KADİM BİR OYUNA GÖNÜL VERENLER: SATRANÇ SPORCULARI İLE AİLELERİNE SOSYOLOJİK BAKIŞ

Year 2020, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi [tr], 273 - 297, 31.05.2020

Mine Gözübüyük Tamer

Abstract

Satranç sporu hemen hemen tüm dünya ülkelerinde oynanmakta olan kadim bir oyundur.Satrancın bilim mi, sanat mı, sürekli kendisini geliştiren bir zihinsel bir düşün zinciri mi ya da matematiksel kombinasyonlar zenginliği mi oluşu üzerine yapılan tartışmalar devam etmektedir.Bu çalışma, Türkiye’de uzun bir geçmişe sahip satranç sporuna yönelen çocuklar ile ailelerinin genel görünümlerinisatranç sporuna yükledikleri anlamı, sporcuların satranç geçmişini, turnuvalar sırasında karşılaştığı sorunları, beklenti ve taleplerinin ortaya koymayı amaçlamıştır. Araştırma kapsamında dahil edilen bu grubun ihtiyacı, beklenti ve önerileri doğrultusunda sporcu ve ailelerine yönelik destek mekanizmalarının/önerilerin sunulması hedeflenmiştir.Bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen kullanılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden birisi olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır.Araştırmanın verileri, 2018 yılı yaz döneminde Ankara ve Çanakkale illerinde düzenlenen uluslararası satranç turnuvalarına katılan 40 sporcu ve 55 veli ile yapılan görüşmelerden elde edilmiştir. Araştırmaya gönüllü olan katılımcılarla araştırmacı tarafından gerçekleştirilen görüşmede açık uçlu sorular sorulmuştur.Veriler betimsel analiz ile çözümlenmiştir. Bulgular demografik bilgiler, satranç geçmişi ve deneyimleri, bu süreçte karşılaşılan sorunlar ve beklentiler olarak farklı başlıklar altında sunulmuştur.

Keywords

Satranç, eğitim, satranç sporcusu

References

• Alerli, D.H. (2017). Satranç Psikolojisi. İstanbul: Scala Yayıncılık.
• Averbach, Y. (2000). Satrançta Oyun Sonu (2. Baskı). Çev. Aydın Umur. İstanbul: Broy Yayınevi.
• Barrett, D. C. & Fish, W. W. (2011). Our Move: Using Chess To Improve Math Achievement For Students Who Receive Special Education Services. International Journal of Special Education, 26, 181-193.
• Baş, T. ve Akturan, U. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (2.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Çeşmeli, Ş.M. (2016). Satranç Oyunu Durum Uzayının Sezgisel Modellenmesi ve Global Optimizasyon Yöntemleri ile Çözümü. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Dalkıran, S. H. (1995). Satranç Eğitim Metodu (1. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Dauvergne, P. (2000). The Case for Chess as a Tool to Develop Our Children’s Minds. http://www.cayen.net/sebchess/Children.pdf (19.02.2018).
• Eksen, S.,Sezgin A., Yüksel, T. (2006). Satranç Hamlelerini Gerçekleştiren, Bilgisayar Destekli Robot Düzeneğinin Tasarımı ve Gerçeklenmesi. http://www.emo.org.tr/ekler/44d64fefff25575_ek.pdf (12.12.2019).
• Kaynar, F. (2014). Erken Çocukluk Döneminde Verilen Satranç Eğitiminin İlkokula Hazır Bulunuşluğa Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes, Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Aydın.
• Kasparov, G. (2006). Benim Ustalarım. Çev. Ziya Ahmed.İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Krivec, J. (2005). Coping With Stress And Social Support: A Comparision Between Chess Players And Non-Chess Players. Horizons of Psychology. 12, 2, 123-145.
• Kulaç, O. (1991). Satranç Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Türkiye Satranç Federasyonu Yayınları.
• Levy, W. (1986). Utilizing Chess to Promote Self-Esteem inPerceptually Impaired Students. A Governer’s Teacher Grant Program through the New Jersey State Department of Education.http://uschesstrust.com/wpcontent/uploads/2008/03/utilizing-chess-to-promote-self-esteem-in-perceptuallyimpaired-students.pdf, (10.02.2010).
• Liptrap, J. (1999). Chess and Standardized Test Scores. Chess Coach Newsletter, 11 (1), 5-7.
• Patton, M.Q. (2014).Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi. Reti, R. (2000). Satrançta Büyük Ustalar Modern Görüşler. Çev. Ali Karatay. İstanbul: Broy Yayınevi.
• Romano, B. (2011). Does Playing Chess Improve Math Learing? Promising (And Inexpensive) Results From Italy.(Unpublished doctoral dissertation). University of Pennsylvania.
• Sadık, R. (2006). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Satranç Bilen Öğrenciler ile Satranç Bilmeyen Öğrencilerin Doğal Sayılara İlişkin Dört İşlem ve Problem Çözme Başarılarının Karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Satrancın Tarihçesi, https://www.tsf.org.tr/federasyon/tarihce, (14.12.2019)
• Scholz, M., Niesch, H., Steffen, O., Ernst, B., Loeffler, M., Witruk, E., &Schwarz, H. (2008).Impact of Chess Training on Mathematical Performance and Concentration Ability of Children with Learning Disabilities. International Journal of Special Education,23, 138-148.
• Sertel, E. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Problem Çözmeye Yönelik Tutumları İle Satranç Bilgisi Seviyeleri Arasındaki İlişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Mersin.
• Tatlıpınar, S. (2017). Satranç Öğretiminin Okul Öncesi Çocuklarda Dikkat Gelişimine Etkisi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bilim Dalı, Konya. Tatlıpınar, S. ve Serçe, H. (2019). Satranç Öğretiminin Okul Öncesi Çocukların Dikkat Toplama Becerilerine Etkisi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, 481-489.
• Tekneci Sağlam, S. (2009). Okul Öncesi Eğitimde Alınan Satranç Eğitiminin İlköğretim Birinci Sınıf Öğrencilerin Matematik Becerileri Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Ün, E. (2010). Satranç Eğitiminin, Problem Çözme Yaklaşımları, Karar Verme Ve Düşünme Stillerine Etkisinin İncelenmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı,Konya.
• Wikipedia (2009). Satranç. http://tr.wikipedia.org/wiki/ (05.02.2019).
• World Chess Federation (2008). Laws of Chess. http://www.fide.com/component/ handbook/ (05.09.2019).
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi. Yıldız, M. (2010). İlköğretim 2. Kademesinde Okuyan Aktif Satranç Sporcularının Yaratıcılık Ve Çoklu Zeka Alanlarıyla Olan Ilişkilerinin Araştırılması. (Yayımlanmamış YüksekLisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Zweig, S. (2012). Satranç. İstanbul: Doğu-Batı Yayınları.