Atatürk’ten Günümüze Türk Dış Politikası Hakkında Genel Bir Değerlendirme

Year 2000, Volume: 16 Issue: 48, 857 - 886, 01.11.2000

Yusuf Sarınay

Abstract

Bu makalede, Atatürk'ten günümüze 1923-1999 arası, Türk dış politikası irdelenmektedir. Bu geniş çalışma aşağıdaki kronolojik düzen içinde çalışılmıştır. Atatürk dönemi dış politika; Türkiye ve II. Dünya Savaşı; Soğuk Savaş Döneminde Türk Dış Politikası ve Soğuk Savaş Sonrası Türk Dış Politikası. Konu yukarıda belirtilen dönemler çerçevesinde incelenmiş olsa da Türkiye'nin dış politikası bir bütün olarak düşünülmüştür. Bu dönemlerdeki, Türk dış politikasına şekil veren faktörler değişen dünya olayları çerçevesinde değerlendirilmiştir. Türk dış politikasında meydana gelen konjonktürel değişimler yanında, politikanın ana görüş noktalan da bu çalışmanın odak noktası olmuştur.

Keywords

Atatürk, Türk Dış Politikası, II. Dünya Savaşı, Soğuk Savaş Dönemi

References

• Mehmet Günlübol-Ömer Kürkçüoğlu, “Atatürk Dötıemi Tiirk Dış Politikasına Genel Bir Bakış”,AAMD,C.I, Sayı:2(Mart 1985),s.fe Stefanos Ycrasimos, Türk Sovyet İlişkileri, Ekim Devriminden Milli Mübadeleye, İstanbul, 1979 Ömer Kürkçüoğkı, Türk Ingiliz ilişkileri (1919-1926), Ankara, 1978, s.82-84 Salahı R.Son yel, Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika 1, Ankara, 1973, s, 183-195;
• Liitfullah Karaman, “Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika Bağlanımda Din Öğesi ve Hindistan Müslümanları” Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul, 1994, s.231-241 Kürkçüoğlu A.g.e., ş.lO7-137;Faruk Sönmezoğlu, “Kurtuluş Savaşı Dönemi Diplomasisi” Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul, 1994, s,40-47 Mehmet,Gönliibol ve diğerleri, Olaylarla Türk Dış Politikası, 9.B. Ankara, 1996, s.59-84 Haluk Olman, “Türk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler” I, SBF Dergisi, C.XXT1I, No:3 (Eylül 1968) s.244-245 Atatürk'ün Milli Dış Politikası 1923-1938, C.H., Ankara, 1981, s.390-391. Düstur, III. Tertip C.7., s.,224-226 Haluk Olman, Oral Sander, “'l'ürk Dış Politikasına Yön Veren Etkenler (1923-1968)" II, SBF Dergisi,C.XXVII,No i.(Mart 1972),s.2-4 Fahir Armaoğhı, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1980,4.B. Ankara, 1987, s.229-262 Baskın Oran, “Tiirk Dış Politikası: Temel İlkeleri ve Soğuk Savaş Ertesindeki Durumu Üze¬rine Notlar”, SBFD, C.51, No: 1-4, s.353-370 İsmail Soysal, Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları, .C.I., Ankara, 1983, s.454-458,584-587 Mensur Akgiin, “Türk Dış Politikasında Bir Jeopolitik Etken Olarak Boğazlar” Tiirk Dış Po-litikasının Analizi, İstanbul, 1994, s.213-224 Armaoğlu, a.g.e., s.229-262 Ülman, a.g.m., s.253 Cemil Koçak, Türkiye'de Milli tef Dönemi (1938-1945), C.I., İstanbul, 1996, s.243 ÜçHi İttifak metni için bkz. Düstur, İli: Tertip. C.21, s. 15-18; J.C.Hurewitz, Diplomacy in the Near and Middle East a Docunıentary Recort: 1914-1956, Vol:II,New York, 1959, s.226-228 Edward Weisband, 2. Dünya Savaşı’nda İnönü'nün Dış Politikası, Çev;M.Ali Kayabcl, 1974; Koçak, a.g.e., C.Î., s.294-695; C.II., s.141-271, Türkiye Politikasında 50. Yıl ikinci Dünya Savaşı Yıllan (1939-1946), Ankara, 1982 Sovyetler İstekleri için bkz, Feridun Cemal Erkin. Türk-Sovyet ilişkileri ve Boğazlar Me¬selesi, Ankara, 1968. S. 246-247. Cemil Bilsel,Tiirk Boğazları, İstanbul. 