ATEŞ GAZELİ ‘Şeyh Gâlib'in Bir Gazelinin Şerhi’

Yıl 2005, Cilt: 6 Sayı: 2, 97 - 103, 17.02.2010

Abdullah Eren

Öz

Ateşin tabiatta ve insan hayatında olduğu gibi şiirde de önemli bir yeri
vardır. O, özellikle; duygu, hayal ve düşüncelerin anlatımında çeşitli yönleri ile
teşbih, mecaz; güzellik ve ahenk unsuru olarak şiire yansır. 18. yüzyılda Türk
Edebiyatı’nın önde gelen şairlerinden Şeyh Gâlib’in ‘ateş’ redifli gazeli bu
yansımanın en güzel ve başarılı örneklerinden biridir. Şeyh Gâlib bu gazelde
aşkın iç âlem -gönül- ve dış âlem üzerindeki tesirlerini ateş vasıtası ile tasvir eder.

Anahtar Kelimeler

Ateş, şiir, aşk

Kaynakça

• Çavuşoğlu, Mehmed, (2001), Necatî Bey Divanı’nın Tahlili, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Çelebioğlu, Âmil, (1998), Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Çelikoğlu, Şahver, (2001), Muhabbetullah, Marifet Yayınları, İstanbul.
• Deniz, Sabahat, (1999), ‘Türk Edebiyatında Hind Üslûbu’, Osmanlı Kültür ve Sanat Ansiklopedisi, C. 9, s. 639-647, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.
• Eren, Abdullah, (2004), Şeyhülislam Yahya Divanı’nın Tahlili, Erzurum: Atatürk Üniversitesi: Basılmamış Doktora Tezi.
• Holbrook, Victoria R., (1998), Aşkın Okunmaz Kıyıları, Çev.: Erol Köroğlu ve Engin Kılıç, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Kocakaplan, İsa, (1992), Açıklamalı Edebî Sanatlar, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Kurnaz, Cemal, (1996), Hayâlî Bey Divânı’nın Tahlîli, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Levend, Agah Sırrı, (1984), Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler Mazmunlar ve Mefhumlar, 4. Baskı, Enderun Yayınları, İstanbul.
• Mevlânâ Celâleddin Rûmî, (1990), Mesnevî, 6 C., Çev.: Veled İzbudak, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Onan, Necmettin Halil, (1989), İzahlı Divan Şiiri Antolojisi, M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Onay, Ahmet Talat, (1993), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar, 2. Baskı, Haz.: Cemal Kurnaz, T.D.V. Yayınları, Ankara.
• Pakalın, Mehmet Zeki, (1993), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3 C., M.E.B. Yayınları, İstanbul.
• Pala, İskender, (1995), Ansiklopedik Dîvân Şiiri Sözlüğü, 3. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Sefercioğlu, Nejat, (1990), Nev’î Dîvânı’nın Tahlîli, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Şemseddin Sâmi, (1989), Kâmûs-ı Türkî, Enderun Yayınları, İstanbul.
• Şeyh Gâlib, (1994), Dîvân, Haz.: Muhsin Kalkışım, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Tanyu, Hikmet, (1991), ‘Ateş’, İslam Ansiklopedisi, C. 4, s. 52-55, T.D.V. Yayınları, İstanbul.
• Tarlan, Ali Nihad, (2003), Bâkî Dîvânı Şerhi Notları, Haz.: Necip Fazıl Duru ve Sait Okumuş, Meneviş Yayınları, Ankara.
• Tolasa, Harun, (2001) Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, 2. Baskı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Uludağ, Süleyman, (2002), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.