Yeni Gün'de Cumhuriyet

Year 2005, Volume: 21 Issue: 62, 613 - 666, 07.07.2005

Nurettin Gülmez

Abstract

Bu çalışmada, Ankara’da yayınlanan Anadolu’da Yeni Gün gazetesinin
cumhuriyetin ilânı öncesindeki ve sonrasındaki gelişmeler incelenmeye çalışılmıştır. Yeni Gün gazetesinde çıkan haber, yorum ve makaleler, bu çalışmanın
temel bilgi kaynağını meydana getirmiştir.
Yeni Gün gazetesi, Ankara’da yayınlanan Anadolu Hareketi yanlısı iki gazeteden birisidir. Bu gazetelerden Hakimiyet-i Milliye, Anadolu Hareketi'nin
yayın organıdır. Anadolu’da Yeni Gün ise, daha bağımsız bir karakter taşımaktadır. O nedenle olaylara bakış açısı daha fazla dikkat çekicidir. Ama, millî egemenlikten, bağımsızlıktan yana ve inkılâpçı bir gazetedir.
Yeni Gün, cumhuriyetin ilânından iki ay önce başlayan, 27 Eylül 1923’ten
itibaren hızlanan ve 1923 yılı Kasım ayı sonlarına kadar devam eden cumhuriyet tartışmalarının merkezinde yer almıştır. Bu tarihten sonra tartışma, hilâfet
konusu ağırlıklı devam etmiştir. Yeni Gün, cumhuriyetin ilânına kadar “Cumhuriyetin ilân edilmesi diye bir şey yok” ve cumhuriyetin ilânından sonra da
“Zaten üç buçuk yıldır cumhuriyet vardı, yapılan var olanın adının konulmasından ibarettir” diyen bir politika izlemiştir.
İyi bir cumhuriyet taraftarı olan Yeni Gün, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu'ndaki değişiklik çalışmalarını, Ankara’nın başkent olmasını, hükûmet bunalımını
ve Rauf Beyin cumhuriyetin ilânı üzerine yaptığı açıklamaları bahane olarak
kullanıp Ankara’ya ve cumhuriyete saldıran İstanbul basınına karşı önemli bir
mücadeleyi yürütmüştür. Hükûmeti daha kararlı olmaya, inkılâplara saldıranların üzerine gitmeye ve hatta onların başlarını koparmaya çağırmıştır. Tam bir
inkılâpçı gibi hareket etmiştir.

Keywords

Anadolu'da Yeni Gün, Cumhuriyetin İlânı, Ankara, Anadolu Hareketi, Cumhuriyet, İstanbul Basını

The Republic in the Yeni Gün

Abstract

In this essay, the viewpoint of the Anadolu’da Yeni Gün, published in
Ankara, about the developments relating to the proclamation of the
republic has been studied. The news, comments, and articles concerning
the republic published in this newspaper have been the source of this study.
The Yeni Gün, was one of the two newspapers which were published in
Ankara and had a policy in favour of the Anatolian Movement. Of the two
newspapers, the Hakimiyet-i Milliye was the newspaper of the Anatolian
Movement, whereas the Anadolu’da Yeni Gün was of a more independent
character. For that reason, its views about the events attract more attention.
However, it is a revolutionary newspaper in favour of the national
sovereignty and independence.
The Yeni Gün was in the center of discussions beginning two months
before the proclamation of the republic and accelerating from the 27th of
September 1923 on and continuing till the end of November 1923. After
this date, the discussions continued heavily on the topic of caliphate. The
Yeni Gün followed a policy saying “There is noting like the proclamation
of the republic” before its proclamation, and “The republic has existed for
three and a half years, what was done just consist of names giving to the
thing that was present” after its proclamation.
The Yeni Gün, a warm supporter of the republic, fought against the
Istanbul newspapers which attacked Ankara and the republic. Under the
pretext of the changes in the constitution, Ankara’s being the capital and
the governmental crisis, and also Rauf Beys explanations over the
proclamation of the republic. İt also summoned the government to be more
determined, to suppress the ones who attacked the revolutions, and, in fact,
to cut their heads off. İt acted just like a revolutionist.

Keywords

Anadolu'da Yeni Gün, The Proclamation of the Republic, Ankara, Anatolian Movement, Republic, İstanbul Press

References

• -