The Notion of Consumer in Dual-Purpose Contracts in Light of the Decision of the Court of Justice of the European Union Dated 08.06.2023

Year 2026, Volume: 25 Issue: 1

Ayşegül Küçükdağlı

Abstract

It is controversial whether a person who acts partly for professional or commercial purposes and partly for private purposes in the contract he/she concludes is a consumer or not. In the European Union Law, the carrier of this debate has been the Judgment of the Court of Justice of the European Union (CJEU) dated 20.01.2005 and numbered 464/01 (Gruber judgment). In order to end the debate on the transferability of this judgement to substantive law within the framework of the principles of International Procedural Law, the EU norm setter tried to clarify the issue with the Consumer Rights Directive. However, the non-integrated structure of EU contract law caused the uncertainty within the scope of other Directives to continue. Finally, the Court of Justice of the European Union (CJEU) evaluated the concept of consumer in dual-purpose contracts in terms of substantive law for the first time in its decision numbered 570/21 and dated 08.06.2023. In our law, there is no clear regulation on this issue.
In this study, the question of whether a person who acts partly for professional or commercial purposes and partly for private purposes in the contract she/he concludes is a consumer is examined in light of the decisions of the Court of Justice of the European Union (CJEU) and the (turkish) Court of Cassation.

Keywords

Consumer , Dual Purpose , Consumer Contract , Court of Justice of the European Union

Ethical Statement

The author declares no conflict of interest.

Thanks

The author has no acknowledgments to declare.

Avrupa Birliği Adalet Divanı 08.06.2023 Tarihli Kararı Işığında Karma Amaçlı Sözleşmelerde Tüketici Kavramı

Abstract

Akdettiği sözleşmede kısmen mesleki veya ticari kısmen de özel amaçla hareket eden kişinin tüketici olarak nitelenip nitelenmeyeceği tartışmalıdır. Avrupa Birliği Hukukunda bu tartışmanın taşıyıcısı Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) 20.01.2005 tarih 464/01 Sayılı Kararı (Gruber kararı) olmuştur. Milletlerarası Usul hukuku ilkeleri çerçevesinde verilen bu kararın maddi hukuka aktarılabilirliği konusundaki tartışmayı sonlandırmak isteyen AB norm koyucu, Tüketici Hakları Yönergesi ile konuya açıklık getirmeye çalışmıştır. Ancak Avrupa sözleşmeler hukukunun bütüncül olmayan yapısı, diğer Yönergeler kapsamındaki belirsizliğin devam etmesine neden olmuştur. Nihayetinde Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) 570/21 sayılı 08.06.2023 tarihli kararında ilk kez karma amaçlı sözleşmelerde tüketici kavramını maddi hukuk bakımından değerlendirmiştir. Hukukumuzda ise bu konuda açık bir düzenleme bulunmamaktadır.
Bu çalışmada, akdettiği sözleşmede kısmen mesleki veya ticari kısmen de özel amaçla hareket eden kişinin tüketici olarak nitelenip nitelenmeyeceği sorunu Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın (ABAD) ve Yargıtay’ın kararları eşliğinde incelenmektedir.

Keywords

Tüketici , Karma Amaç , Tüketici Sözleşmesi , Avrupa Brliği Adalet Divanı

Ethical Statement

Yazarın çıkar çatışması bulunmamaktadır.

Thanks

Yazarın ek teşekkür beyanı bulunmamaktadır.

