TCMB Sektörel Bilançoları Kullanılarak Makroekonomik Göstergelerin Sermaye Yapısı Üzerindeki Etkisi

Year 2025, Volume: 6 Issue: 3, 36 - 54, 30.09.2025

Erkan Mutlu , Ümran Şengül

Abstract

İşletmelerin uzun vadeli finansal kararlarını etkileyen temel unsurlardan biri sermaye yapısıdır. Söz konusu yapı, firmaların dış çevresel koşullara ve özellikle makroekonomik dalgalanmalara karşı duyarlılığını belirleyebilir. Bu çalışma, Türkiye’de 2009–2023 döneminde faaliyet gösteren 17 sektörde sermaye yapısının makroekonomik göstergelerden nasıl etkilendiğini incelemektedir. TCMB verileri kullanılarak 17 sektöre ilişkin finansal kaldıraç oranı bağımlı değişken; döviz kuru, enflasyon, GSYH, kişi başına GSYH, faiz, işsizlik, istihdam, vergi, işgücüne katılım ve büyüme oranı ise bağımsız değişkenler olarak ele alınmıştır. Doğrusal regresyon analizi sonuçlarına göre, işgücüne katılım oranı 13 sektörde pozitif ve anlamlı etki yaratmıştır. Vergi oranı 10 sektörde, döviz kuru ise 5 sektörde benzer etkiler göstermiştir. Enflasyon ve faiz oranı bazı sektörlerde negatif etkiler yaratmıştır. Bulgular, sektörlerin makroekonomik koşullara duyarlılığını ortaya koymaktadır.

Keywords

Sermaye Yapısı , Sektörel Bilanço , Finansal Kaldıraç Oranı , Makroekonomik Göstergeler

The Effect Of Macroeconomic Indicators On Capital Structure Using CBRT Sectoral Balance Sheets

Abstract

Capital structure is one of the key factors affecting businesses' long-term financial decisions. This structure can determine firms' sensitivity to external environmental conditions, particularly macroeconomic fluctuations. This study examines how capital structure is affected by macroeconomic indicators in 17 sectors operating in Turkey between 2009 and 2023. Using Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) data, the financial leverage ratio for these 17 sectors was considered as the dependent variable, while exchange rate, inflation, GDP, GDP per capita, interest rate, unemployment, employment, taxes, labor force participation, and growth rate were considered as independent variables. According to the linear regression analysis results, the labor force participation rate had a positive and significant effect in 13 sectors. Tax rates had similar effects in 10 sectors, and the exchange rate in five. Inflation and interest rates had negative effects in some sectors. The findings reveal the sensitivity of these sectors to macroeconomic conditions.

Keywords

Capital Structure , Sectoral Balance Sheets , Financial Leverage Ratio , Macroeconomic İndicators

