Research Article
BibTex RIS Cite

Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri

Year 2021, , 239 - 268, 30.08.2021

Emre Şimşek

https://doi.org/10.30915/abd.978865
Cited By: 1

Abstract

COVID-19 salgını, insanlık tarihinde yeni bir sayfanın açılmasına neden olmuştur. Bu yeni sayfa açılırken, insanlar arası tüm davranış normları ve devletlerin yönetsel sistemleri de tekrardan bir yeni ‘gerçek’ haline bürünmektedir. “Yeni normal” olarak isimlendirilen bu süreç içerisinde hukuk, salgın nedeniyle alınan tedbirlerle sürece dahil olmakta ve çeşitli hakların tekrar düşünülmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışma içerisinde, COVID-19 salgını çerçevesinde alınan ve alınmayan tedbirlerin yaşam hakkı ve sağlık hakkı üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Ayrıca başvurulan bu tedbirlerin, farklı gruplar arasındaki eşitsizlikleri hangi açılardan etkilediğine ve hukuk-politika ilişkisi açısından, getirilecek kısıtlamaların bilgi temelinde olması gerekliliği üzerine tartışmalara yer verilmektedir.

Keywords

COVID-19 Yaşam Hakkı Sağlık Hakkı Eşitsizlikler COVID-19 Tedbirleri

References

  • Akbaş, Kasım : Hukukun Büyübozumu, NotaBene Yayınları, Ankara, 2015.
  • Akman, Şefik Taylan : “Hukuk Politika İlişkisi Bağlamında Eleştirel Hukuk Çalışmaları Hareketi”, AÜHFD 61 (4), 2012, s. 1280-1282.
  • Algan, Bülent : Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007.
  • Bennoune, Karima : ““Lest We Should Sleep”:1 Covid-19 and Human Rights”, The American Society of International Law, 2020, p. 2-5.
  • Blundell Richard, Dias Monica Costa, Joyce Robert, Xu Xiaowei, “COVID-19 and Inequalities”, Fiscal Studies, 2020, ss. 2-3.
  • Bulut, Nihat : Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
  • Demiralp, Selva : “Covid-19 Salgınının Ekonomik Etkileri”, Salgın: Tükeniş Çağında Dünyayı Yeniden Düşünmek, Tellekt, İstanbul, 2020.
  • Gözler, Kemal : İnsan Hakları Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, 2017.
  • Harris, D. J., O’Boyle, M., Warbrick C. : Law of the European Convention on Human Rights, Butterworths, London, Dublin, Edinburgh, 1995.
  • Kairys, David : “Law and Politics”, Geo. Wash. L. Rev., 1984, s. 250.
  • Kanadoğlu, Korkut : “Türk Anayasa Hukukunda Sağlık Alanında Temel Haklar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 119, 2015, s. 12.
  • Karakul, Selman : “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Sağlık Hakkı-I”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3/2, Güz 2016, s.171.
  • Kuçuradi, İoanna : “Covid-19 Salgını Sırasında Dünyamızın Dününe, Bugününe, Yarınına Bir Kuşbakışı”, Salgın: Tükeniş Çağında Dünyayı Yeniden Düşünmek, Tellekt, İstanbul, 2020.
  • Moodley, Keymanthri ve Diğerleri : “What Could “Fair Allocation” During the Covid-19 Crisis Possibly Mean in Sub-Saharan Africa?”, Hastings Center Report 50/3, 2020, pp. 33–38.
  • Oldekop, J.A. ve Diğerleri : “COVID-19 and The Case for Global Development”, World Development, 2020, ss. 6-9.
  • Özkan Duvan, Ayşe : “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 2. Maddesi Çerçevesinde Yaşam Hakkının Korunmasında Devletin Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24/2, 2018, s. 661.
  • Şirin Tolga, “1982 Anayasası’na Göre Temel Hak ve Özgürlüklerin Olağanüstü Hal Rejimi: Eski Kavramlara Yeniden Bakmak”, Anayasa Hukuku Dergisi, Cilt:5 Sayı 10, 2016, ss. 502-503.
  • Timmermann, Cristian : “Epistemic Ignorance, Poverty and the COVID-19 Pandemic”, Asian Bioethics Review 30, July 2020, p. 2.
  • Unger, Roberto Mangabeira : The Critical Legal Studies Movement, Harvard University Press, 1986.
  • Uygur Gülriz : Hukukta Adaletsizliği Görmek, Türkiye Felsefe Kurumu Türk Felsefesi Dizisi:11, Ankara, 2016.
  • World Bank : Protecting People And Economies: Integrated Policy Responses to Covid-19, 2020.
  • Acemoğlu, Daron : “The Post-COVID State”, Project Syndicate, 2020, ss. 3-4. https://www.project-syndicate.org/onpoint/four-possible-trajectories-after-covid19-daron- acemoglu-2020-06?barrier=accesspaylog, E.T. 24.11.2020.