References

• Akdag-Güney, Necla. “Die Umsetzung der Verbraucherschutzrichtlinien in der Türkei am Beispiel der missbräuchlichen Klauseln,” Zeitschrift für europäisches Privatrecht 17, no. 1 (2009): 109-137.
• Alexander, Christian. “BGB § 13 Verbraucher.” İçinde beckonline.GROSSKOMMENTAR zum Zivilrecht, Ed. Beate Gsell, Wolfgang Krüger, Stephan Lorenz ve Christoph Reymann.Münih: C. H. Beck, 2025. E.T. Nisan 2025. https://beck-online.beck.de/?vpath=bibdata%2Fkomm%2FBeckOGK%2Fcont%2FBeckOGK%2Ehtm.
• Aslan, Yılmaz İ. Tüketici Hukuku Dersleri.Bursa: Ekin Yayınevi, 2015.
• Atamer, Yeşim M. “Die autonome Umsetzung der Verbrauchsgüterkaufrichtlinie 1999/44/EG in der Türkei – Zugleich ein Beitrag zum Stand des Verbraucherschutzes in der Türkei.” Zeitschrift für europäisches Privatrecht 13, no. 3 (2005): 566-595.
• Atasoy, Ömer Adil, Taşkın, Mustafa ve Acar, Hakan. Tüketiciyi Koruma Hukuku. Ankara: Yargı Yayınevi, 2000.
• Augenhofer, Susanne. Verbraucherrecht im Umbruch. Tübingen: Mohr Siebeck, 2012.
• Aydın, Ramazan. Die Berücksichtigung des Verbraucherschutzes bei Allgemeinen Geschäftsbedingungen im deutschen und türkischen Recht. Hamburg: Verlag Dr. Kovac, 2007.
• Bachmann, Gregor. “BGB § 13.” İçinde Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 1. Ed. Franz Jürgen Säcker, Roland Rixecker ve Hartmund Oetker . München: C.H. Beck, 2025.
• Çabri, Sezer. “6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Uyarınca Ön Ödemeli Konut Satış Sözleşmesi.” İçinde Sektörel Bazda Tüketici Hukuku ve Uygulamaları 2014-2015, Ed. Hakan Tokbaş ve Fehim Üçışık. Ankara: Bilge Yayınevi, 2015.
• Çınar, Ömer. Tüketici Hukukunda Haksız Şartlar. İstanbul: Oniki Levha, 2009.
• Denkinger, Fleur. Allgemeine Geschäftsbedingungen und ihre rechtliche Bewaltung – Qua vadis, Europas. Baden-Baden: Nomos, 2004.
• Doğar, Mehmet. “Karma Kullanım Amaçlı Bir Konut Satışı Açısından TKHK Hükümlerinin Uygulanması Sorunu.” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, no. 1 (2021): 305-326.
• Faber, Wolfgang. “Elemente verschiedener Verbraucherbegriffe in EG Richtlinien, zwischenstaatlichen Übereinkommen und nationalem Zivil- und Kollisionsrecht.” Zeitschrift für Europäisches Recht 6, no. 4 (1998): 854-892.
• Grundmann, Stefan. “Europäisches Schuldvertragsrecht: Standort, Gestalt und Bezüge.” Juristische Schulung 41, no. 10 (2001): 946-951.
• Heinrichs, Helmut. “Das Gesetz zur Änderung des AGB-Gesetzes Umsetzung der EG-Richtlinie über missbäruchliche Klauseln in Verbraucherverträgen durch den Bundesgesetzgeber.” Neue Juristische Wochenschrift 49, no. 34 (1996): 2190-2198.
• Heinrichs, Helmut. “Umsetzung der EG-Richtlinien über missbräuchliche Klauseln in Verbraucherverträgen durch Auslegung – Erweiterung des Anwendungsbereichs der Inhaltskontrolle.” Neue Juristische Wochenschrift 48, no. 3 (1995): 153-159.
• Horn, Simon. “Einheit und Vielfalt des Verbraucherbegriffs im Unionsprivatrecht.” Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union 21, no. 3 (2024): 98-103.
• Huber, Katharina. “Der materielle Verbraucherbegriff bei Dual-Use Verträgen.” Zeitschrift für das Privatrecht der Europäischen Union 21, no. 1 (2024): 23-31.
