncel, M. (1994). Doğubeyazıt. Diyanet İslam Ansiklopedisi. C. 9, İstanbul. Türkmen, Ö. S. (2016). Asım Tarihinin Transkripsiyon ve Değerlendirilmesi (I. Cilt). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep. Uzunçarşılı, H, İ. (2011).Osmanlı Tarihi, C. II, 10. Baskı, Ankara: TTK Yay. Yıldırım, A. (2013). Devlet, Sınır, Aşiret: Nusaybin Örneği. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi Antropoloji Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.