  • Bhattacharya, Titthi, Jaffe, Sarah : “Toplumsal Yeniden Üretim ve Salgın” https://terrabayt.com/kultur/toplumsal-yeniden-uretim-ve-salgin/, E.T. 18.11.2020. Butler, Judith : “Kapitalizmin Sınırları Var”, https://terrabayt.com/dusunce/kapitalizmin-sinirlari-var/, E.T. 02.12.2020.
  • Demiralp, Selva : “Koronavirüs ekonomik tedbir paketi: Kime, hangi güvence sunuluyor?”, BBC Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51958762, E.T.: 25.11.2020.
  • ECOSOC : “Progress towards the Sustainable Development Goals: Report of the Secretary-General”, United Nations Economic and Social Council, 2020, p. 2. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/26158Final_SG_SDG_Progress_Re port_14052020.pdf, E.T.: 28.11.2020. https://setav.org/assets/uploads/2020/07/A324.pdf E. T. 20.01.2021.
  • https://tr.sputniknews.com/dunya/202003251041680903-italyanlar-tibbi-malzeme-tasiyan- gemimize-el-koydu-diyen-tunuslu-bakan-tum-avrupa-ulkeleri-bir/, E.T.: 05.01.2021.
  • https://www.aa.com.tr/tr/dunya/brezilyada-bolsonaro-kovid-19u-yense-de-saglik-sistemi- alarm-veriyor-/1925823, E.T.: 22.11.2020.
  • https://www.aa.com.tr/tr/dunya/brezilyada-bolsonaro-kovid-19u-yense-de-saglik-sistemi- alarm-veriyor-/1925823, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55366917, E.T.: 31.12.2020.
  • https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54391859, E.T.: 28.11.2020.
  • https://www.dw.com/tr/brezilyada-vaka-say%C4%B1s%C4%B1-1-milyonu- a%C5%9Ft%C4%B1/a-53880486, E.T.: 12.12.2020.
  • https://www.dw.com/tr/ds%C3%B6-d%C3%BCnya-feci-bir-ahlaki-iflas%C4%B1n- e%C5%9Fi%C4%9Finde/a-56268417, E.T.: 18.01.2021.
  • https://www.dw.com/tr/koronavir%C3%BCse-kar%C5%9F%C4%B1-hangi-%C3%BClke- hangi-ekonomik-%C3%B6nlemi-ald%C4%B1/a-52969655, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.dw.com/tr/koronavir%C3%BCse-kar%C5%9F%C4%B1-hangi-%C3%BClke- hangi-ekonomik-%C3%B6nlemi-ald%C4%B1/a-52969655, E.T.: 27.11.2020.
  • https://www.indyturk.com/node/282261/d%C3%BCnya/i%CC%87sve%C3%A7in- koronavir%C3%BCsle-m%C3%BCcadeleden-sorumlu-ismi-%C3%B6l%C3%BCm- oran%C4%B1-f%C4%B1rlay%C4%B1nca-g%C3%B6%C3%A7menleri, E.T.: 01.01.2021.
  • https://www.ntv.com.tr/dunya/trumpnisanda-havalarin-isinmasiyla-corona-virus biter,a9rgyQ3kPkukek0f74C1vw, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/covid19-rapor.pdf, E.T.: 18.12.2020.
  • https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/covax-hakk%C4%B1nda- g%C3%BCncellenen -bilgilere-g%C3%B6re-unicef-covid-19- a%C5%9F%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1n- da%C4%9F%C4%B1t%C4%B1m%C4%B1n%C4%B1, E.T.: 19.01.2021.
  • https://www.worldometers.info/coronavirus, E.T.: 05.12.2020.
  • International Covenanton Economic, Socialand Cultural Rights : (16 December 1966), https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/cescr.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • Office of the High Commissioner for Human Rights, “CESCR General Comment No. 14: The Right to the Highest Attainable Standard of Health (Art. 12)”, https://www.refworld.org/pdfid/4538838d0.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • Roy, Arundhati : “The Pandemic Is a Portal”, Financial Times 3 April 2020, https://www.ft.com/content/10d8f5e8-74eb-11ea-95fe-fcd274e920ca E.T. 30.12.2020.
  • UN Human Rights Comm., General Comment No. 36, para. 2.
  • https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared%20Documents/1_Global/CCPR_C_GC_3 6_8785_E.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • United Nations Department of Economic and Social Affairs, “Everyone Included: Social Impact of COVID-19”, https://www.un.org/development/desa/dspd/everyone-included-covid- 19.html E.T. 02.12.2020.
  • Universal Declaration of Human Rights Article 25, (10 December 1948) https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/eng.pdf
  • Uygur, Gülriz : “Koronavirüs Günlerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği”, https://www.catlakzemin.com/koronavirus-gunlerinde-toplumsal-cinsiyet-esitsizligi- adaletsizlik-perspektifinden-bir-degerlendirme-ve-derinlesen-esitsizlikler/, E.T.: 01.12.20.
  • World Health Organization, “Constitution of the World health Organization”, https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf, E.T.: 18.11.2020.

