Türkiye’de Okul Temelli Yönetim Konusunda Yapılan Araştırma Sonuçlarının Toplu Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 21, 991 - 1003, 12.12.2018

Hacı Hüseyin Taşar

Öz

Okul temelli yönetim; bütçe, personel, plan ve program konularında “karar alma yetki ve sorumluluğunun”; eğitim merkez ve taşra birimlerden, içerisinde okul paydaşlarının yer aldığı okul yönetim yapılarına aktarılması girişimlerini içermektedir. Bu araştırmanın amacı Türkiye’de okul temelli yönetim konusunda yapılan lisansüstü tez ve makale çalışmalarının sonuçlarını toplu değerlendirmektir. Bu amaçla Ulusal Sosyal ve Beşeri Bilimler (ULAKBİM) veri tabanı ve Yükseköğretim Kurulu Tez Veri Merkezi; “okul temelli yönetim”, “okul merkezli yönetim”, “okula dayalı yönetim” anahtar kelimeleri ile taranarak ulaşılan tez ve makalelerin tamamı betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Yapılan incelemede Türkiye’de okul temelli yönetim konusunda yapılan tez ve makale çalışmalarının; okul temelli yönetimi kuramsal açıdan inceleme, okul temelli yönetime ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş görülüşlerini belirleme ve okul temelli yönetimin Türkiye’de uygulanabilirlik durumunu değerlendirme amaçlarına dönük olarak yapıldığı görülmektedir. Okul temelli yönetim yaklaşımının kuramsal yönünün çalışıldığı araştırmalarda, bu yaklaşımın; tanımı, önemi, güçlü ve zayıf yönleri, temel unsurları, dayandığı temel varsayımlar gibi konular ele alınmıştır. Bu gruptaki araştırmalarda, eğitim paydaşları nezdinde bir farkındalık oluşturma amaçlanmıştır. Araştırmada, elde edilen bulgu ve sonuçlar bir bütün olarak değerlendirildiğinde, okul temelli yönetim konusunda yapılan çalışmaların büyük oranda birbirinin tekrarı niteliğinde olduğu ve büyük oranda aynı grupta yer alan katılımcılarla çalışıldığı görülmüştür. Araştırmada, yapılacak sonraki çalışmalarda, iyi bir literatür taramasının yapılması gerektiği; öğrenci, veli, eğitim merkez ve taşra yöneticileri gibi eğitim paydaşlarının görüşlerinin de alınması, önerilmiştir.

Anahtar kelimeler: Okul temelli yönetim, okul merkezli yönetim, okula dayalı yönetim.

Abstract: The aim of this study is to review the results of graduate thesis studies and articles conducted on school based management in Turkey comprehensively and raise the awareness among the researchers and educators. The literature review revealedthat there is not any study investigating the results of thesis studies and articles about school based management in Turkey comprehensively. As a result this study is thought to be necessary in the field; moreover, it is distinctive and it may for the basis for similar studies in the future. Turkish Academic Network and Information Center (ULAKBİM) database and Higher Education Council Thesis Center were used for the search of related theses and articles. Criterion sampling method was used and 10 articles and 10 theses were found with the search of “school based management”, “school centered management” keywords. Full texts of two theses were not available and as a result these studies were eliminated from the study. 10 articles and 8 theses studies, in total 18 scientific studies were investigated for the study. Content analysis method was used for the data analysis. The results of the study showed that the studies conducted on school based management generally investigate teacher and manager reviews on school based management and the applicability of the approach in Turkey.

