Yıldız Suikastı: Ermenilerin Abdülhamid’e Karşı Son Teşebbüsleri Bombalı Saldırı

Year 2007, Volume: 23 Issue: 67-68-69, 399 - 424, 04.11.2007

İhsan Burak Birecikli , Fahri Maden

Abstract

Bu çalışmada Yıldız Suikasti tahlil edilmiştir ve Ermeni Sorunu hakkında bilgi verilmiştir. Taşnaklar’ın Türkiye’deki son teşebbüsleri Abdülhamid’e yapılan suikasttir. Nitekim Papazian, “Sultan Abdülhamid’in hayatına yöneltilen saldırı, Taşnakların Türkiye Ermenileri hesabına yaptıkları ihtilal denemelerinin son perdesi oldu. Bu da Taşnaksutyun’un görkemli, fakat faydasız teşebbüslerinden biriydi. Başarısı Ermeni davasına bir fayda
getirmezdi, başarısızlığı her halde halkımızı büyük bir felaketten kurtarmıştır.” diyerek bunu teyid eder. Olayla ilgili olarak başlatılan soruşturma sonunda Avusturya tebaasına mensup Edouard Joris isimli şahıs idama mahkum edilmiştir. Bir süre sonra hapishaneden Saray’a getirilen Joris, Ermeniler aleyhinde çalışmak üzere 500 lira ihsanla ajan tayin edilip Avrupa’ya
gönderilmiştir.

Keywords

Yıldız Suikasti, Sultan Abdülhamid, Ermeni Sorunu, Milliyetçilik, Taşnak

Yıldız Assassination : The Organize of the Armenian Committees is the Bomb Attaet of Sultan Abdulhamid

Abstract

In this study, Yıldız assassination attempt has been analysed and it has
been given information about Armenian Issue. The last initiative of the
Tashnaks is the assassination of Abdülhamid. Papazian confirms this
accordingly:”The assault against Sultan Abdülhamid’s life was the last try
of the Tashnaks for the revolution on behalf of the Turkish Armenians.
That was one of the splendid but useless initiative of Tashnaksutyun. Its
success would not have contributed to the Armenian problem. Its failure
saved our people from a great catastrophe.” At the end of the investigations concerning the incident, Edouard Joris, Austrian citizen, was sentenced to
death. After some time, Joris was brought to the Palace. He was appointed
as an agent to work against the Armenians with the Sultan’s gift of 500
liras and was sent to Europe.

Keywords

Yıldız Assassination, Sultan Abdulhamid, Armenian Issue, Nationalism Tashnaksutyun

