Millî Mücadele Dönemi Türk Basınında Wilson Prensipleri

Year 1996, Volume: 12 Issue: 35, 357 - 378, 01.07.1996

Mehmet Şahingöz Vahdet Keleşyılmaz

Abstract

Mütareke devri yakın tarihimizde, Türk aydınının içine düştüğü fikir ayrılığının had safhaya ulaştığı, ekalliyetlerin içinde bulunduğu ihanetin tescil edildiği, fırsat düşkünü mütegallibelerin hüküm sürdüğü ve ülke geneline gaflet, kargaşanın hâkim olduğu bir dönemdir. Mustafa Kemal Paşa bu vaziyeti Nutuk'ta şu şekilde tasvir etmektedir; "Muhasım devletler Osmanlı devlet ve memleketine maddeten ve manen tecavüz halinde; imha ve taksimata karar vermişler. Padişah ve halife olan zat, hayat ve rahatını kurtarabilecek çareden başka birşey düşünmüyor. Hükümeti de aynı halde. Farkında olmadığı halde başsız kalmış olan millet, zulmet ve müphemiyet içinde tecelliyata muntazır... Ordu, ismi var cismi yok bir halde... Komutan ve subaylar... karanlık felaket uçurumu kenarında dimağları çare-i halas aramakla meşgul.