Keywords: School based management, school centered management, research

trends

Anahtar Kelimeler

Okul temelli yönetim, okul merkezli yönetim, okula dayalı yönetim

Kaynakça

• AKSOY, Feyzullah, (2016), Okul temelli yönetimin Kırşehir’de ilkokullarda uygulanabilirliği, Yayınlanmamış doktora tezi, Avrasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ALLEN, Rebecca, (2010), “Does School Autonomy improve Educational Outcomes? Judging the Performance of Foundation Secondary Schools in England” (DoQss Working Paper. No. 10-02), London: University of London.
• AYTAÇ, Tufan, (1999), Okul Temelli Yönetim (Ankara’daki ortaöğretim kurumları üzerinde yapılan bir araştırma), Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• BANDUR, Agustınus, (2008). A Study of the Implementation of School-based Management in Flores Primary Schools in Indonesia, Unpublished Doctoral Thesis, The University of New Castle, Australia.
• BANDUR, Agustınus, (2012), “School-Based Management Developments: Challenges and İmpacts”, Journal of Educational Administration, V, 6: 845-873.
• BAŞ, Muhammet, (2017), “Farklı Ülkelerde Okul Özerkliği Uygulamalarının Değerlendirilmesi: Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 38: 147-169.
• CALDWELL, Brian, (2005), School-based Management, Education Policy Series, The International İnstitute of Educational Planning and the International Academy of Education, Paris: UNESCO.
• CHEONG, Ying, ve MOK, Mills M, (2007), “School-Based Management andn Paradigm Shift in Education: An Empirical Study”, International Journal of Educational Management, II, 6: 517-542.
• COBBOLD, Trevor, (2012) “School Autonomy is not the Success Claimed Save Our Schools”, Available: www.saveourschools.com.au/file_download/100.
• ÇALIK, Muammer, ve SÖZBİLİR, Mustafa, (2014), “İçerik Analizinin Parametreleri”, Eğitim ve Bilim, 39: 33-38. DOİ: 10.15390/EB.2014.3412.
• ÇANKAYA, İbrahim ve GÜN, Cemal, (2016), “Okul Temelli Yönetime İlişkin Özel Okul Yöneticilerinin Görüşleri”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5: 14-19.
• DAVİD, Jane L, (1989), Synthesis of Research on School Based Management, Educational Leadership, 46: 46-58.
• EKŞİ, Halil, Kaya, Metin, (2011), “Okul Temelli Yönetim Sistemine İlişkin Öğretmen Görüşleri” , “M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi”, 33: 45-60.
• FALKİNGHAM, Les Thomas, ve REEVES, Oliver, (1998), “Context analysis- a technique for analysing research in a field, applied to literature on the management of R and D at the section level”, Scientometrics, 42: 97-120.
• FULLAN, Michael ve WATSON, Nancy, (1999). School based management: reconceptualising to improve learning outcomes. Final paper prepared for World Bank: Improving Learning Outcomes in the Caribbean”, August, 1999.
• GAMMAGE, David, (2008), “Three decades of implementation of school-based management in the Australian Capital Territory and Victoria in Australia”, International Journal of Educational Management, 22: 664-675.
• GÜÇLÜ, Nezahat, (2000), “Okula Dayalı Yönetim”, Gazi Üniversitesi Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 3: 65-78.
• HERMAN, Jerry J ve HERMAN, Janice L, (1992), “Educational Administration: School‐Based Management, the Clearing House”, A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 65: 261‐263.
• KAPUSUZOĞLU, Şaduman, (2008), “Okula Dayalı Yönetimde Denetim Sisteminin İşlevselliği ve Katkısının Değerlendirilmesi,” Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1: 16.
• KARASAR, Niyazi, (2007), “Bilimsel Araştırma Yöntemleri,” Ankara: Nobel Yayınları.
• KARATAŞ Süleyman, KORKUT Gülcan, KULAKSIZ Selma, (2017), “Eğitim Yöneticilerinin Okul Temelli Yönetim Anlayışının Uygulanabilirliğine İlişkin Görüşlerine Nitel Bir Bakış”, Journal of Research in Education and Teaching, VI: 311-326.
• KAYA, Metin, (2008), Okul Temelli Yönetim Sistemine İlişkin Öğretmen Görüşleri, Yayınlanmamış doktora tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilemler Enstitüsü.
• MALEN, Betty, OGAWA, Rodney T, ve KRANZ, James , (1989), What do we know about school based management? A case study of the literature - A call for research. Paper prepared for the Conference on Choice and Control in American Education, University of Wisconsin.
• MURPHY, Joseph ve BECK, Lynn G, (1995), School-Based Management as School Reform: Taking stock. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• NEAL, Richard, (1991), School based management, a detailed guide for successful ımplementation, National Educational Service, Bloomington: Indiana.
• NİR, Adam, (2002) “School-Based Management and İts Effect On TeachermCommitment”, International Journal of Leadership in Education: Theory and Practice, V : 323- 341.
• ODDEN, Allan ve KİM, Lynn, (1992), “Changing School Finance: Imperative for The 90’s”, Education Digest, 57: 4-8.
• ÖZDEMİR, Servet, (1996),”Okula Dayalı Yönetim”, Eğitim Yönetimi, II, 3: 421- 426.
• PATTON, Michael Quinn, (2014), “Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri” (Çeviren: M. Bütün ve S. B. Demir), Ankara: Pegem Akademi.
• SUMMAK, M Semih, ve Karadağ Nazife (2009), “Okul Temelli Yönetim Sürecinde Görev Alan Okul Müdürlerinin Rolleri”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2: 3.
• SUMMAK, Mehmet Semih ve ROŞAN, Şükrü, (2006), “Okul Temelli Yönetimin İlköğretim Okullarında Uygulanabilirliğine İlişkin Öğretmen ve Yönetici Tutumlarının İncelenmesi”, Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 4: 317- 334.
• ŞAHİN, Semiha, (2003), “Okul Temelli Yönetim Uygulamaları”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 36: 582-605.
• TAŞAR, Hacı Hüseyin, (2009), Kamu İlköğretim Okullarına Ayrılan Finansmanın, Talep Kanalından (Demand-Sıde)/ Okul-Temelli Yönetim Temelinde Kullanımı: Dünyadaki Uygulamalar ve Türkiye Projeksiyonu (Adıyaman Örneği), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Antep Üniversitesi, Gaziantep.
• TATİK, Ramazan, (2008), Okul Temelli Yönetime İlişkin Öğretmen Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma, Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• TAYLOR Diane L ve BOGOTCH Ira E (2004), School-Level Effects of Teachers’ Participation in Decision-Making. Educational Evaluation and Policy Analysis, 16: 302-319.
• TUNÇ, Binali, BÜLBÜL, Tuncer ve ÖZDEM, Güven, (2012), “Okul Temelli Yönetim Girişimlerinin Niteliğini Anlamaya Yönelik Bir Çalışma,” Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, XII: 25-42.
• UZ, Mehmet, (2008), İlköğretim Okulu Müdürlerinin Okul Temelli Yönetimin Bütçe Boyutuna İlişkin Görüşleri, Yayınlanmamış doktora tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• VOLANSKY, Ami, (2003), From experiment to educational policy: The transition to school-based management in Israeli schools, Volansky, A, and Friedman, I, (Eds.), School-based Management: An International Perspective. Ministry of Education, Jerusalem, : 217-233.
• WORLD BANK, (2007), What is school based management? An introduction. Washington, DC: The World Bank, Education Human Development Network.
• YALÇINKAYA, Münnever, (2004), “Okul Temelli Yönetim”, Ege Eğitim Dergisi, V, 2: 21‐34.
• YILDIRIM, Ali ve ŞİMŞEK, Hasan, (2013), “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• YOUNG, John, (1989), Site Based Management: Implications for Education Service, http://eric.ed.gov/?id=ED313814.