References

• Kaynakça
• A. Arşiv Belgeleri
• Tarih: 19/Ca/1323, Dosya No:231, Gömlek No:53, Fon Kodu: Y..PRK.ASK.
• Tarih: 20/Ca/1323, Dosya No:3, Gömlek No:50, Fon Kodu:Y..PRK.ŞD.
• Tarih: 29/Z /1324, Dosya No:49, Gömlek No:77, Fon Kodu: Y..PRK.TKM.
• Tarih: 5/B/1323, Nr.1329, Fon Kodu: Y.MRZ.
• B. Kitaplar
• Abdülhamid’in Hatıra Defteri, (Hazırlayan: İsmet Bozdağ), Pınar y., İstanbul 1986.
• Ali Said, Saray Hatıraları Sultan Abdülhamid’in Hayatı, (Hazırlayan: Ahmet Nezih Galitekin), İstanbul 1994.
• ANADOL, Cemal, Tarihin Işığında Ermeni Dosyası, İstanbul 2001.
• ARMAĞAN, Mustafa, Abdülhamid’in Kurtlarla Dansı, Ufuk kitap, İstanbul 2006.
• ARMAĞAN, Mustafa, Kır Zincirlerini Osmanlı, İstanbul 2004.
• AVAGYAN, Arsen-Gaidz F. Minassian, Ermeniler İttihat ve Terakki İşbirliğinden Çatışmaya, Aras y., İstanbul 2005.
• AYVERDİ, Samiha, Türk Târihinde Osmanlı Asırları, III, İstanbul, 1976.
• BAYUR, Y. Hikmet, Türk İnkılâbı Tarihi, I, İstanbul 1951.
• Belgelerle Ermeni Sorunu, Genelkurmay basımevi, Ankara 1983.
• Cemil Paşa (Topuzlu), İstibdat Meşrutiyet Cumhuriyet Devirlerinde 80 Yıllık Hatıralarım, (Hazırlayan: Cemalettin Topuzlu), Topuzlu y., İstanbul 2002.
• ÇALIK, Ramazan, Alman Kaynaklarına Göre II. Abdülhamid Devrinde Ermeni Olayları, Ankara 2000.
• DABAĞYAN, Levon Panos, Osmanlı’da Şer Hareketleri ve Abdülhamid Han, İstanbul 2005.
• DABAĞYAN, Levon Panos, Sultan Abdülhamid Han ve Ermeni Meselesi, Kum saati y., İstanbul 2001.
• DANIŞMAN, Zuhuri, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, XIII, İstanbul 1966.
• ENGİN, Vahdet, Sultan Abdülhamit ve İstanbul’u, İstanbul 2001.
• EROĞLU, Veysel, Ermeni Mezâlimi, İstanbul 1978.
• ERTÜRK, Hüsamettin, İki Devrin Perde Arkası, İstanbul 1964.
• FELEK, Burhan, Yaşadığımız Günler, İstanbul 1974.
• FESCH, Paul, Abdülhamid’in Son Günlerinde İstanbul, (Çeviren: Erol Üyepazarcı), Pera y., İstanbul 1999.
• FİKRET, Tevfik, Rübabı Şikeste, İstanbul 1962.
• FRANCİS, Mc Cullagh, Abdülhamid’in Düşüşü Osmanlı’nın Son Günleri, (Çeviren: Nihal Önol), İstanbul 2005.
• GAZİGİRAY, A. Alper, Ermeni Terörünün Kaynakları, İstanbul 1982.
• GRECE, Michael de, Abdülhamid Yıldız Sürgünü, (Çeviren: D. Bayladı), İstanbul 1995.
• GÜNGÖR, Erol, Tarihte Türkler, İstanbul 1990.
• GÜRÜN, Kamuran, Ermeni Dosyası, Remzi Kitapevi, İstanbul 2005.
• İNAL, Mahmut Kemal, Son Sadrazamlar, III, Dergâh y., İstanbul 1983.
• KARABEKİR, Kâzım, Ermeni Dosyası, (Yayına hazırlayan: Faruk Özerengin), Emre yayınları, İstanbul 1995.
• KARABIYIK, Osman, Türk-Ermeni Münasebetlerinin Dünü ve Bugünü, İstanbul 1984.
• KOCABAŞ, Süleyman, Ermeni Meselesi Nedir Ne Değildir?, İstanbul 1994.
• KOLOĞLU, Orhan, Abdülhamit Gerçeği, Eylül yayınları, İstanbul 2002.
• KONGAR, Emre, Tarihimizle Yüzleşmek, Remzi kitapevi, İstanbul 2006.
• KUTAY, Cemal Osmanlıdan Cumhuriyete Yüzyılımızda Bir İnsanımız: Hüseyin Rauf Orbay (1881-1964), I, İstanbul 1992.
• KUTLU, Sacit, Didar-ı Hürriyet Kartpostallarla İkinci Meşrutiyet 1908-1913, Bilgi Ü. y., İstanbul 2004.
• OSMANOĞLU, Ayşe, Babam Abdülhamid, İstanbul 1960.
• ÖKE, Mim Kemal, İngiliz Casusu Prof. Arminius Vambery’in Gizli Raporlarında II. Abdülhamid ve Dönemi, İstanbul 1983.
• ÖKE, Mim Kemal, Yaşanmamış Anılar, İstanbul 1997.
• ÖZTUNA, Yılmaz, Başlangıcından Zamanımıza Kadar Büyük Türkiye Tarihi, VII, İstanbul 1983.
• Resimli-Haritalı Mufassal Osmanlı Tarihi, (Heyet), VI, Güven basımevi, İstanbul 1972.
• Süleyman Şefik Paşa, Hatıratım Başıma Gelenler ve Gördüklerim 31 Mart Vakası, haz.Hümeyra Zerdeci, Arma y., İstanbul 2004.
• Tahsin Paşa, Abdülhamid ve Yıldız Hatıraları, İstanbul 1933.
• TEPEDELENLİOĞLU, Nizamettin Nazif, İlan-ı Hürriyet ve Sultan II.Abdülhamit Han, Yeni Çığır Kitapevi, İstanbul 1960.
• UÇAROL, Rifat, Siyasi Tarih, İstanbul 2000.
• URAS, Esat, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, İstanbul 1987.
• WOODS, Henry F., Türkiye Anıları, (Çeviren: F. Çoker), İstanbul 1976.
• Ziya Şâkir (Soko), Sultan Hamid’in Son Günleri (Muhafızı Rasim Bey’in Hatıraları), İstanbul 1943.
• C. Makaleler
• “Osmanlı Basınında Yüzyıl Önce Bu Ay”, Toplumsal Tarih, Sayı:139, Temmuz 2005, s.112.
• BARDAKÇI, Murat, “İlk Bombalı Araba 98 Yıl Önce 26 Kişiyi Öldürmüştü”, http://dosyalar.hurriyet.com.tr/ ramazan2003/bardakci23.asp, Erişim 1 Haziran 2007.
• ENGİN, Vahdettin, “Sultan II. Abdülhamit’e Düzenlenen Ermeni Suikastı ve Bu Sebeple Belçika ile Yaşanan Diplomatik Kriz”, Ermeni Meselesi Üzerine Araştırmalar, (Hazırlayan: E. Afyoncu), İstanbul, 2001, s.115–132.
• KIRCI, Mustafa, “Necip Fazıl Kısakürek ’in “Abdülhamid Han” Adlı Tiyatro Eseri Üzerine Bir İnceleme”, Uluslar arası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of İnternational Social Research, Volume 1/2, Winter 2008, s.243-258.
• KURAN, Ercüment, “Tarih Yazıcılığında II. Abdülhamid”, Türkiye’nin Batılılaşması ve Millî Meseleler, Ankara, 2004, s.224.
• ÖZBİLEN, E.Bengi, “Ermeni Meselesi Hakkında Amerika’da İki Değişik Görüş”, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı:64, s.211-219.
• ÖZDAL, Barış, “Ayestefanos ve Berlin Antlaşmaları İtibarıyla Ermeni Sorunu”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, yıl:4, sayı:8, Ağustos 2006, s.109-119.
• TAŞYÜREK, Muzaffer, “Ermeni Vahşeti”, Semerkand, Sayı 40, Nisan 2002, s. 65.
• TEKİN, Emrullah, “Ermeni Meselesiyle İlgili II. Abdulhamid’in Vambery’e Cevabi Bir İradesi”, Türk Dünyası Araştırmaları, sayı:76, s.145- 149.
• D. İnternet Sitesi
• http://www.byegm.gov.tr/YAYINLARIMIZ/yuzyil/1899-1909.htm, Erişim 1 Haziran 2007.
• http://www.ermenisorunu.gen.tr/turkce/sorun/yildiz_01.html, Erişim 11 Mart 2008.