Nuclear Plant Operator's Civil Liability (Nuclear Civil Liability):

Year 2010, Issue: 2, 33 - 112, 01.03.2010

Dr. Necip Kağan Kocaoğlu, Esq.

Abstract

In order to encourage entry into the nuclear power market, international conventions
and federal laws have channeled the civil liability on nuclear power
plant operators and limited operator liability significantly. The limitation of civil
liability has reduced the costs of private investment in nuclear energy. Thus,
nuclear power plants have rapidly grown in number globally. Nevertheless,
proliferation of the nuclear technology due to liability subsidy has increased
nuclear incidence risk. More compensation became available as the nuclear
power industry matured.
Turkey neighbors Bulgaria in the west and Armenia in the east. Both Bulgaria
and Armenia operate Soviet type nuclear power plants. The International Atomic
Energy Agency categorized the severity of the nuclear incident occurred at
İkitelli, Istanbul as a Category 3 incident Based on the International Nuclear and
Radiological Event Scale (“INES”). Chernobyl victims have encountered numerous
challenges in enforcing their local and international rights against Ukraine
and Russian Federation. Recently, Turkey and Russian Federation plan to install
a nuclear power plant on Turkish soil. Therefore, the most contemporary legal
matter for Turkey is nuclear civil liability.

Nükleer Tesis İşletenin Hukuki Sorumluluğu: Karşılaştırmalı ve Uluslararası Özel Hukuk Analizi

Abstract

Nükleer enerji temiz, ucuz ve güvenli bir enerji kaynağıdır. Ancak, bu temiz
ve ucuz enerji, kaynağı, içinde Çernobil büyüklüğünde riskler barındırmaktadır.
Bu sebeple nükleer enerji kullanımı ile ihmal asla birleşmemelidir1
. 26.4.1986
tarihinde gerçekleşen Çernobil (Ukrayna) nükleer enerji santralı kazasının etkileri
çok büyük olmuştur. Bu kazada ilk anda 35 kişi, hayatlarını kaybetmiştir.
Uzun dönemde de binlerce insan üzerinde olumsuz etkileri görülmeye devam
etmektedir2
.
Uluslararası anlaşmalar ve federal yasalar nükleer enerji sektörüne girişi teşvik
etmek üzere işletenin sorumluluğunu miktar olarak kısıtlamış ve santral tedarikçilerinin
sorumluluklarını kaldırmışlardır. Bu teşvik sonucunda özel sektör nükleer
enerji sektörüne yatırım yapmış ve dünyada nükleer enerji santrallerinin sayısı
artmıştır. Santrallerin sayısının artması sonucunda istatistiki olarak nükleer zarar
riski de buna paralel olarak artmıştır. Buna karşın, bu kurallar özel sektörün santral
işletmeciliğini teşvik ederek devleti nükleer santral işletmecilğine soyunmasına
engel olmuştur. Bu sebeple idari ihmal sonucu ortaya çıkacak nükleer kaza
riskini azaltmışlardır.3
Batısında Bulgaristan doğusunda Ermenistan tarafından işletilen nükleer santrallar
bulunan Türkiye için nükleer hukuki sorumluluk meselesi çok önemlidir. Nükleer
kazalardan kaynaklanan zararın çok büyük olması ve bu zararın sınıraşan bir karakterde
oluşu yüzünden nükleer kazalardan sorumluluk, milletlerarası hukukta,
ulusal özel hukuktan farklı esaslara bağlanmıştır. İki bölümden oluşan çalışmada
“Milletlerarası Özel Hukukta Nükleer Tesis İşletenin Sorumluluğu” işlenecektir.
İlk bölümde karşılaştırmalı hukuk bakış açısı ile ulusal mevzuatlara genel bir bakış
sunulmaya çalışılmıştır. Uluslararası hukuk günümüzde iç hukukukun içine
işlemiş olduğu için, yer yer sınırlı olarak iç hukuk meselelerine değinilecektir. Bu
Bölümün ikinci kısmında belirli başlı nükleer hadiselerde hukuki tazminatların
durumu ele alınacaktır. İkinci bölümde ise nükleer hukuki sorumluluğa ilişkin
uluslararası kurallar incelenecektir.