Keywords

Milli Mücadele, Wilson, Türk Basını

References

• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, Ankara 1989.
• Kasalak, Kadir, Milli Mücadelede Manda ve Himaye Meselesi, Ankara 1993.
• Selek, Sabahattin, Anadolu İhtilali, İstanbul 1976.
• Öztoprak, İzzet, Kurtuluş Savaşı'nda Türk Basını, Ankara 1981.
• Adıvar, Halide Edip, Türkün Ateşle İmtihanı, 1962.
• Lelang J. Gordon, Amerikan Relations with Turkey 1830- 1930, Philidelphia 1932.
• John Novo, Amerikan İnterest and Policies In the Middle East 1890-1939, Minnepolis 1963.
• Harry Howard, The Partition of Turkey, A. Diplomatic History 1913-1923, New York 1966.
• Paul C. Helmreich, From Paris to Serves, The Partition of The Ottoman Empire At The Peace Conferance of 1919-1920, Ohio 1924.
• George F., Kennan, American Diplomacy 1920-1956, New York 1953.
• Allan Nevis, S. Henrys Commagen, Amerika Birleşik Devletleri Tarihi, Çev; Halil İnancık, İstanbul 1961.
• Orhan Köprülü, "Türk-Amerikan Münasebetleri", Belleten, 1987.
• Kutay, Cemal, Türk Milli Mücadelesinde Amerika, İstanbul 1979.
• Salahi R, Sonyel, Minorities And The Destruction of The Ottoman Empire, Turkish Historical Printing House, Ankara 1993.
• Howard, Harry N., The King Commission: An American Inquiry In The Middle East, Beirut: Khayats, 1963.
• Erol, Mine Sümer, "Wilson Prensipleri Cemiyetinin Amerikan Cumhurbaşkanı Wilson’a Gönderdiği Muhtıra, Tarih Araştırmaları Dergisi, C III, 1966.
• Tevetoğlu, Fethi, "Milli Mücadelede Mustafa Kemal Paşa - General Harbord Görüşmesi", Türk Kültürü Dergisi, C VII, Mart 1969.
• Ulugay, Osman, Amerikan Basınında Türk Kurtuluş Savaşı, İstanbul 1974.
• Helmreich, Paul C., Serv Entrikaları, Çev. Şerif Erol, İstanbul 1996.
• Ulubelen, Erol, İngiliz Gizli Belgelerinde Türkiye, İstanbul 1967.
• Erol, Mine, Türkiye'de Amerikan Mandası Meselesi 1919-1920, Giresun 1977.
• Tevetoğlu, Fethi, Milli Mücadele Yıllarındaki Kuruluşlar, Ankara 1991.
• Tunaya, T. Zafer, Türkiye'de Siyasi Partiler, İstanbul 1952.
• Vakit, No: 403, 6 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Sümer, Mine Erol, "Wilson Prensİpleri'nin Amerika Cumhurbaşkanı Wilson'a Gönderdiği Muhtıra". Tarih Araştırmaları Dergisi, C III, S 4-5, Ankara 1966.
• Hoover, Herbert, The Ordeal of Woodrow Wilson, New York 1952.
• Evans, Laurance, United States Policy and The Partition of Turkey (1914-1924), Baltimore 1965.
• Armaoğlu, Fahir, 20.yy. Siyasi Tarihi (1914-1990), C I, Ankara 1992.
• Erol, Mine, Türkiye'de Amerikan Mandası, Giresun 1972.
• Howard, Harry N., Turkey the Straits and U.S. Policy, London 1974.
• Wilson'un Büyük Sözleri", Serbesti, Kanun-ı sani 1919.; "İnsaniyet Fikrinin GAlebesi", İnkıkıb-ı Beşer, 18 Teşrin-i sani 1335.
• Ahmed Emin, "İstikbal Düşünceleri I", Vakit, 30 Teşrin-i sani 1334, 1918.
• Ahmed Emin, "İstikbal Düşünceleri II", Vakit, 1 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Ahmed Emin, "Bir İzah", Vakit, 7 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Ahmed Emin, "Çıkmaz Yollarda", Vakit, 8 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Ahmed Emin, "Âli Kemal Bey ve İttihadçılar I", Vakit, 15 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Ahmed Emin, "Ali Kemal Bey ve İttihadçılar II", Vakit, 16 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Cenap Şahabettin, "Sulh-ı Münferid", Hadisat, 23 Teşrin-i Evvel 1334, 1918.
• Süleyman Nazif, "Mütareke İmzalanırken", Hadisat, 29 Teşrin-İ Evvel 1334, 1918.
• Ruşen Eşref, "İstanbul İçin", Vakit, 20 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Yunus Nadi, "Medeni Müzaheret", Yeni Gün, 31 Teşrin-i Evvel 1335.
• Duru, Orhan, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye'nin Kurtuluş Yılları, İstanbul 1978.
• İsmail Hami, "Amerika Reis-İ Cumhuru Mr. Wilson Cenaplarına", Memleket, 18 Mayıs 1335.
• İsmail Hami, "Türk'ün Nazarında Manda", Memleket, 3 Temmuz 1335.
• Yalman, Ahmed Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim, C I, İstanbul 1970.
• Bıyıklıoğlu, Tevfik, Atatürk Anadolu'da I, Ankara 1959.
• Söz, "Wilson Prensipleri Cemiyeti ve Matbuat", 7 Kanun-1 evvel 1334, 1918.
• Söz, "Garip Bir Teklif', 8 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Serbesti, 9-10 Kanun-ı evvel 1334, 1918.
• Yusuf Razi, "Himaye Değil İstiklal", Vakit, 25 Mayıs 1919.
• Ahmed Selahaddin, "Himaye ve Vekalet Cereyanları", Vakit, 31 Mayıs 1335, 1919.
• Ahmed Selahaddin, "Mandaların Mahiyet-i Hukukiyesi", Vakit, 2 Haziran 1335, 1919.
• Muslihiddin Adil, "İstiklal Münakaşa Olunamaz", Tarik, 5 Ağustos 1335, 1919.
• Akşın, Sina, İstanbul Hükümetleri ve Milli Mücadele, İstanbul 1983.
• Taçalan, Nurdoğan, Ege'de Kurtuluş Savaşı Başlarken, 1971.
• Baykal, Bekir Sıtkı, Milli Mücadelede Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti, Ankara 1986.
• Hüseyin Vasıf, "Medeniyet Namına Cinayetler", İzmir'e Doğru, 7 Kanun-ı Evvel 1335.
• Mustafa Necati, "Sulh-ı Alem Yine Tehlikede mi?", İzmir’e Doğru, 11 Kanun-ı Evvel 1335.
• Mustafa Necati, "Milletlerin Hakk-ı Hayatı Karşısında Avrupa", İzmir'e Doğru, 3 Kanun-ı Sani 1336.
• Hüseyin Vasıf, "İzmir Türktür", İzmir'e Doğru, 7 Kanun-ı Sani 1336.
• Hakimiyet-i Milliye, 14 Kanun-ı Sani 1336.
• Mustafa Necati, "Neticelenmeyen Sulh", İzmir’e Doğru, 12 Mart 1336.
• Mustafa Necati, "Sevgili Ülke", İzmir'e Doğru, 13 Kanun-ı Evvel 1335.
• Hüner Tuncer, Eski ve Yeni Diplomasi, Ankara 1991.
• Hüseyin Vasıf, "Sevgili İstanbul", İzmir’e Doğru, 19 Mart 1336.
• Mustafa Necati, "Anadolunun Sesi", İzmir'e Doğru, 21 Mart 1336.
• Mustafa Necati, "Sevgili Payitahtımızın İşgali Karşısında", İzmir'e Doğru, 24 Mart 1336.
• Tunaya, T. Zafer, Medeniyetin Bekleme Odasında, İstanbul 1989.
• Atatürk Özel Arşivinden Seçmeler, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Yayını, Ankara 1981.
• Arıburnu, Kemal, Milli Mücadelede İstanbul Mitingleri, Ankara 1975.
• Ahmed Selahaddin, "Hata, Savab", Tarik, 28 Temmuz 1335, 1919.
• Ahmed Selahaddin, "Vekalet ve Müzaheret", Tarik, 31 Temmuz 1335, 1919.
• İrade-i Milliye, 19 Teşrin-i Evvel 1335, 1919.
• Akgün, Seçil, General Harbord’un Anadolu Gezisi ve Ermeni Meselesine Dair Raporu, İstanbul 1981.
• Refik Halit, "Yine Muhtıra Münasebetiyle", Alemdar, 9 Kanun-ı Sanİ 1336, 1920.
• Hakimİyet-i Milliye, "Asrın Prensipleri", 21 Şubat 1336, 1920.