TAHT-DÜZÜ NERESİDİR? BU COĞRAFYADAKİ TARİHÎ İZLER/Where is The Taht-Düzü? Historical Traces in This Geography

Yıl 2018, Sayı: 61, 59 - 78, 25.12.2018

Gürsoy Solmaz Kerra Altuğ

Öz

Bugün ilçe merkezi Sarıkamış’tan başlayarak Kars’a kadar uzanan düzlük alan orta çağda 10’uncu yüzyıldan itibaren Taht -Düzü diye anılmış-tır. Aşağı ve Yukarı Taht diye ayrılan düzlüğün aşağı kesiminin merkezi şim-di Selim ilçesine bağlı olan Verişan/Gürbüzler Kalesi, yukarı kesiminin mer-kezi ise Kars Kalesi idi. Bu düzlük stratejik açıdan tarihin her safhasında önemli olmuştur. Çünkü düzlüğün Verişan kalesi Erzurum’a doğru Paldun ve Hızar Boğazlarıyla Soğanlı dağlarını aşarak Erzurum tarafına açılan doğal bir geçit özelliği taşırlar.

Taht –Düzü, Verişan Kalesi’nden itibaren sağa Sarıkamış, sola doğru ise Kars’a kadar devam eder. Düzlüğün Kars’a doğru açılan kesimi hariç ol-mak üzere diğer kesimlerden dağlıktır. Bu düzlüğe Sarıkamış yönünde Kara-kurt-Keklik vadisi ile geçit vardır. Yine bu düzlüğe Sarıkamış merkezde Ye-niköy-Handere yolu ile giriş doğal olarak vardır. Üçüncü bir giriş ise hemen Verişan kalesinin olduğu Soğanlı dağlarındaki Hızar Boğazı-Paldun Gediği iledir.Kars kalesi, düzlüğün yukarı kesiminin merkezidir. Taht -Düzü bura-dan Yahni dağlarına kadar doğal olarak uzanır. Taht -Düzü’nün Verişan kale-si civarından itibaren izleri günümüze kadar gelen eski eserlerin izlerini gü-nümüzde de bulmak mümkündür.

Today, starting from the district center of Sarıkamış, the flat area da-ting from the X. century to the Middle Ages was called the Taht plain . The center of the lower section of the plain, which is divided into Lower and Up-per Throne, is now the Castle of Transit / Gürbüzler, which is bound to the town of Selim, and the center of the upper section was the castle of Kars. This plane has been important in every aspect of history from a strategic point of view. Because the Verişan fortress of Erzurum has a natural pas-sageway that leads to Erzurum by crossing the Soğanlı Mountains with Pal-dun and Hızar Straits towards Erzurum.

Taht -Düzü, Sarıkamış to the right from the castle, to the left continues until Kars. The plain is mountainous, except for the section that opens to-wards Kars. In this plain there is a passage with Karakurt-Keklik valley in the direction of Sarıkamış. The entrance to the flat is also in the center of Sari-kamis via Yeniköy-Handere. A third entrance is the Saganlid-Bosphorus-Paldun Gedi, which is immediately known as the Visitor's House. Kars Castle is the center of the upper section of the flat. Tahat flat extends naturally from here to the Stony Mountains. From the Verişan Castle of That-Düzü, it is possible to find the traces of the old monuments.

Anahtar Kelimeler

Verişan, Laloğlu, Kamışlı, Kars

Kaynakça

• Altuğ, Kerra. (2017). Ortaçağ’da Anı (980-1250. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Erzurum. Aydın, Dündar.(1998) Erzurum Beylerbeyliği ve Teşkilatı Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566), Ankara. Aykut, Nezihi. (1984). “Revan Seferi Menzilnâmesi”, İstanbul Üniversitesi Edebi-yat Fakültesi Tarih Dergisi, İstanbul, sayı 34 (Prof.Dr. M.C.Şehâbeddin Te-kindağ Hatıra Sayısı). Çilingiroğlu, Altan.(1994). Urartu Tarihi, Ege Üniversitesi Yayınları, Bornova. Ebu Bekr-i Tihranî. Kitab-ı Diyarbekriyye,(2001). (Çev: Mürsel Öztürk), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara. Evliya Çelebi. Seyahatname,(1986). (Sadeleştiren: Tevfik Temelkuran-Necati Ak-taş), , c.1-2, Üçdal Neşriyat, İstanbul. Kırzıoğlu, M. Fahrettin.(1953). Kars Tarihi Taş Çağları’ndan Osmanlı İmparator-luğu’na Değin ve Ekleme 1534-1921 Yılları Kronolojisi, I, Işıl Matbaası, İs-tanbul. Kırzıoğlu, M.Fahrettin,(1976). Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi (1451-1590), Sevinç Matbaası, Ankara 1976. Konukçu, Enver.(1992). Selçuklulardan Cumhuriyete Kadar Erzurum, Yükseköğ-retim Kurulu Matbaası, Ankara Mehmed Arif Bey.(1973). 93 Moskof Harbi ve Başımıza Gelenler, (Sadeleştiren: Nihad Yazar), İrfan Yayınevi, İstanbul. Melikisvili, (1960). G. A., Urarstkie Klinaobraznye Nadpisi, Moskova 1960. Solmaz, Gürsoy.(2000). Ortaçağ’da Erzurum-Kars Kaleleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum. Sümer, Faruk. (1984) Karakoyunlular (Başlangıçtan Cihan-Şah’a Kadar), I, 2. Baskı, TTK. Yay., Ankara. Toma Metsopski. (1999). “Timurlenk ve Onun Haleflerinin Tarihi” (Azerbaycan Türkçesinden Aktaran: Gürsoy Solmaz), Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araş-tırmaları Dergisi, sayı 11, Erzurum.