Türkçe Öğretiminde Anlama Becerisinin Gelişiminde Kültürel Bağlamda Bir Yöntem Önerisi: Salur Kazan’ın Evinin Yağmalanması Örneği

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 289 - 310, 16.03.2019

Dilek Ünveren Kapanadze

Öz

Bu araştırmanın amacı söylem
çözümleme yönteminin 8. sınıf öğrencilerinin kültürel bağlamda Türkçe dersi
anlama becerilerine etkisini incelemektir. Araştırmada ön test-son test tek
gruplu deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 8. Sınıf
öğrencilerinden belirlenen 29 öğrenci oluşturmaktadır. Veriler araştırmacı
tarafından geliştirilmiş olan başarı testi ve görüşme formuyla elde edilmiştir.
Başarı testiyle elde edilen veriler SPSS ortamında, görüşme formundan elde
edilen veriler ise betimleyici istatistik ve içerik analizi yöntemiyle analiz
edilmiştir. Süreç sonunda, veri analizi sonuçları değerlendirildiğinde
öğrencilerin 6,0690 olan ön-test başarı puanlarının, yöntemin uygulanmasından
sonra yapılan son-testte 13,7241’e yükseldiği bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca,
söylem çözümleme yönteminin, anlama becerisi bağlamında ‘Öğrenme Alanları ve
Yeterlilik’ ile ‘Kültürel Söylem Kurguları’ temaları altında, öğrenmede bağlam
ve beceri, millî kültür unsurlarını anlama, kültürel yapıları ve anlamı
yapılandırma, aktif öğrenme, özyeterlilik algısı gibi hem duyuşsal hem bilişsel
anlara olumlu yönde katkısının olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Öğretimi, Söylem Çözümleme Yöntemi, Anlama, Dede Korkut

Kaynakça

• Abdurrezzak, A. O. (2015). “Dede Korkut Kitabı’nda Erkek Kahraman Statüsü”. E-Journal of New Sciences Academy, 10 (3), 94-114
• Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve Sözlü Anlatım, Kompozisyon Sanatı. Ankara: Akçağ
• Aydın, G. (2010). “Zihin Haritalama Tekniğinin Anlamaya ve Kalıcılığa Etkisi”. Atatürk Üni. Sos. Bil. Ens. Dergisi, 14 (2), 47-62
• Cristensen, L. B., Johnson, R. B., Turner, L., A. (2013). Research Methods Design and Analysis. Boston: Pearson
• Bayat, F. (2000). “Dede Korkut Kitabı’nda Devletçilik” [Bildiri]. Alev Kâhya-Birgül ve Aysu Şimşek-Canpolat (Ed.) Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Duymaz, A. (2000). “Dede Korkut Kitabı’nda Alpların Eğitim ve Geçiş Törenleri”. Alev Kâhya-Birgül ve Aysu Şimşek-Canpolat (Ed.) Uluslararası Dede Korkut Bilgi Şöleni. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Boratav, P. N. (1991). Folklor ve Edebiyat. İstanbul: Adam Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: PegemA Yay.
• Duymaz, A. (1996). “Kıpçak Sahası Türk Destanlarında Bir Oğuz Alpı: Salur Kazan”. Milli Folklor. 49-59
• Eliuz, Ü. (2015). “İmge ve Göstergeler Uzamı: Dede Korkut Hikâyeleri”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi. 15 (2), 75-88
• Ercilasun, A. (2002). “Salur Kazan Kimdir”. Milli Folklor, 7 (56), 22-33
• Ergin, M. (2017). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Göçer, A. (2007). “Bir Öğrenme Alanı Olarak Anlama Eğitimi ve Türkçe Öğretimindeki Yeri”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (2), 17-39
• Gökyay, O. Ş. (2000). Dedem Korkudun Kitabı. Ankara: MEB Yay.
• Günay, V. D. (2013). Söylem Çözümlemesi. İstanbul: Papatya Yayıncılık, Eğitim.
• Güneş, F. (2007). Türkçe Öğretimi ve Zihinsel Yapılandırma. Ankara: Nobel Yayınları.
• Güvenç, B. (2018) Kültürün Abc’si. İstanbul: YKY Yay.
• Kaplan, M. (2005). Türk Edebiyatı Üzerine Araştırmalar 3, Tip Tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kilmen, S. (2015). Eğitim Araştırmaları İçin SPSS Uygulamalı İstatistik. Ankara: Edge Akademi.
• Korkut, E. (2017). Söz ve Kimlik, Söylem Bize Ne Söyler. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Küçükavşar, A. (2010). Yapılandırmacı Yaklaşımın Türkçe Eğitiminde Okuduğunu Anlama Becerileri Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sos. Bil. Enst.
• Mertol, H. (2018). “Sosyal, Kültürel, Ahlaki Bir Sistem ve Topluluk Olarak Okul’’ Levent Eraslan, Ömer Çelikkol (Ed.) Eğitim Sosyolojisi (ss.209-227) içinde. Ankara: Maya Yayınları
• Miles, M. B. ve Huberman A. M. (1994). An Expanded Sourcebook: Qualitative Data Analysis. CA: Sage Publications.
• Özden, Y. (2005). Öğrenme ve Öğretme. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Seçer, İ. (2015). SPSS ve LİSREL ile Pratik Veri Analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Sidekli, S. ve Çetin, E. (2017). “Okuduğunu Anlama Stratejilerinin Okuduğunu Anlamaya Etkisi: Bir Meta-Analiz Çalışması”. Trakya Üniversitesi Eğitim Fak. Dergisi, 8(2), 285-303
• Sözen, E. (2014). Söylem Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksivite. Ankara: Birleşik Dağıtım.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, E. (2001). İçerik Analizi ve Uygulama Örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tural. S. (1992). Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler. Ankara: Ecdad Yay.
• Turhan, M.(1997). Kültür Değişmeleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ünveren Kapanadze, D. (2018). “Kimlik İnşasında Söylem Aracı Olarak Eğitim ve Çocuk Edebiyatı”. Yıldız Karagöz Yeke, Tarkan Yazıcı, Onur Hayırlı (Ed.) Eğitim Bilimleri Alanında Yeni Yaklaşımlar (ss. 281-313) içinde. Ankara: Gece Akademi Yayınları.
• Yıldırım, D. (1998). Sözlü Kültür ve Folklor Kavramları Üzerine Düşünceler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yılmaz, E. ve Topal, Z. (2010). “Türkçe Öğretiminde Metindilbilimsel Yöntemin Uygulanması”. TÜBAR, XXVII, 775-788
• Yılmaz, M. (2008). “Türkçe Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme Yolları”. Mustafa Kemal Üni. Sos. Bil. Ens. Dergisi, 5 (9), 131-139