SELİM İLERİ'NİN "HAYATIMIN ROMANI" ADLI HİKÂYESİNDE KURGUSAL MEKÂN OLARAK İSTANBUL

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 15 - 26, 27.03.2019

Nursel Çakmak Nihayet Arslan

https://doi.org/10.31465/eeder.503997

Öz

• SELİM İLERİ’NİN “HAYATIMIN ROMANI” ADLI HİKÂYESİNDE
  KURGUSAL MEKÂN OLARAK İSTANBUL*

  
  
  

                                                                      
  Öz

  
  
  

             Anlatının önemli yapısal
  unsurlarından biri olan mekânlar, kurgu içerisinde olay örgüsüne ve kişilere
  yön veren bir güce sahip olabilmektedir. Özellikle kurgusal karakterlerin
  davranışlarına etki eden faktörler arandığı noktada mekânların bir belirleyici
  olarak ortaya çıktıkları söylenebilir. Bazen de bunun tam aksi yönünde,
  mekânlar edilgen bir duruma gelerek kişilerin ruh hallerinin,
  alışkanlıklarının, tercih ve zevklerinin yansıdığı yerler olur. Bu durumda
  mekân kişiye etki eden değil, kişinin etkilediği bir nitelik kazanır. Mekânın
  anlatı içerisinde hangi pozisyonda olduğunun tespit edilebilmesi noktasında,
  öncelikle yazarın bakış açısını yakalayabilmenin gerekliliği ortaya çıkar.
  Selim İleri’nin hikâye ve romanlarında mekân incelemesi yapmanın anlatının
  üzerine kurulduğu temelleri belirleyebilmek noktasında büyük bir öneme sahip olduğu
  görülür. Yazar mekânlara salt gerçekliklerinin ötesinde anlamlar yükler ya da
  onları, anlattığı karakterlerin hayatlarına ışık tutmaları açısından işlevsel
  kılar. Bazen de kurgunun tematik yönüne hizmet eden mekânları tercih eder.
  “Hayatımın Romanı” adlı hikâyede ise mekân hem karakterlerin hayatlarını hem de
  yüzyıllardır süregelen Doğu-Batı çatışması ekseninde gelişen bir tema
  doğrultusunda verilen mesajı daha anlaşılır ve açık kılabilmenin bir aracıdır.
  Buradan hareketle, söz konusu hikâyede, tema ve kişiler üzerinde önemli
  etkileri olan ve anlatının merkezinde yer alan İstanbul’un kurgu içerisinde
  yüklendiği işlevleri, sembolize ettiği anlamları ve kişiler üzerindeki
  etkilerini tespit etme adına insan-mekân ilişkisi göz önünde bulundurulmak
  suretiyle mekân incelemesi yapmanın gerekliliği fikri doğmuştur. Bu amaçla,
  hikâyedeki şehirlerin ve daha özel mekânların kurgu içerisindeki yeri
  değerlendirilmiş ve kurguyu şekillendiren bakış açısına ulaşılmaya
  çalışılmıştır.

  
  
  

  Anahtar Kelimeler: Selim İleri, Mekân, Doğu-Batı, İstanbul.

  
  
  

   

  
  
  

  ISTANBUL AS THE FICTIONAL SPACE IN THE STORY “HAYATIMIN
  ROMANI” OF SELİM İLERİ

  
  
  

                                                                        
  Abstract

  
  
  

             The places
  which are one of the important structural elements of the narrative can have a
  power that dominates the plot and the characters within the fiction. Especially
  considering the factors affecting the behavior of the fictional characters, it
  can be regarded that the places emerged as an indicative element. Sometimes, on
  the contrary, places become passive, where people's moods, habits, preferences
  and tastes are reflected. In such a case, the place does not influence the
  character but is influenced by.  In order
  to determine the position of the space in the narrative, the necessity of being
  able to grasp the viewpoint of the author first appears. In the stories and
  novels of Selim İleri, it is obvious that place analysis has of great
  importance in order to determine the foundations on which the narrative is
  based. The author assigns meanings which are beyond the naked truth to the
  places, or makes them functional in terms of shedding light on the lives of the
  characters he describes. Sometimes he prefers the
  places that serve the thematic aspect of the fiction. In the story titled as “Hayatımın Romanı”, the place is a
  means of making the message given clearer in the direction of a theme evolving
  both in the lives of the characters and in the direction of the East-West
  conflict that has been going on for centuries. Hence, it is necessary to make a
  spatial analysis by taking into consideration the character-place relationship
  by taking into account the functions of Istanbul which is at the center of the narrative
  and which have important effects on the theme and the characters in terms of
  its reflections. To serve this aim, the location of
  the cities and more special places in the story has been evaluated and the
  point of view that shapes the fiction has been tried to be obtained.

  
  
  

  Keywords: Selim İleri, Place, East-West, Istanbul.

  
  
  

   

  
  
  
  
  

  ---

  
  
  

  * Bu makale tezden
  üretilmiştir.

  
  
  

  
  
  

 

Anahtar Kelimeler

Selim İleri, Mekân, Doğu-Batı, İstanbul

Kaynakça

• Aktaş, Şerif (1997). Ahmet Râsim’in Eserlerinde İstanbul, 2.bs., Ankara: Akçağ Yayınları. _________ (2005). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, 7.bs., Ankara: Akçağ Yayınları. Amicis, Edmondo de (2009). İstanbul, çev. Sevinç Tezcan Yanar, 2.bs., İstanbul: Pegasus Yayınları. Ataman, Sadri Yaver (1997). Türk İstanbul, haz. Süleyman Şenel, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. Ayverdi, Samiha (2016). Boğaziçi’nde Tarih, 9.bs., İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı. Bachelard, Gaston (2017). Mekânın Poetikası, çev. Alp Tümertekin, 4. bs., İstanbul: İthaki Yayınları. Berkes, Niyazi (1975). Türk Düşününde Batı Sorunu, Ankara: Bilgi Yayınları. Demir, Ayşe (2011). Mekânın Hikâyesi Hikâyenin Mekânı, 1.bs., İstanbul: Kesit Yayınları. Doğan, Sema (2013). Semavi Eyice ile İstanbul’a Dair, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları. Eyice, Semavi (2006). Tarih Boyunca İstanbul, İstanbul: Etkileşim Yayınları. Gülersoy, Çelik (1987). Batıya Doğru, 3.bs., İstanbul: İstanbul Kitaplığı. İleri, Selim (2012a). Dostlukların Son Günü, 16. bs., İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2013a). İstanbul Hatıralar Kolonyası, 1. bs., İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2013b). İstanbul Lale ile Sümbül, 1. bs., İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2013c). İstanbul’un Sandık Odası,1. bs., İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2012b). İstanbul Seni Unutmadım, 1. bs., İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2014a). İstanbul’un Tramvayları Dan Dan!, 2. bs., İstanbul: Everest Yayınları. ________ (2014b). Pastırma Yazı, İstanbul: Everest Yayınları. _________ (2012c). Yıldızlar Altında İstanbul, 7. bs., İstanbul: Everest Yayınları. Mardin, Şerif. (2004). Türk Modernleşmesi Makaleler 4, der. Mümtaz’er Türköne, Tuncay Önder. İstanbul: İletişim Yayınları. Sema, Sadri (2002). Eski İstanbul Hatıraları, haz. Ali Şükrü Çoruk, İstanbul: Kitabevi Yayınları.