References

• Acaravcı, A., & Doğukanlı, H. (2004). Türkiye’de sermaye yapısını etkileyen faktörlerin imalat sanayiinde sınanması. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 19 (225), 5, 14–15.
• Allayannis, G., Brown, G. W., & Klapper, L. F. (2003). Capital structure and financial risk: Evidence from foreign debt use in East Asia. The Journal of Finance, 58 (6), 2667–2710. https://doi.org/10.1046/j.1540-6261.2003.00619.x
• Antoniou, A., Guney, Y., & Paudyal, K. (2008). The determinants of capital structure: Capital market-oriented versus bank-oriented institutions. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 43 (1), 59–92.
• Baker, M., & Wurgler, J. (2002). Market timing and capital structure. The Journal of Finance, 57 (1), 1–32. https://doi.org/10.1111/1540-6261.00414.
• Booth, L., Aivazian, V., Demirgüç-Kunt, A., & Maksimovic, V. (2001). Capital structures in developing countries. The Journal of Finance, 56 (1), 87–130. https://doi.org/10.1111/0022-1082.00320.
• Brealey, R. A., Myers, S. C., & Allen, F. (2019). Principles of corporate finance (13th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
• DeAngelo, H., & Masulis, R. W. (1980). Optimal capital structure under corporate and personal taxation. Journal of Financial Economics, 8 (1), 3–29. https://doi.org/10.1016/0304-405X(80)90019-7.
• Demirgüç-Kunt, A., & Maksimovic, V. (1999). Institutions, financial markets, and firm debt maturity. Journal of Financial Economics, 54 (3), 295–336. https://doi.org/10.1016/S0304-405X(99)00039-2.
• Donaldson, G. (1961). Corporate debt capacity: A study of corporate debt policy and the determination of corporate debt capacity. Boston, MA: Division of Research, Harvard Graduate School of Business Administration.
• Durum Ergel, C. (2023). Makroekonomik faktörlerin sermaye yapısı üzerindeki etkisi: Sektörel bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Frank, M. Z., & Goyal, V. K. (2009). Capital structure decisions: Which factors are reliably important? Financial Management, 38 (1), 1–37. https://doi.org/10.1111/j.1755-053X.2009.01026.x.
• Greene, W. H. (2003). Econometric analysis (5th ed.). Prentice Hall.
• Gujarati, D. N. (2004). Temel ekonometri (4. baskı, Çev. Ü. Şenesen ve G. G. Şenesen). Literatür Yayıncılık.
• Harris, M., & Raviv, A. (1991). The theory of capital structure. The Journal of Finance, 46 (1), 297–355. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1991.tb03753.x.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2025). Temel ekonomik göstergeler raporu (30.04.2025). https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2025/05/ekonomikgosterge30042025_yeniversiyon-3371485a4c7538b8.pdf (Erişim tarihi: 01.05.2025).
• Jõeveer, K. (2006). Sources of capital structure: Evidence from transition countries. Emerging Markets Finance and Trade, 42 (1), 5–23.
• Karadeniz, E., İskenderoğlu, Ö., & Dalak, S. (2018). "Sermaye yapısı kararlarını etkileyen makroekonomik değişkenlerin analizi: BİST perakende sektörü üzerine bir uygulama", 22, 1011-1027, Finans Sempozyumu, 10 – 13 Ekim 2018, Mersin.
• Korajczyk, R. A. ve Levy, A. (2003). Capital structure choice: macroeconomic conditions and financial constraints. Journal of financial economics, 6, 75-109. https://doi.org/10.1016/S0304-405X(02)00249-0.
• Köksal, B., & Orman, C. (2014). Determinants of capital structure: evidence from a major emerging market economy. Small Business Economics, 44 (2), 255–282.
• Kraus, A., & Litzenberger, R. H. (1973). A state‐preference model of optimal financial leverage. The Journal of Finance, 28 (4), 911–922. https://doi.org/10.2307/2978343.
• Modigliani, F., & Miller, M. H. (1958). The cost of capital, corporation finance and the theory of investment. The American Economic Review, 48 (3), 261–297, Çeviren: Selim Soydemir; “Finans teorisinin temel makaleleri”, SPK Yayınları, Yayın No:124,1. Baskı, Ankara, 1998, s.174.
• Modigliani, F., & Miller, M. H. (1963). Corporate income taxes and the cost of capital: A correction. The American Economic Review, 53 (3), 433–443.
• Myers, S. C. (1977). Determinants of corporate borrowing. Journal of Financial Economics, 5 (2), 147–175. https://doi.org/10.1016/0304-405X(77)90015-0.
• Myers, S. C. (1984). The capital structure puzzle. The Journal of Finance, 39 (3), 575–592. https://doi.org/10.2307/2327916.
• Ozkan, A. (2001). Determinants of capital structure and adjustment to long run target: Evidence from UK company panel data. Journal of Business Finance & Accounting, 28 (1‐2), 175–198. https://doi.org/10.1111/1468-5957.00370.
• Öcal, F. S. (2018). TCMB imalat sanayi sektörel bilançoları kullanılarak iktisadi parametrelerin sermaye yapısına etkisi üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir K. (2019). Enflasyon oranı faiz oranı ve döviz kurlarında yaşanan değişimlerin firmaların sermaye yapısı üzerindeki etkisi: BIST 100’deki imalat firmaları üzerine bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Öztekin, Ö. (2015). Capital structure decisions around the world: Which factors are reliably important? Journal of Financial and Quantitative Analysis, 50 (3), 301–323. https://doi.org/10.1017/S0022109014000660.
• PKF Türkiye. (2025). Kurumlar vergisi oranı. https://pkf.com.tr/kurumlar-vergisi-orani/ (Erişim tarihi: 01.05.2025).
• Rajan, R. G., & Zingales, L. (1995). What do we know about capital structure? Some evidence from international data. The Journal of Finance, 50 (5), 1421–1460. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1995.tb05184.x.
• Ross, S. A., Westerfield, R. W., & Jaffe, J. (2016). Corporate finance (11th ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
• Sayılgan, G., & Karabacak, H. (2006). The empirical determinants of corporate capital structure: Evidence from Turkish panel data. The International Research Journal of Finance and Economics, 6, 76–92.
• Sayılgan, G., Karabacak, H., & Kaya, Y. (2006). The firm-specific determinants of corporate capital structure: Evidence from Turkish panel data. Investment Management and Financial Innovations, 3 (3), 125–139.
• Titman, S., & Wessels, R. (1988). The determinants of capital structure choice. The Journal of Finance, 43 (1), 1–19. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1988.tb02585.x.
• TÜİK - Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). İşgücü İstatistikleri 2023. https://data.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 2024).
• TÜİK - Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Temel ekonomik göstergeler raporu 2024. https://data.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 2024).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2024). Sektör bilançoları verileri. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Reel+Sektor+Istatistikleri/Sektor+Bilancolari/Sektor+Bilanco+Verileri/ (Erişim tarihi: 15.09.2024).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2025). Elektronik Veri Dağıtım Sistemi (EVDS). https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/#collapse_2 (Erişim tarihi: 01.05.2025).
• Uyanık, R. (2021). Sermaye yapısını belirleyen faktörler: Türkiye imalat sektörü üzerine bir inceleme. Yüksek Lisans Tezi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Kütahya.
• Wooldridge, J. M. (2013). Introductory econometrics: A modern approach (5th ed.). Cengage Learning.
• Yılmaz, E., & Aslan, T. (2020). Makroekonomik göstergelerin sermaye yapısı üzerindeki etkisi: İmalat dışı sektörler üzerinde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (85), 187–208.
• Yücedağ Erdinç, N., & Sayılgan, G. (2020). BİST imalat sektöründeki küçük boyuttaki ve orta ölçekteki işletmelerin sermaye yapısına etki eden faktörlerin kanonik korelasyon analizi ile karşılaştırmalı olarak incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12 (1), 826–847.
• Zein, A. M. (2016). Can macroeconomic factors explain the choice of capital structure? A study of listed non-financial firms in Sweden. Master Thesis, Uppsala University Department of Business Studies, Sweden.