The Significance of Temettuat Registers in the Study of Socio-Economic Structure of the 19th Century Antalya Town

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 38, 197 - 239, 30.11.2018

Aylin Doğan

https://doi.org/10.25294/auiibfd.492746

Öz

    The 19th century is an era in which Ottoman Empire has been transformed in
terms of governmental, social and economical and many other aspects and
temettuat registries are important references that offer rich data related to
the 19th century Ottoman rural life socio-economic studies. Temettuat
registries are the registry books that were developed towards the mid 19th
century in Ottoman empire in order to ascertain the income of the
household. The most important purpose of these registries that offer
considerable information about the Tanzimat Reform era was the identification
of economical potential and making economical and financial regulations. In our
study, with the data offered by the specified temettuat registries, we aimed to
examine  the socio-economic structure of
Antalya in that era and give more detailed information about the 19th century
socio-economic structure of Ottoman Empire.

Anahtar Kelimeler

19th century, Temettuat Registers, Ottoman Empire, Antalya, Socio-economic structure

19. Yüzyılda Antalya Kazasının Sosyo-Ekonomik Yapısının İncelenmesinde Temettuat Defterlerinin Katkısı

Öz

    19. Yüzyıl, Osmanlı Devleti’nin idari, askeri, sosyal ve ekonomik olmak
üzere pek çok açıdan dönüşüme uğradığı bir dönem olup, özellikle 19. yüzyıl
Osmanlı taşrasına ait sosyo-ekonomik çalışmalar açısından Temettuat defterleri
zengin veriler sunan kaynaklar niteliğindedir. Temettuat defterleri, 19.
yüzyılın ortalarına doğru Osmanlı Devleti’nde, hane halklarının gelirinin
tespiti için yapılan sayımların kaydedildiği defterlerdir. Tanzimat dönemine
yönelik önemli bilgiler içeren bu sayımların en önemli amacı ise, ekonomik
potansiyelin tespit edilmesi, ekonomik ve mali düzenlemelerin yapılabilmesi
olmuştur. Çalışmamızda, Antalya’ya ait belirlediğimiz temettuat kayıtlarının
sağladığı verilerle, hem Antalya’nın o dönemlerdeki sosyo-ekonomik yapısı
incelenmeye çalışılmış, hem de 19. yüzyıl Osmanlı dönemi sosyo-ekonomik tarihi
açısından bir kaynak olarak temettuat defterleri, içerdiği veriler itibariyle
daha detaylı bir şekilde ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

19. Yüzyıl, Temettuat defterleri, Antalya, Osmanlı Devleti, Sosyo-ekonomik yapı

Kaynakça

• Başbakanlık Osmalı Arşivi (B. O. A.) Maliye Nezareti Vâridât Muhasebesi Temettüat Defterleri (ML. VRD. TMT.), H. 1260-1261/ M. 1844-1845 / 9666, 9667, 9668, 9670, 9671, 9673, 9674, 9675, 9676, 9677, 9678, 9679, 9680, 9681, 9682, 9683, 9684, 9685, 9686, 9687, 9688, 9689, 9690, 9691, 9692, 9693, 9694, 9695, 9696, 9697, 9698, 9700, 9701, 9702, 9703, 9704, 9705, 9706, 9707, 9708, 9709, 9710, 9711, 9712, 9713, 9714, 9715, 9716, 9717, 9718, 9721, 9722, 9723, 9724, 9725, 9726, 9727, 9728, 9729, 9730, 9731, 9732, 9737, 9738, 9740, 9741, 9742, 9743, 9744, 9745, 9746, 9747, 9749, 9750, 9751, 9752, 9753, 9754, 9755, 9756, 9757, 9758, 9759, 9760, 9761, 9762, 9763, 9764, 9765, 9766, 9767, 9768, 9769, 9771, 9772, 9773, 9774, 9776, 10574, 17567, 17578, 17588, 17726, 17727,17728.
• Adıyeke, N. (2000). Temettuat Sayımları ve Bu Sayımları Düzenleyen Nizamname Örnekleri, OTAM, Sayı 11, Ankara, ss.769-823.
• Barkan, Ö. L. (2000). Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler I, Osmanlı Devleti’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi/ Tetkikler-Makaleler, Cilt I, Haz. Hüseyin Özdeğer, İ.Ü.İ.F. Yayın No: 565, Dilek Ofset-Matbaacılık, İstanbul: ss.524-569.
• Berkes, N. (2016). Türkiye İktisat Tarihi, 2. Baskı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Bilgi, N. (2014). Hamza Baba Köyü’nün XIX. Yüzyıl Ortalarındaki Sosyal ve Ekonomik Yapısı (2444 Numaralı Temettüat Defteri’ne Göre), Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, Sayı 69 (2014), ss. 41-60.
• Çadırcı, M. (1991). Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Türk Tarih Kurumu, Ankara.
• Doğan, A. (2012). 19. Yüzyılda Teke Sancağı Antalya Merkez Kazasının Sosyo-Ekonomik Yapısı, (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Devellioğlu, F. (1999). “Öşür”, “Temettu”, “Temettuat”, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, 16. Baskı, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Efe, A. (2006). 1260-61/1844-45 Temettuat Sayımı Işığında Çukurhisar Köyünün Ekonomik ve Sosyal Görüntüsü, Sosyal Bilimler Dergisi 2006/1,ss.19-51.
• ____, (2016). 1845 Temettuat Sayım Sonuçları Ne Oldu?, History Studies, Volume 8, Issue 1, p.19-35.
• Faroqhi, S. (2003). Osmanlı Tarihi Nasıl İncelenir?, 2. Baskı, Tarih Vakfı Yurt Yayınları 121, İstanbul.
• Güran, T. (1998). 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Araştırmalar, Eren Yayıncılık, İstanbul.
• ____, (1998). Ondokuzuncu Yüzyıl Ortalarında Ödemiş Kasabası’nın Sosyo-Ekonomik Özellikleri, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Araştırmalar, Eren Yayıncılık, İstanbul, ss. 163-175.
• ____, (1998). Osmanlı İmparatorluğunda Ondokuzuncu Yüzyıl Ortasında Bir Kırsal Bölgede Ekonomik ve Sosyal Yapı: Filibe Sancağı’nın Koyuntepe Nahiyesi’ne Bağlı Dokuz Köy Üzerine Yapılmış Bir Karşılaştırma Çalışması, 19. Yüzyıl Osmanlı Tarımı Üzerine Araştırmalar, Eren Yayıncılık, İstanbul, ss.179-228.
• ____, (2000). 19. Yüzyıl Temettuat Tahrirleri, Osmanlı Devleti’nde Bilgi ve İstatistik, Ankara.
• Kocakaplan, S.Ç. (2007). Temettüât Defterleri Çerçevesinde Silistre Kazası’nın İktisadî ve Sosyal Yapısı, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kütükoğlu, M. (1995). Osmanlı Sosyal ve İktisadi Tarihi Kaynaklarından Temettuat Defterleri, Belleten, LIX/225.
• Öztürk, S. (2003). Türkiye’de Temettuat Çalışmaları, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 287-304.
• Pamuk, Ş. (2014). Türkiye’nin 200 Yıllık İktisadi Tarihi, 2. Basım, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Tabakoğlu, A. (2003). Türk İktisat Tarihi, 6. Baskı, Dergah Yayınları, İstanbul.
• Tekindağ, Ş.(1979). “Teke-Oğulları”, MEB İslam Ansiklopedisi, 12/1.Cilt, 2.Baskı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• T. C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.,(2010). Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 108, Genişletilmiş 3. Baskı, Başbakanlık Basımevi, İstanbul.