Year 2021, , 239 - 268, 30.08.2021

Emre Şimşek

https://doi.org/10.30915/abd.978865
Cited By: 1

Abstract

References

  • Akbaş, Kasım : Hukukun Büyübozumu, NotaBene Yayınları, Ankara, 2015.
  • Akman, Şefik Taylan : “Hukuk Politika İlişkisi Bağlamında Eleştirel Hukuk Çalışmaları Hareketi”, AÜHFD 61 (4), 2012, s. 1280-1282.
  • Algan, Bülent : Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007.
  • Bennoune, Karima : ““Lest We Should Sleep”:1 Covid-19 and Human Rights”, The American Society of International Law, 2020, p. 2-5.
  • Blundell Richard, Dias Monica Costa, Joyce Robert, Xu Xiaowei, “COVID-19 and Inequalities”, Fiscal Studies, 2020, ss. 2-3.
  • Bulut, Nihat : Sanayi Devriminden Küreselleşmeye Sosyal Haklar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2009.
  • Demiralp, Selva : “Covid-19 Salgınının Ekonomik Etkileri”, Salgın: Tükeniş Çağında Dünyayı Yeniden Düşünmek, Tellekt, İstanbul, 2020.
  • Gözler, Kemal : İnsan Hakları Hukuku, Ekin Yayınları, Bursa, 2017.
  • Harris, D. J., O’Boyle, M., Warbrick C. : Law of the European Convention on Human Rights, Butterworths, London, Dublin, Edinburgh, 1995.
  • Kairys, David : “Law and Politics”, Geo. Wash. L. Rev., 1984, s. 250.
  • Kanadoğlu, Korkut : “Türk Anayasa Hukukunda Sağlık Alanında Temel Haklar”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi 119, 2015, s. 12.
  • Karakul, Selman : “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Sağlık Hakkı-I”, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 3/2, Güz 2016, s.171.
  • Kuçuradi, İoanna : “Covid-19 Salgını Sırasında Dünyamızın Dününe, Bugününe, Yarınına Bir Kuşbakışı”, Salgın: Tükeniş Çağında Dünyayı Yeniden Düşünmek, Tellekt, İstanbul, 2020.
  • Moodley, Keymanthri ve Diğerleri : “What Could “Fair Allocation” During the Covid-19 Crisis Possibly Mean in Sub-Saharan Africa?”, Hastings Center Report 50/3, 2020, pp. 33–38.
  • Oldekop, J.A. ve Diğerleri : “COVID-19 and The Case for Global Development”, World Development, 2020, ss. 6-9.
  • Özkan Duvan, Ayşe : “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 2. Maddesi Çerçevesinde Yaşam Hakkının Korunmasında Devletin Yükümlülüğü”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24/2, 2018, s. 661.
  • Şirin Tolga, “1982 Anayasası’na Göre Temel Hak ve Özgürlüklerin Olağanüstü Hal Rejimi: Eski Kavramlara Yeniden Bakmak”, Anayasa Hukuku Dergisi, Cilt:5 Sayı 10, 2016, ss. 502-503.
  • Timmermann, Cristian : “Epistemic Ignorance, Poverty and the COVID-19 Pandemic”, Asian Bioethics Review 30, July 2020, p. 2.
  • Unger, Roberto Mangabeira : The Critical Legal Studies Movement, Harvard University Press, 1986.
  • Uygur Gülriz : Hukukta Adaletsizliği Görmek, Türkiye Felsefe Kurumu Türk Felsefesi Dizisi:11, Ankara, 2016.
  • World Bank : Protecting People And Economies: Integrated Policy Responses to Covid-19, 2020.
  • Acemoğlu, Daron : “The Post-COVID State”, Project Syndicate, 2020, ss. 3-4. https://www.project-syndicate.org/onpoint/four-possible-trajectories-after-covid19-daron- acemoglu-2020-06?barrier=accesspaylog, E.T. 24.11.2020.
  • Bhattacharya, Titthi, Jaffe, Sarah : “Toplumsal Yeniden Üretim ve Salgın” https://terrabayt.com/kultur/toplumsal-yeniden-uretim-ve-salgin/, E.T. 18.11.2020. Butler, Judith : “Kapitalizmin Sınırları Var”, https://terrabayt.com/dusunce/kapitalizmin-sinirlari-var/, E.T. 02.12.2020.
  • Demiralp, Selva : “Koronavirüs ekonomik tedbir paketi: Kime, hangi güvence sunuluyor?”, BBC Türkçe, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51958762, E.T.: 25.11.2020.
  • ECOSOC : “Progress towards the Sustainable Development Goals: Report of the Secretary-General”, United Nations Economic and Social Council, 2020, p. 2. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/26158Final_SG_SDG_Progress_Re port_14052020.pdf, E.T.: 28.11.2020. https://setav.org/assets/uploads/2020/07/A324.pdf E. T. 20.01.2021.
