The Balkan Policy of Tıırkey Dııring Atatürk Period

Year 2004, Volume: 20 Issue: 59, 335 - 367, 01.07.2004

Ahmet Eyicil

https://doi.org/10.33419/aamd.702761

Cited By: 3

Abstract

This article deals with the nature of Turkey’s foreign policy towards the Balkan States under Atatürk administration. Throughout history the Balkan Peninsula had become a place of International rivalry and this as a result produced many conflİcts and eri ses among the Great powers of Europe. This was the case prior to the outbreak of the Great War and this region played a crucial role on the eruption of the First Woıid War. At the end of the vvar the region vvas divided into pieces and became an unstable region,
In this complex period Atatürk First tried to develop Turkey’s relations with Greece. This vvas because the two countries have some problems to be solved as a result of Greco-Turkish vvar in eaıiy 1920’s. Relations betvveen the two countries were developed at the beginning of 1930 after the exchange of population betvveen Greece and Turkey and the eleetion of Orthodox Patriarch in Turkey. The next country was Romania vvhich vvanted to establish eloser relations vvith Turkey. This was because Turkey adopted a policy of maintaining status quo in the Balkan Peninsula. In 1933 the two countries signed a treaty of friendship. Then, Turkey turned to Yugoslavia vvhich had signed a treaty vvith Anakara in 1925. Their relations further developed when Prime Minister İnönü visited Belgrade inl937 with the intention of creating a Balkan Alliance. The next country vvhich Turkey had a elose interest in developing her relations was Bulgaria. Though their relations were broken during the Gret War these relations began to svviftly improved after the vvar. In 1925 Turkey and Bulgaria signed a non-aggression treaty among themselves.
These ali Turkish political and diplomatic attempts aimed at creating a strong barrier against the revisionist povvers of Europe. The result was the establishment of the Bal kan. Alliance in 1934. Though this alliance created a sense of stability in the Balkan region it did not last long as the outbreak of the Second World vvar destroyed İt.

Keywords

Turkey, Greece, Rumania, Yugoslavia, Bulgaria, Atatürk, Venizelos, Balkan Pact, Peace, Economy, Security

Atatürk Devrinde Türkiye’nin Balkan Politikası

Abstract

Balkanlarda, Arnavutluk, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya, Yunanistan ve Türkiye’nin topraklar: bulunmaktadır. Balkan topraklarında Macar, Dalmaçyalı, Slav, Sırp, Romen, Bulgar, Makedon, Karadağlı, Rum ve Türkler yaşamaktadır. Bölge siyasî ve stratejik Özelliği nedeniyle Avrupa büyük devletlerinin çıkar çatışmalarına sahne olmuştur. Osmanlı Devleti’nin güçlü olduğu devirler dışında Balkanlar coğrafî, tarihî, etnik ve dinî nedenlerle parçalanmış şekilde kalmıştır. Bu özelliğinden istifade edilen Balkanlarda, I.Dünya Savaşı çıktığı esnada çatışmalar ve ayaklanmalar çıkarıldı, Büyük devletlerin peşinde I,Dünya Savaşı’na katılan Balkan devletleri savaş sonrası parçalanmış olarak ortaya çıktı.
Lozan Antlaşması’ndan sonra Yunanistan’la Türkiye arasındaki ilişkiler, nüfus mübadelesi, Ortodoks patriğinin seçimleri nedeniyle düzelmemişti. İki ülke arasındaki gerginlik 1929’a kadar devam etti. 1930 dan sonra Türk Yunan ilişkileri düzeldi. Öyle ki Venizelos, 12 Ocak 1934’te Nobel Ödülü Komitesi Başkanlığı’na müracaat ederek Atatürk’e barış ödülü verilmesini teklif etti.
Türkiye’nin Balkanlarda statükocu bir siyaset izlemesi nedeniyle RomanyaTürkiye’ye yaklaştı. 1933’te Romanya ile Türkiye arasında dostluk antlaşması imzalandı. 1938’te Ro-manya Kralı Il.Carol İstanbul’a gelerek Atatürk’ü ziyaret etti. Balkanlarda barış politikası izleyen Türkiye 1925’te Yugoslavya ile dostluk antlaşması imzaladı. İstanbul’a gelen Yugoslavya kralı Aiexandre ile Atatürk, Balkanlarda barış ve işbirliği konusunda görüşme yaptı. Bu İlişkiler karşılıklı olarak gelişti. Başbakan İnönü 1937’de Belgrad’ı ziyaret etti. Ziyaret sırasında yapılan görüşmelerde Balkan birliği üzerinde duruldu.
Balkan Savaşları sırasında Osmanlı Devleti İle Bulgarlar arasındaki ilişkiler bozulmuş¬tu. Fakat I.Diinya Savaşı*nda ikisi de müttefik devletler içinde yer aldı. Savaştan sonra Bul-garistan Türkiye ile barış içinde yaşamak istedi. 1925’te Tiirk-Bulgar Dostluk Antlaşması yapıldı, Bulgaristan, Balkan devletleriyle saldırmazlık konusunda anlaşırken kuvvete baş vurmamayı da kabul etti.
Türkiye 1926’da Balkan Devletleri arasında güvenlik sisteminin kurulması yolunda gi-rişimde bulundu. Mussoünİ, Mart 1934’te İtalya’nın geleceğinin Afrika ve Asya’da olduğunu ifade etti. İtalya’nın bu sömürgeci yaklaşımından Türkiye aşırı derecede rahatsız oldu.
Türkiye’nin girişimleri sonunda 9 Şubat 1934’te Türkiye, Yunanistan, Romanya ve Yugoslavya arasında Balkan Paktı kuruldu ve bu ülkeler arasında güvenlik hükümlerini içeren pakt taraflarca İmzalandı. Bu paktın amacı Balkan ülkelerinin sınırlarını tehdit eden güçlere karşı birlik içinde olmaktı. Bu sırada Balkan Paktı’mn dört üyesi ortaklaşa savunmada anlaştı. Pakta göre taraflar sınırlarını karşılıklı olarak güvence akma almayı kabul etti. Taraf¬larca imzalanan Balkan Paktı, II.Dtinya Savaşı’na kadar Balkanlarda barışın garantisi oldu.

