FAMILY SURNAME DILEMMA

Year 2016, Issue: 4, 0 - 0, 01.07.2016

Dr. Tuba Birinci Uzun

Abstract

The Constitutional Court of the Republic of Turkey stated that the right to
determine the child’s surname is within the scope of the right of parental custody
and granting father with the right to choose child’s surname as a part of
right of parental custody and depriving mother of such a right leads to genderbased
discrimination with regards to exercise of right of parental custody (Date
of Judgment: 25.6.2015, Application No. 2013/3434). But this statement is
legally wrong. Because surname is one of the effects of paternity not parental
custody. Article 321 of Turkish Civil Code (TCC) titled “Surname” is as follows:
“The child holds family surname if the mother and father are married.
However, in TCC there is no article related to family surname. According to
article 187 of TCC upon marriage, the wife takes the surname of her husband.
Taking into account articles 187 and 321 of TCC together, it can be said that
the family surname is the husband’s surname. In recent years, there have been
several significant legal improvements with regard to the surname of married
woman. Analysing the judgment of the Constitutional Court dated 25.6.2015
and numbered 2013/3434 regardless of these improvements would be a wrong
manner. In some judgments of the Constitutional Court and the Court of
Cassation it has been stated that article 187 of TCC prevents married women
from using solely their surnames prior to marriage and this prevention is a
violation of human rights therefore a married woman can use solely her surname
prior to marriage without the surname of her husband. So article 187 of
TCC has become ineffective. Besides in the judgment of the Constitutional
Court dated 25.6.2015 and numbered 2013/3434, it has been stated that the
woman’s request to change the surname of the child whose right of parental
custody was given to her is rightful and valid. So article 321 of TCC has also
become ineffective. Now, in Turkish Law there is no article even indirectly
related to family surname. Right now a new family surname policy should be
determined. At this point Swiss Civil Code can be taken into consideration.

Keywords

Family law, paternity, parental responsibility, gender equality, discrimination, the best interests of the child.

Aile Soyadı Çıkmazı

Abstract

Anayasa Mahkemesi’nin 25 Haziran 2015 tarihli ve 2013/3434 başvuru sayılı
kararında[1], çocuğun soyadını belirleme hakkının velâyet hakkı kapsamında
yer aldığı ve velâyet hakkı kapsamında erkeğe tanınan çocuğun soyadını seçme
hakkının kadına tanınmamasının, velâyet hakkının kullanılması bakımından
cinsiyete göre ayırım yapılması sonucunu doğuracağı ifade edilmiştir. Ancak
bu değerlendirme, hukuken hatalıdır. Çünkü soyadı velâyetin değil; soybağının
hükümlerindendir. TMK md.321 hükmü uyarınca, çocuk, ana ve baba evli ise
ailenin soyadını taşır. Türk Medenî Kanunu’nda aile soyadına ilişkin bir düzenleme
yer almamaktadır. Diğer yandan TMK md.187 hükmü uyarınca kadın
evlenmekle kocasının soyadını alır. TMK md.321 ve md.187 hükümlerinin
bir arada değerlendirilmesiyle aile soyadının kocanın/babanın soyadı olduğu
sonucuna ulaşılmaktadır. Son yıllarda, Türkiye’de evli kadının soyadı bakımından
önemli hukukî gelişmeler yaşanmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin 25 Haziran
2015 tarihli ve 2013/3434 başvuru sayılı kararını yaşanan bu gelişmelerden
bağımsız olarak ele almak yanlış olur. Bazı Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay
kararlarında, TMK md.187 hükmü uygulamasının evli kadının kocasının
soyadı yerine evlilik öncesi soyadını tek başına kullanmasını engellediği ve bu
durumun bir insan hakkı ihlâli olduğu bu nedenle evli kadının kocasının soyadı
yerine kendi soyadını tek başına kullanabileceği belirtilmiştir. Böylelikle TMK
md.187 hükmü etkisiz hale getirilmiştir. Anayasa Mahkemesi’nin 25 Haziran
2015 tarihli ve 2013/3434 başvuru sayılı kararında da evlilik birliğinin boşanma
ile sona ermesi durumunda velâyet hakkının kullanılması kendisine bırakılan
kadının çocuğun soyadının kendi soyadı ile değiştirilmesi yönündeki talebinde
haklı olduğu ifade edilmiştir. Bu karar ise TMK md.321 hükmünü fiili olarak
etkisiz hale getirmiştir. Bütün bu gelişmeler bir arada değerlendirildiğinde, Türk
Hukuku bakımından aile soyadına ilişkin dolaylı bir düzenlemenin dahi artık
söz konusu olmadığı söylenebilir. Şu durumda, aile soyadına ilişkin yeni bir
hukuk politikası oluşturulması gereklidir. Bu noktada İsviçre Medenî Kanunu
dikkate alınabilir.

Keywords

Aile hukuku, soyadı, velâyet, soybağı, cinsiyet eşitliği, ayırımcılık, çocuğun yüksek (üstün) yararı.