  • https://tr.sputniknews.com/dunya/202003251041680903-italyanlar-tibbi-malzeme-tasiyan- gemimize-el-koydu-diyen-tunuslu-bakan-tum-avrupa-ulkeleri-bir/, E.T.: 05.01.2021.
  • https://www.aa.com.tr/tr/dunya/brezilyada-bolsonaro-kovid-19u-yense-de-saglik-sistemi- alarm-veriyor-/1925823, E.T.: 22.11.2020.
  • https://www.aa.com.tr/tr/dunya/brezilyada-bolsonaro-kovid-19u-yense-de-saglik-sistemi- alarm-veriyor-/1925823, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-55366917, E.T.: 31.12.2020.
  • https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-54391859, E.T.: 28.11.2020.
  • https://www.dw.com/tr/brezilyada-vaka-say%C4%B1s%C4%B1-1-milyonu- a%C5%9Ft%C4%B1/a-53880486, E.T.: 12.12.2020.
  • https://www.dw.com/tr/ds%C3%B6-d%C3%BCnya-feci-bir-ahlaki-iflas%C4%B1n- e%C5%9Fi%C4%9Finde/a-56268417, E.T.: 18.01.2021.
  • https://www.dw.com/tr/koronavir%C3%BCse-kar%C5%9F%C4%B1-hangi-%C3%BClke- hangi-ekonomik-%C3%B6nlemi-ald%C4%B1/a-52969655, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.dw.com/tr/koronavir%C3%BCse-kar%C5%9F%C4%B1-hangi-%C3%BClke- hangi-ekonomik-%C3%B6nlemi-ald%C4%B1/a-52969655, E.T.: 27.11.2020.
  • https://www.indyturk.com/node/282261/d%C3%BCnya/i%CC%87sve%C3%A7in- koronavir%C3%BCsle-m%C3%BCcadeleden-sorumlu-ismi-%C3%B6l%C3%BCm- oran%C4%B1-f%C4%B1rlay%C4%B1nca-g%C3%B6%C3%A7menleri, E.T.: 01.01.2021.
  • https://www.ntv.com.tr/dunya/trumpnisanda-havalarin-isinmasiyla-corona-virus biter,a9rgyQ3kPkukek0f74C1vw, E.T.: 23.11.2020.
  • https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/covid19-rapor.pdf, E.T.: 18.12.2020.
  • https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/covax-hakk%C4%B1nda- g%C3%BCncellenen -bilgilere-g%C3%B6re-unicef-covid-19- a%C5%9F%C4%B1lar%C4%B1n%C4%B1n- da%C4%9F%C4%B1t%C4%B1m%C4%B1n%C4%B1, E.T.: 19.01.2021.
  • https://www.worldometers.info/coronavirus, E.T.: 05.12.2020.
  • International Covenanton Economic, Socialand Cultural Rights : (16 December 1966), https://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/cescr.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • Office of the High Commissioner for Human Rights, “CESCR General Comment No. 14: The Right to the Highest Attainable Standard of Health (Art. 12)”, https://www.refworld.org/pdfid/4538838d0.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • Roy, Arundhati : “The Pandemic Is a Portal”, Financial Times 3 April 2020, https://www.ft.com/content/10d8f5e8-74eb-11ea-95fe-fcd274e920ca E.T. 30.12.2020.
  • UN Human Rights Comm., General Comment No. 36, para. 2.
  • https://tbinternet.ohchr.org/Treaties/CCPR/Shared%20Documents/1_Global/CCPR_C_GC_3 6_8785_E.pdf, E.T.: 20.11.2020.
  • United Nations Department of Economic and Social Affairs, “Everyone Included: Social Impact of COVID-19”, https://www.un.org/development/desa/dspd/everyone-included-covid- 19.html E.T. 02.12.2020.
  • Universal Declaration of Human Rights Article 25, (10 December 1948) https://www.ohchr.org/EN/UDHR/Documents/UDHR_Translations/eng.pdf
  • Uygur, Gülriz : “Koronavirüs Günlerinde Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği”, https://www.catlakzemin.com/koronavirus-gunlerinde-toplumsal-cinsiyet-esitsizligi- adaletsizlik-perspektifinden-bir-degerlendirme-ve-derinlesen-esitsizlikler/, E.T.: 01.12.20.
  • World Health Organization, “Constitution of the World health Organization”, https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf, E.T.: 18.11.2020.
There are 48 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Law in Context
Journal Section Research Article
Authors