Keywords

Türkiye, Yunanistan, Romanya, Yugoslavya, Bulgaristan, Atatürk, Venizelos, Balkan Paktı, Barış, Ekonomi, Güvenlik

References

• Türkiye Diyanet Vakl'ı İslam Ansiklopedisi, (TDVİA) Balkanlar Maddesi, c. 5 Oral Saııder, Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1965). Ankara, 1969, William M, Sloaııe, Bir Tarih Laboratuarı Balkanlar. İstanbul 1987 TDVİA, c. 5
• Sandcr. a.g.e.. s. 2. Saııder, a.g.e.. s. 4.
• Atatürk’ün Milli Dış Politikası (AMDP), Kültür Bakanlığı Yayınları. Ankara 1992, C. I
• Murat Sarıca, Birinci Dünya Savaşı’ııdaıı Sonra Avrupa’da Barışı Kurma ve Sürdürme Çabalan (1919-1929). İstanbul 1982
• Sinan Akşi, “Atatürk'ün Dış Siyaset Modeli", Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Siireç, TTK. Yayınları, Ankara, 1999
• İsmail Soysal, Dünya Savaşı Arasında Avrupa Kuvvet Dengeleri ve Barışçı Türkiye”, Çağdaş Türk Diplomasîsi: 200 Yıllık Süreç, TTK Yayınları, Ankara. 1999. s. 293-294.; Badas, a.g.rn., s. 279. AMDP, c.,1 s. 493. Araş. ıı.g.e., s. 138. Ahmet Ey içil. Siyasi Tarih, Ankara 1991, s. 273. Badas, “Atatürk Döneminde Türkiye'nin Balkan Politikası'' Atatürk Dönenıî Türk Dış Politikası, Ankara 2000 İsmail Soysal .Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C. 1, Ankara, 1989 AMDP, C. II, s. 168.
• AMDP, C. II, s. 171. Hikmet Öksiiz, "Atatürk Döneminde Balkan Politikası (1923-1938)", Türkler. e. 16. s. 626. Nurettin Tiirsajı, Yunan Sorunu, Ankara 1987, s, 227; AMDP, C. II, s. 172. Venezelos ve Mi hal ekopıı los'uıı ziyaret programı, AMDP, C. II, s. 173-176. AMDP, C. II, s.177-178.
• Soysal, a.g.e.. s. 391; Eyicil, a.g.e., s.274.
• Resmi Tebliğ, AMDP, C.II. s. 182
• Araş, a.g.e., s. 142.
• Öksüz, a.g.m., s. 628.
• AMDP. C. il. s. 376.
• Atatürk’ün 5 Kasım 1913’lc Bulgaristan'dan gönderdiği 3 sayılı rapor. Atatürk’ün Biitiin Eserleri (ABE), Kaynak Yayınları, Cumhuriyetin 75. Yılma Armağan. C. I, s. 151. İlker Alp. Belge ve Fotoğraflarla Bulgar Mezalimi 1878-1989, Ankara 1990, s. 181
• Atatürk'ün Sofya'dan Genelkurmay Buşkanhğı'na Makedonya Hakkında yazdığı 7 Mart 1914 tarihli vc 312 sayılı raporu, ABE. C.I, s, 184-186, Atatürk'ün Balkanlar Hakkında 14 Nisaıı 1914 tarih ve 50 sayılı raporu, ABE, C. I, s. 191-193. Atatürk'ün Savunma Bakanlığıma (Harbîye Nezareti) gönderdiği Balkanlardaki Dıırtım Hak- kındaki 21 Ağustos 1914 tarihli telgrafı, ABE , C. I, s. 199.
• 7Ü. İsmail Soysal. Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C. i, Ankara, 1989 Bilal N, Şimşir, Bulgaristan TürkJeri, İstanbul 1986. s. 377; Soysal, a.g.e.
• Tevfik Riiştii Araş, AtatiirkTm Dış Politikası. K.oııak Yayınları, İstanbul 2003 Çağdaş Tiikiye Tarihi, Cem Yayınevi, c. 4, İstanbul 2000
• Dilek Baılas, a.g.nı., s. 279
• Mehmet Evsile, Atatürk’ün Söylev ve Demeç leri’ııin Konular İndeksi, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 1999