KIBRIS MESELESİ VE BİNGÖLLÜ KIBRIS GAZİLERİ’NİN NAZARIYLA 1974 KIBRIS BARIŞ HAREKÂTI -II-

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 23 - 52, 14.01.2017

Ferhat Apuhan

Öz

Kıbrıs Meselesi ve bu sorunun ortaya koyduğu neticeler, tarihimizin derinlemesine araştırılmasında en yoğunluklu ve en aksiyonlu dönemlerini teşkil etmektedir. Öyle bir mesele ki birçok devletin son yüzyıl içerisindeki açık ya da gizli emelleri hakkında malumat vermektedir. Özellikle de tarihsel bağlamda Türkiye, Yunanistan ve İngiltere arasındaki siyasi, sosyal, kültürel, askeri ve dini yönleriyle derinlemesine konuları barındırmaktadır. Yunanistan’ın geçmişinden gelen büyük düşünce anlayışı, İngiltere’nin XX. Yüzyılda çizdiği portre ve sömürgecilik niyeti ile girdiği coğrafyaları sorunlar yumağına dönüştürmesi, Türkiye’nin de bu anlayış ve tutum karşısında, tarihi ile olan bağını koparmayacak şekilde tavır sergilemesi, Kıbrıs Adası’nda önemli gelişmelerin sahnelenmesine neden olmuştur. Bu önemli gelişmeler arasında; Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlama hedefi, İngiltere’nin gizliden gizliye Rumlar lehine takındığı tarafgirlik ve Türkiye tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekâtı yer almaktadır. Özellikle de Kıbrıs Barış Harekâtı öncesinde Ada’da Müslüman Türklere yönelik uygulanan baskı, şiddet ve katliamlar, tarihimizin kayıtlı arşiv belgelerine yansımakta, aynı zamanda birebir şahitleri de aramızda yaşamaktadır. Bu şahitliği yapan Bingöllü Kıbrıs Gazileri’nin yaşadıklarından ve izlenimlerinden aktardıkları, günümüz dünyasına ve insanlığına meseleyi kavrama açısından önemli hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler arasında Enosis’i bilme, Akritas’ı hatırlama, Eoka’yı tanıma ve buna karşılık, sabır, umut ve kahramanlık gibi hasletlere şahitlik etmeler, en mühimleri arasında yerini almıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Gazi, Barış, Harekât, Ada, Sömürgecilik, Sorun

CYPRUS PROBLEM AND 1974 CYPRUS PEACE OPERATION WITH THE WİTNESS OF BINGOL’S VETERAN OF CYPRUS -II

Öz

The results of this problem and the Cyprus issue, the most intensive exploration in depth of our history and constitutes the most action-packed periods. During the last century, many state that is sues open or hidden ambitions within the as external links. Turkey, Greece and Britain, especially historical context, political, social, cultural, military, and religious aspects of in-depth topics. Greece’s history of Britain’s big thoughts from the XX. Portrait drawn by the century and colonialism enters the circle of problems of geography with the intention of conversion, that of understanding and attitudes across Turkey, with the date on the island of Cyprus, exhibit of attitude in a way that won’t break the important developments in the revival. Among these important developments; Cyprus Greece secretly to binding target, England’s Greeks in favor of the parties and the Cyprus Peace Operation performed by Turkey. Especially prior to the Cyprus Peace Operation in the island’s Muslim oppression, violence and massacres against Turks, registered archive documents our history reflects, at the same time, one to witness with us. That’s what makes this testimony and from the Veterans of Cyprus, John transferred to today’s world and humanity issue, in terms of the important services the grip. These services include Enosis’s remembrance, without knowing, then recognition, and Akritas contrast Eoka, patience, hope and heroism to testify to such qualities, the most important include.