Emre Şimşek 0000-0002-5471-2324

Publication Date August 30, 2021
Published in Issue Year 2021

Cite

APA Şimşek, E. (2021). Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri. Ankara Barosu Dergisi, 79(2), 239-268. https://doi.org/10.30915/abd.978865
AMA Şimşek E. Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri. ABD. August 2021;79(2):239-268. doi:10.30915/abd.978865
Chicago Şimşek, Emre. “Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı Ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri”. Ankara Barosu Dergisi 79, no. 2 (August 2021): 239-68. https://doi.org/10.30915/abd.978865.
EndNote Şimşek E (August 1, 2021) Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri. Ankara Barosu Dergisi 79 2 239–268.
IEEE E. Şimşek, “Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri”, ABD, vol. 79, no. 2, pp. 239–268, 2021, doi: 10.30915/abd.978865.
ISNAD Şimşek, Emre. “Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı Ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri”. Ankara Barosu Dergisi 79/2 (August 2021), 239-268. https://doi.org/10.30915/abd.978865.
JAMA Şimşek E. Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri. ABD. 2021;79:239–268.
MLA Şimşek, Emre. “Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı Ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri”. Ankara Barosu Dergisi, vol. 79, no. 2, 2021, pp. 239-68, doi:10.30915/abd.978865.
Vancouver Şimşek E. Covid-19 Döneminde Kamu Sağlığının Korunması İçin Alınan Tedbirlerin Yaşam Hakkı ve Eşitsizlikler Üzerindeki Etkileri. ABD. 2021;79(2):239-68.

Cited By

Türk ve Kuzey Kıbrıs Hukukunda Covid Önlemleri Kapsamında Uygulanan İdari Para Cezalarının Hukuka Uygunluğu Sorunu
Gaziantep University Journal of Social Sciences
https://doi.org/10.21547/jss.1034500

Ankara Barosu Dergisi TÜHAS atıf sistemini benimsemektedir.