OSMANLI TARİHYAZIMINDAKİ İNTİHALLERE BİR ÖRNEK: SİLAHDÂR’IN NUSRETNÂME’SİNDEKİ EDİRNE VAKASI ANLATISI

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 533 - 556, 24.10.2022

Özgür Oral

https://doi.org/10.32953/abad.1162494

Öz

Osmanlı tarih yazarları, eserlerini inşa ederken kendi şahitliklerini yazdıkları gibi kendilerinden önceki kaynaklara da müracaat etmişlerdir. Bu yazarlardan kimi kaynaklarını ve kaynaklarından istifade biçimini belirtirken, kimi ise bu hususta tamamen sessiz kalmıştır. Osmanlı tarih yazarlarının kaynaklarını belirtmeden yapmış oldukları alıntıların intihal kapsamında değerlendirildiği bu yazıda, 18. yüzyılın önde gelen müelliflerinden Silahdar Fındıklılı Mehmed Efendi’nin Edirne vakası anlatısına yoğunlaşılmıştır. Bu vaka esnasında Edirne’de bulunan Silahdar’ın, İstanbul’da çıkan isyanla ilgili anlatısının Rahıki Ali Çelebi’nin hadiselerin hemen ardından kaleme aldığı ve şimdiye kadar Osmanlı tarihçilerince kullanılmayan vekayinamesinden intihal edildiği tespiti yapılmış, Silahdar’ın kaynağını belirtmeme hususundaki bilinçli tercihi ve nedenleri tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Nusretname, Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Rahıki Ali Çelebi, Edirne Vakası

Kaynakça

• Abou-el-Haj, Rifa’at Ali, The 1703 Rebellion and the Structure of Ottoman Politics, Leiden, 1984. Türkçesi 1703 İsyanı ve Osmanlı Siyasasının Yapısı, çev. Çağdaş Sümer, Ankara, 2011.
• Andreasyan, Hrand D., “Balatlı Georg’a Göre Edirne Vakası”, Tarih Dergisi, c. XI, İstanbul, 1969, s. 47-62.
• Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116/1688-1704), yay. haz. Abdülkadir Özcan, Ankara, 2000.
• Babinger, Franz, Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, çev. Coşkun Üçok, Ankara, 1992, s. 265-266.
• Blochet, E., Bibliotheque Nationale, Catalogue des Maniscrits Arabes Nouvelles Acquisitions (1884-1923), Paris, 1925.
• Çabuk, Vahid, “Nusretnâme’nin Kaynaklarından Tarih-i Seferü’l-Basra”, Tarih Enstitüsü Dergisi, s. 15, İstanbul, 1997, s. 321-380.
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât, Tahlil ve Metin (1066-1116/1656-1704), haz. Abdülkadir Özcan, Ankara, 1995.
• Gündoğdu, Raşit, “Uşşakîzâde İbrahim Hasib Efendi Gözüyle Edirne Vakası, Erzurumlu Şeyhulislam Seyyid Feyzullah Efendi Sempozyumu (31 Ekim-2 Kasım, Erzurum) – Tebliğler, ed. Ömer Kara, Erzurum, 2015, s. 181-185.
• Köprülü, Orhan F., “Râşid Tarihi’nin Kaynaklarından Biri: Silahdâr’ın Nusretnâmesi”, TTK Belleten, XI/43, Ankara, 1947, s. 473-487.
• Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmânî, yay. haz. Nuri Akbayar, c. IV, İstanbul, 1996.
• Müminzâde Seyyid Ahmed Hasib Efendi, Ravzatü’l-Küberâ, Tahlil-Metin, yay. haz. Mesut Aydıner, Ankara, 2003.
• Naîmâ Mustafa Efendi, Târih-i Naʻîmâ (Ravzatü’l-Hüseyn fî Hulâsati Ahbâri’l-Hâfikayn) haz. Mehmet İpşirli, c. IV., Ankara, 2007.
• Osman-zade Ahmed Taib, Kitâb-ı Edirne Vakası, haz. Süleyman Lokmacı-Rukiye Özdemir, İstanbul, 2021.
• Özcan, Abdülkadir, “Silahdar Mehmed Ağa”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 37, İstanbul, 2009, s. 194-197.
• Raşid Mehmed Efendi, Çelebizâde İsmail Asım Efendi, Târih-i Râşid ve Zeyli, haz. (Abdülkadir Özcan vd.), c. I, İstanbul, 2013, s. XXVIII.
• Sevinç, Tahir, 1703 Edirne Vakası, İstanbul, 2019.
• Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme, sad. İsmet Parmaksızoğlu İstanbul, 1962.
• Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme: İnceleme-Metin (1106-1133/1695-1721), haz. Mehmet Topal, Ankara, 2018.
• Şen, Gül, “Das Ereignis von Edirne (1703): Astrologie als Strategie zur Herrschaftslegitimation und Kontingenzbewältigung”, Das Mittelalter, c. 20(1), 2015, s. 115-138.
• Topal, Mehmet, “Silahdar Fındıklılı Mehmed Ağa, Nusretnâme, Tahlil ve Metin (1106-1133/1695-1721)”, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul, 2001.
• Uşşakîzâde es-Seyyid İbrâhîm Hasîb Efendi, Uşşâkîzâde Târihi, haz. Raşit Gündoğdu, c. II, İstanbul, 2005.