Anahtar Kelimeler

Cyprus, Gazi, Peace, Operation, Island, Colonialism, Problem

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
• BCA, 030.01.16.89.10.
• BCA, 030.01.64.394.29.
• BCA, 030.18.01.02.317.47.8.
• BCA, 030.18.01.178.34.3.
• BCA, 030.01.71.452.4
• BCA, 030.01.64.394.1.
• Bingöl Muharip Gaziler Derneği Arşivi
• BİŞHAK ARŞİVİ
• Hürriyet, 25 Şubat 1951
• Hürriyet, 13 Ocak 1966
• Milliyet, 19 Ağustos 1974
• Apuhan, Ferhat, 1974 Kıbrıs Barış Harekatı ve Bingöllü Kıbrıs Gazileri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Van 2017.
• Armaoğlu, Fahir 20. Yüzyıl Siyasi Tarih, Alkım Yayınevi, İstanbul 2004, 394.
• Bingöl Muharip Gaziler Derneği Başkanı Ziya Yener ile 20.12.2015’te yapılan görüşme.
• Birand, Mehmet Ali, Kıbrıs’ın Elli Yılı, Belgefilm.
• Belazuri, , (Çev. Mustafa Fayda), Fütuhu’l Buldan, Siyer Yayınları, İstanbul 2013, 245.
• Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, CA, 15 Aralık 1949, 521 numaralı belge.
• Demirkent, Işın, “Kıbrıs”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, XXV, Ankara 2002, 371-372
• Erim, Nihat, Bildiğim ve Gördüğüm Ölçüler İçinde Kıbrıs, Ankara 1975, 323-339
• Gazi Kazım Sudan ile 07.04.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Enver Barut ile 05.04.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Halil Bayram ile 10.05.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Saim Baysungur ile 11.05.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Haydar Alpagu ile 20.05.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Musa Budraç ile 25.05.2016 tarihinde yapılan görüşme
• Gazi Rahmi Kayaokay ile 01.09.2016 tarihinde görüşme gerçekleşmiştir.
• Gazi Gıyasettin Kızıl ile 06.09.2016 tarihinde görüşme
• Gazi Ahmet Aybek ile 06.09.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Ramazan Çıkaray ile 04.04.2016 tarihinde görüşülmüştür.
• Gazi Selahattin Buğu ile 20.09.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Ahmet Bakır ile 22.09.2016 tarihinde yapılan görüşme
• Gazi Bahattin Taşkıran ile 29.10.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Ahmet Ateş ile 29.10.2016 tarihinde yapılan görüşme.
• Gazi Muhyettin Çaparlar ile 29.10.2016 tarihinde görüşme.
• Gürel, Şükrü, Kıbrıs Tarihi(1878-1960)Kolonyalizm, Ulusçuluk ve Uluslararası Politika, II, Kaynak Yayınları İstanbul 1985. , 77
• Gürsoy, Cevat Rüştü, “Kıbrıs’ın Coğrafi Konumu, Kıbrıs ve Türkler”, Ankara 1964, 7
• “Kıbrıs ”, Rehber Ansiklopedisi, Türkiye Gazetesi Yayınları, İstanbul 1993, XI, 371
• Mahmud Celalleddin Paşa, (Haz. İsmet Miroğlu), Mirat-ı Hakikat, Bereket Yayınevi, III, İstanbul 1983, 134-135.
• Sarıca, Murat – Teziç, Erdoğan – Eskiyurt, Özer, Kıbrıs Sorunu, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul 1975,
• Serter, Vehbi Zeki, “Kıbrıs’ ta 15 Temmuz 1974’ te Düzenlenen Rum-Yunan Askeri Darbesi ve Mutlu Türk Barış Harekatı’nın Başlaması (20 Temmuz 1974)”,
• Türk-Yunan İlişkileri Bildirileri, Üçüncü Askeri Tarih Semineri, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1986, 347.
• Tarakçı, Mustafa, Kıbrıs Barış Harekatı, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap
• Tarihi Enstitüsü, Doktara Tezi, Ankara 1998.
• Toluner, Sevim, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Milletlerarası Hukuk, İstanbul, 1977 İstanbul
• Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 253; 16 Temmuz 1974 günlük gazeteleri.
• Uçarol, Rıfat, Siyasi Tarih, Filiz Kitabevi, İstanbul 2000.