ŞEHBENDERZÂDE’NİN HAYATINA DAİR YENİ BİLGİLER VE OSMANLI SULTANINA İTHAF EDİLEN TEK TÜRK ROMANI

Yıl 2008, Cilt: 11 Sayı: 1, 93 - 101, 18.02.2010

Şahmurat Arık

Öz

Son devir Osmanlı aydınları arasında önemli bir yere sahip olan
Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi; sıkıntılı memuriyet hayatı, hapis ve
sürgünler yaşamış bir fikir adamıdır. Sirkeci postanesinde başlayan devlet
memuriyeti, Abdülhamit devri siyasî çalkantıları arasında İzmir ve Beyrut’ta
devam etmiş, siyasi sebeplerle Mısır’da son bulmuştur. Beyrut’tan Mısır’a uzanan
firar hadisesi; memuriyetten men, tutuklanma ve mahkûmiyetle neticelenmiştir.
Bu cezaların ardından Fizan sürgünüyle karşılaşmış, ancak II. Meşrutiyet’ten
sonra İstanbul’a dönmüştür. İttihat ve Terakki döneminde neşrettiği gazete ve
dergiler, kaleme aldığı makale ve kitaplarla büyük bir şöhret kazanmıştır. Türk
Edebiyatında Osmanlı Sultanına ithaf edilen tek Türk romanı Öksüz Turgut’u da
bu dönemde yazmıştır. Lâkin, yazarın rahata erdiği bu günler çok sürmemiş, yeni
iktidara yönelttiği eleştiriler sebebiyle Bursa’ya nefyedilmiştir. Makalede, söz
konusu romanın Sultan Reşad’a ithafı, Filibeli Ahmet Hilmi’nin Bursa’ya
sürülüşü, af talebiyle Mebusan Meclisi’ne müracaat etmesi ve Sultan Reşad
tarafından affedilerek İstanbul’a geri dönmesi gibi, yazar hakkında bu güne kadar
bilinmeyen bazı konular ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ş. Filibeli Ahmet Hilmi, sürgün, roman, ithaf, Sultan Reşad

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, DH. SAİD., 50/27
• BOA, DH.SAİD., 50/27; BOA, DH.MUİ., 31-1/32
• BOA, DH.SYS., 8/Tş/1327, 55-1/68
• BOA, MV., 3/Tş/1327, 226/25
• BOA, MV., 7/Z/1329, 226/25-2
• BOA, MV., 7/Z/1329, 226/25-3
• BOA, MV., 8/Tş/1327, 226/25-1
• BOA, ZB., 06/Tn/1324, 328/34
• Gezici, Zeki, (1997), II. Meşrutiyet Devri Fikir Adamı Şehbenderzâde Filibeli Ahmet Hilmi –Hayatı ve Eserleri-, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ş. Filibeli Ahmet Hilmi, (1326), Öksüz Turgut, Hikmet Matbaası, İstanbul.