1948 s. 62-65. Metin Toker, Türkiye üzerinde 1945 Kabusu, Ankara, 1971 Perene A.Vali, Brîdge Across the Baspours The Foreign Policy of Turkey, London, 1971, s.116 Cem Eroğlu, Demokrat Parti (Tarihi ve İdeolojisi), Ankara, 1970, s.68-69 Haluk Olman, “Nato ve Türkiye” SBFD C,XXH, No.4 s. 143-150; Yusuf Sarınay, Tür¬kiye’nin Batı İttifakına Yönelişi ve Natoya Girişi, Ankara, 1988, s.70-99 Türkiye'de çok partili sisteme geçişte dış faktörlerin etkisi için bkz. Necdet Ekinci, ILDünya Savaşından Sonra Türkiye'de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, İstanbul, 1997 Olaylarla Türk Dış Politikası, s.3 İ 2 Haşan Köni, “Yeni Uluslararası Düzende Tiirk-ABD İlişkileri” Yeni Türkiye Yılıl,Sayı:3 (Mart-Nisan 1995), s.427-435 Atilla Eralp, “Soğuk Savaş'tan Günümüze Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri” Türkiye ve Av¬rupa, Ankara ,1997, s .8 5-.T19 İhsan D.Dağı, “İnsan Hakları ve Demokratikleşme: Tiirkîye-Avrupa Birliği İlişkilerinde Si¬yasal Boyut” Türkiye ve Avrupa, s.l 20-İ76 Olaylarla Türk Dış Politikası, s.273-275;313-314 Mehmet Gök, ‘'Cumhuriyet Dönemi Türk Dış Politikasının İç ve Dış Kaynakları” Atatürk Türkiyesınde Dış Politika Sempozyumu, İstanbul, 1984, s.56-57; Haluk Gerger, “Türk
• Dış Politikası (1946-1980)", CDTA, C.2, s.543-544 Gök, a.g.m., s.58-63 Kamuran Gürün, Dış İlişkiler ve Tiirk Politikası (1939'dan günümüze kadar), Ankara, 1983, s. 134-208; Olaylarla Türk Dış Politikası, s.387-422■!476-479;593;605. Ekmeleddin İhsanoğlıı, “Türkiye ve İslam Konferansı Teşkilat!” Yeni Türkiye, Yıl: I, Say[;3 (Mart-Nisan 1995), s.388.435; Hakan Yavuz, “ikiciiik: Türk-Arap İlişkileri ve Filistin sorunu (1947-1994)" Türk Dış Politikasının Analizi, s.243-257 Sabahattin İsmail, 20 July Peace Operation, İstanbul, 1989; Güner Göktuğ, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni Hazırlayan Siyasal Nedenler, 1990; Rauf Denktaş, Kıbrıs
• Davamız, Ankara, 1991 Şükrü Gürel .Tarihsel Boyut İçinde Türk-Yunan İlişkileri, Ankara, 1993 Mert Gökırmak, “Yeni Dünya Düzeni” Kavramı ve Uluslararası Sistem” Değişen Dünya ve Türkiye, Der:Faruk Sönmezoğlu, İstanbul, 1996, s,4 Gökırmak, a.g.m. s.8 Olaylarla Tiırk Dış Politikası, s,650 Çiğdem Nas, “Bitli Avrupa Birliği Oluşumu Karşısında Türkiye'nin Durumu” Değişen Dünya ve Türkiye, s.79 Gülden Aydan, "Değişen Uluslararası Koşullarda Strateji, Türkiye ve Komşuları” Türk Dış Politikasının Analizi,s.146-148 İhsan Gürkan, Jeopolitik ve Stratejik Yönleriyle Balkanlar ve Türkiye” Balkanlar, İstanbul, 1993 s.259-274; Berhan Ekinci, “Yugoslavya’nın Dağılması ve Türkiye” Balkanlar, s.251-258 Basan Könİ, “GUnümuzde Rus Milliyetçiliği ve Sonuçları” Avrasya Dosyası, C.I„Sayı:l ,s,5- 14 A bdii İkadır Baharçiçek,. “Uluslararası Sistemdeki Yeni Yapıi anma! ana Tiirkiyç, Açısından Yarattığı Bazı Önemli Sonuçlar Üzerine Bir Değerlendirme” Yeni Türkiye 21.
• Yüzyıl Özet Sayısı, Yıl:4 Sayı:19,s.377 Esra Çay lan, Nurşüı Ataçoğlu Giiney, Avrupa'da Yeni Güvenlik Arayışları NATO-AB- Türkiye, İstanbul, 1996. s. 106-118 Hüseyin Bağcı, “Küresel ve Bölgesel Gelişmel.çrin Işığında Türk Dış ve Güvenlik Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme” Yeni Türkiye, 21, Yüzyıl Özel Sayısı, s.313-314 Http://w w w.infa.gov.tr/Turkce/grLipc/cl71999/12/13.titni Bilal Şimşir, “Yeni Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye 1991 Yılındaki Gelişmeler” Değişen Dünya'da Türkiye ve Türk Dünyası Sempozyumu, Ankara, 1993, s,59-98 Ali Sönmez, Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetleri Ülke Profilleri ve Türkiye İle Ekonomik ilişkileri, DPT Yay., Ankara, 1996; Milli Eğitim Bakanlığı ve Türk Dün¬yası, Ankara, 1993 Şule Kut, “Yugoslavya Bunalımı ve Türkiye'nin Bosna-Hersek ve Makedonya Politikası”
• Türk Dış Politikasının Analizi, s.159-179 Olaylarla Türk Dış Politikası, s.708-7 İ4