• Jansen, Nils. “Europäisches Privatrecht.” İçinde Handwörterbuch des Europäischen Privatrechts Band 1, Abschlussprüfer – Kartellverfahrensrecht, ed. Jürgen Basedow, Klaus J. Hopt ve Reinhard Zimmermann 548-551. Tübingen: Mohr Siebeck, 2009.
• Jansen, Nils. “Revision des Acquis communautaire?.” Zeitschrift für Europäisches Recht 20, no. 4 (2012): 741-775.
• Kaufmann, Sven. “AEUV Art. 169 (Verbraucherschutz).” İçinde Das Recht der Europaischen Union Band I EUV/AEUV, Ed. Eberhard Grabitz, Meinhard Hilf ve Martin Nettesheim. München: C.H. Beck, 2024.
• Küçükdağlı, Ayşegül. “Avrupa Birliği, Alman, Türk Hukuklarında Tüketici Modelleri.” Türk Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, no. 2 (2020): 145-179.
• Meier, Patrick. “Der Verbraucherbegriff nach der Umsetzung der Verbraucherrechterichtlinie.” Juristische Schulung 54, no. 9 (2014): 777-780.
• Micklitz, Hans Wolfgang ve Norbert, Reich. “Cronica de una muerte anunciada: The Commission Proposal for a Directive on Consumer Rights.” Common Market Law Review 46, no. 6 (2009): 471-519.
• Micklitz, Hans Wolfgang. “BGB § 13.” İçinde Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 1, Ed. Franz Jürgen Säcker, Roland Rixecker ve Hartmund Oetker. München: C.H. Beck, 2021.
• Micklitz, Hans-Wolfgang. “Perspektiven eines Europäischen Privatrechts, Ius commune praeter legem?.” Zeitschrift für Europäisches Recht 6, no. 2 (1998): 253-276.
• Oguz, Sarah Mukaddes. Das türkische und das europäische Verbraucherrecht, Eine vergleichende Analyse mit Blick auf die Beitrittsbestrebungen der Türkei zur Europäischen Union. Frankfurt am Main: Peter Lang, 2010.
• Ozanoğlu, Hasan Seçkin. “Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Maddi Anlamda Uygulanma Alanı).” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 50, no. 1 (2001): 55-90.
• Pfeiffer, Thomas. “Vom kaufmännischen Verkehr zum Unternehmensverkehr – Die Änderung des AGB-Gesetzes durch das Handelsrechtsreformgesetz.” Neue Juristische Wochenschrift 52, no. 3 (1999): 169-174.
• Riesenhuber, Karl. EU- Vertragsrecht. Tübingen: Mohr Siebeck, 2013.
• Riesenhuber, Karl. Europäisches Vertragsrechts. Berlin: De Gruyter, 2006.
• Schulze, Reiner ve Zoll, Fryderyk. Europäisches Vertragsrecht. Baden-Baden: Nomos, 2015.
• Sera Reyhani Yüksel, Gökçe Canarslan ve Semih Yünlü. Tüketici Hukuku. On İki Levha Yayıncılık, 2025.
• Streinz, Rudolf ve Michl, Walther. EUV/AEUV, AEUV Art. 267 (Vorabentscheidung). München: C.H. Beck, 2018.
• Tutumlu, Mehmet Akif. Tüketici Yargılaması Hukuku. Ankara: Seçkin, 2019.
• Ulmer, Peter, Brandner, Hans Erich ve Hensen, Horst-Diether. Kommentar zu den §§ 305-310 BGB und UKlaG. Köln: Otto Schmidt, 2022.
• v. Vogel, Alexander. Verbrauchervertragsrecht und allgemeines Vertragsrecht – Fragen der Kohärenz in Europa. Berlin: De Gruyter, 2006.
• v. Westphalen, Friedrich Graf . “Die Novelle zum AGB-Gesetz.” Zeitschrift für Recht und Wirtschaft 51, no. 41 (1996): 2101-2106.
• Yücer Aktürk, İpek. “Tüzel Kişi Tacirin Tüketici Sıfatı.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi XX, no. 2 (2016): 103-128.
• Yüksel, Sera Reyhani, Canarslan, Gökçe ve Yünlü, Semih. Tüketici Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2025.
• Zevkliler, Aydın ve Özel, Çağlar. Tüketicinin Korunması Hukuku. Ankara: Seçkin, 2016.