TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ALINTI SÖZCÜKLERİ KULLANMA DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 17, 163 - 198, 30.06.2019

İsmail Çoban Cengiz Alyılmaz

https://doi.org/10.33692/avrasyad.590614

Cited By: 1

Öz

Dünya dilleri kavramları işaretlerken farklı yollara başvurmaktadır. Bu yollardan birisi de
diğer dillerden sözcük ödünçlemek / alıntı sözcük kullanmaktır. Türkçe de dünya dilleri ile
benzer özellik göstererek kavramları işaretlerken kendine yabancı olan dillerden alıntı sözcük
alma yoluna da başvurmaktadır.
Türkçenin ilk dönem yazılı kaynaklarından itibaren alıntı sözcükleri kullandığı
bilinmektedir. Değişen komşuluk ve akrabalık ilişkileri, sosyal, kültürel, dinî ve askerî ilişkiler,
savaşlar, ticaret, göçler, sanat ve bilim, teknoloji alanlarındaki gelişmeler ve etkileşimler
sebebiyle Türkçe başka dillerden sözcükler almıştır.
Dil eğitimi ve öğretimi yeni nesiller aracılığıyla dillerin devamlılığını, diğer dillerin
etkilerine karşı bilinçli olmayı sağlar. Türkçenin ana dili olarak eğitimi ve öğretiminde de Türkçe
öğretmenlerine büyük rol düşmektedir. Özellikle son yüzyılda gelişen teknoloji ve ilerleyen bilim
aracılığıyla tüm dünya dillerine olduğu gibi Türkçeye de yeni alıntı sözcükler girmektedir. Bu
türdeki sözcükler için yeni nesiller arasında farkındalığın oluşturulması noktasında Türkçe
öğretmenlerinin de belli yeterlik ve becerilere sahip olması gereklidir. Bu sebeple Türkçe
öğretmeni adaylarının alıntı sözcükleri kullanma düzeylerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır.
Tarama yöntemiyle gerçekleştirilen bu çalışmada Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir
Eğitim Fakültesinde öğrenim gören Türkçe öğretmeni adaylarının okudukları kitaplar, gazeteler,
takip ettikleri internet sayfaları ve izledikleri televizyon programlarını belirlemek amacıyla bir bilgi
formu uygulanmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda önce 9 kitap, 1 gazetenin bir haftalık
yayınındaki ilk sayfası, 3 internet sayfasının 1 haftalık yayını ve 1 televizyon programının 1 aylık
dönemdeki yayınları alıntı sözcükler açısından incelenerek alıntı sözcük listesi oluşturulmuştur.
Sonra bu listeden hareketle öğretmen adaylarının alıntı sözcüklerin hangi dillerden alındıklarını
tespit etme, alıntı sözcüklerin doğru yazımını tespit etme, alıntı sözcüklerin anlamlarını
belirleyebilme, alıntı sözcüklerle ilgili uyum kurallarını bilme ve uygulama becerilerini belirlemek
amacıyla Alıntı Sözcükleri Kullanma Düzeyi Formu oluşturulmuştur. Bu form yine Atatürk
Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalında öğrenim gören
322 Türkçe öğretmeni adayına uygulanmış ve Türkçe öğretmeni adaylarının özellikle alıntı
sözcüklerin hangi dilden alındığını tespit etme, sözcükler arasından alıntı olan sözcükleri
belirleme, özel bir isim aracılığıyla Türkçede yer alan alıntı sözcüklerin tespit edilmesi,
anlamdan hareketle gerekli yere düzeltme işareti koyma becerisi – â harfi, alıntı sözcüğün
anlamını belirleyebilme becerisi, büyük ünlü uyumunun aranmadığı sözcükleri belirleme becerisi
ve küçük ünlü uyumunun aranmadığı sözcükleri belirleme becerisi düzeylerine yeterince sahip
olmadığı tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

: Alıntı sözcük, Türkçe öğretmeni adayı, Türkçe kullanma düzeyi

Kaynakça

• .