Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. ve 6.Sınıf Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Farkındalıklarının Değerlendirilmesi

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 372 - 378, 22.10.2025

Merve Kayabaşı , Huriye Çoban , Ahmet Alp Aker

https://doi.org/10.53446/actamednicomedia.1765076

Abstract

Amaç: Günümüzde sanayileşme, kentleşme ve nüfus artışı, doğal kaynakların hızla tükenmesine ve çevresel sorunların derinleşmesine neden olmuştur. Bu sorunların sağlık üzerindeki etkileri giderek belirginleşmekte, sürdürülebilirliğin önemi artmaktadır. Ekolojik ayak izi, sürdürülebilirliği değerlendirmede önemli bir göstergedir. Bu bağlamda, tıp fakültesi öğrencilerinin çevre ve sağlık ilişkisine dair farkındalık kazanmaları, çevresel sorunlara yönelik çözüm üretmelerini kolaylaştırabilir. Bu çalışmanın amacı, Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi 1. ve 6. sınıf öğrencilerinin ekolojik ayak izi farkındalık düzeylerini değerlendirmek ve tıp eğitimi ile çeşitli değişkenlerin bu farkındalık üzerindeki etkisini incelemektir.
Yöntem: Araştırmanın evrenini 2024-2025 eğitim-öğretim yılında Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde öğrenim gören 1. ve 6. sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Veriler, sosyodemografik bilgiler ve çeşitli değişkenleri içeren 28 soruluk bir anket formu ile 30 maddelik “Ekolojik Ayak İzinin Azaltılmasına Yönelik Farkındalık Ölçeği (EAİFÖ)” ile toplanmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS Statistics 21 programı kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma evreni 625 kişiden oluşmakta olup, %37,2’si çalışmaya katılmıştır. Katılımcıların %44,6’sı 1. sınıf, %55,4’ü 6. sınıf öğrencisidir. Katılımcıların EAİFÖ toplam puan ortalaması 108,9 ± 15,1’dir. 1. sınıfların puan ortalaması (108,4 ± 14,4), 6. sınıflardan (109,4 ± 15,6) düşük olmakla birlikte fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Ekolojik farkındalık düzeyi, cinsiyet, çevre dostu ürün kullanımı, çevresel medya takibi, gönüllülük eğilimi ve enerji-su tasarrufu gibi faktörlerle anlamlı ilişki göstermektedir.

Keywords

Ekolojik ayak izi , tıp eğitimi , çevre ve sağlık

EVALUATION OF ECOLOGICAL FOOTPRINT AWARENESS OF 1ST AND 6TH GRADE STUDENTS OF KOCAELİ UNİVERSİTESİ FACULTY OF MEDICINE

Abstract

Objective: Industrialization, urbanization, and population growth have accelerated the depletion of natural resources and exacerbated environmental problems. The health impacts of these issues are becoming increasingly evident, highlighting the growing importance of sustainability. The ecological footprint is a key indicator used to assess sustainability. In this context, increasing medical students’ awareness of the relationship between the environment and human health may help them generate solutions to environmental problems. This study aimed to evaluate the ecological footprint awareness levels of first- and sixth-year students at Kocaeli University Faculty of Medicine and to examine the influence of medical education and various factors on this awareness.
Methods: The study population consisted of first- and sixth-year medical students enrolled at Kocaeli University during the 2024–2025 academic year. Data were collected using a 28-item questionnaire covering sociodemographic characteristics and various related factors, as well as a 30-item “Awareness Scale for Reducing Ecological Footprint (AASR).” Data analysis was conducted using IBM SPSS Statistics version 21.
Results: Out of 625 eligible students, 37.2% participated in the study. Of these, 44.6% were first-year and 55.4% were sixth-year students. The overall mean AASR score was 108.9 ± 15.1. Although first-year students had a slightly lower average score (108.4 ± 14.4) compared to sixth-year students (109.4 ± 15.6), the difference was not statistically significant. Ecological awareness was significantly associated with gender, use of eco-friendly products, engagement with environmental media, willingness to volunteer, and practices related to water and energy conservation.
Conclusion: The findings indicate that students’ ecological awareness levels are significantly related to certain sociodemographic and behavioral variables. These results underscore the importance of educational interventions to enhance medical students' environmental awareness.

Keywords

Ecological footprint , medical education , environment and health

References

• Günal N, Yücel Işıldar G, Atik AD. Üniversite Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Azaltılması Konusundaki Eğilimlerinin İncelenmesi. TÜBAV Bilim Dergisi. 2018;11(4):34-46.
• Sarwar N, Bibi F un N, Junaid A, Alvi S. Impact of urbanization and human development on ecological footprints in OECD and non-OECD countries. Heliyon. 2024;10(19):e38058. doi:10.1016/j.heliyon.2024.e38058
• Evrard M, Rieckhoff A, Shipton L, et al. The environment in global health governance: an analysis of environment-related resolutions adopted at the World Health Assembly from 1948 to 2023. The Lancet Planetary Health. 2025;9(2):e103-e113. doi:10.1016/S2542-5196(24)00311-5
• Çam H, Menteşe FG. Sağlık Çalışanlarının Ekolojik Ayak İzi Azaltılması Konusundaki Eğilimlerinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2024;15(2):483-497.
• Han Yekdeş D. Tıp fakültesi VI. sınıf öğrencilerinde ekolojik ayak izi farkındalığı. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi. 2025;2(3):142-147. doi:10.5281/zenodo.14615561
• İrem Gökşan. Geleceğin Hekimlerinin Sürdürülebilir Tüketim Davranışlarının ve Ekolojik Ayak İzi Farkındalıklarının Belirlenmesi (Uzmanlık Tezi). Konya, T.C. Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı; 2023.
• Özdemir O, Yıldız A, Ocaktan E, Sarışen Ö. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Çevre Sorunları Konusundaki Farkındalık Ve Duyarlılıkları. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 2004;57(3). doi:10.1501/Tipfak_0000000113
• Tekindal Ma, Zabzun G, Özel Z, Demirsöz M, Tekindal M. Awareness Scale For Reducıng Ecologıcal Footprınt: A Valıdıty And Relıabılıty Study. Avrupa Bilim Ve Teknoloji Dergisi. 2021;(27):439-445. doi:10.31590/ejosat.944221
• Yıldız TK, Ulusoy H, Sarıçoban S. Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Farkındalıkları ve Çevre Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi. Instıtute of Health Sciences Journal. 2023;8(3):476-483. doi:10.51754/cusbed.1379170
• Coşkun I, Sarıkaya R Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeylerinin Belirlenmesi. Turkish Studies (Elektronik). 2014;9(5):1761-1787.
• Eraslan Ş, Seçme D. Mimarlık Fakültesi Öğrencilerinin Ekolojik Ayak İzi Farkındalık Düzeyi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;25(3):481-491. doi:10.19113/sdufenbed.801151
• Aguilos M, Leggett Z, Jeffries S, Lupek M, Ardon M. University Students’ Ecological Footprint and Lifestyle Changes: Awareness vs. Action. Education Sciences. 2025;15(4). doi:10.3390/educsci15040432
• Lambert M, Cushing KK. How low can you go? International Journal of Sustainability in Higher Education. 2017;18(7):1142-1156. doi:10.1108/IJSHE-08-2015-0145.