İNTİFA HAKKININ SONA ERMESİ VE İADE YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE KARŞI İLERİ SÜRÜLMESİ

Year 2023, Issue: 71, 915 - 954, 20.11.2023

İpek Aldemir Toprak

https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391721

Abstract

İntifa hakkı, sahibine konusu olan taşınır, taşınmaz, hak veya malvarlığı üzerinde tam yararlanma ve hakimiyet sağlayan bir irtifak hakkıdır. Bu sebeple, intifa hakkı, kurulduktan sonra sahibine konusu üzerinde dilediği gibi kullanma ve yararlanma yetkisi verir. Şahsa bağlı bir irtifak hakkı olduğu için üçüncü kişilere devredilemez ve miras yoluyla intikal edemez. Kanun koyucu bu özelliğine rağmen, hakkın kullanımının devrine imkân tanımaktadır (TMK m. 806). Taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa veya durum ve koşullardan hak sahibinin intifa konusunu şahsen kullanması gerektiği anlaşılmıyorsa, hakkın kullanımı devre-dilebilir. İntifa hakkı sahibinin yapacağı bu devir, ivazlı veya ivazsız bir hukukî işleme dayanabilir.
Konusunun tamamen yok olması, sürenin dolması, hak sahibinin ölümü, mahkeme kararı ve terkin intifa hakkını sona erdirir. Sona ermeyle birlikte intifa hakkı sahibi ve mirasçıları intifa konusunu iade ile yükümlü olur. Ancak intifa hakkının kullanımı devredildiğinde bu kimseler malın zilyetliğini elinde bulundurmayabilir. Hak sahibinin intifa konusunu iade yükümlülüğünün, üçüncü kişiye karşı ileri sürülüp sürül-meyeceği ise belirlenmesi gereken bir hukukî sorundur. Bu çalışmada intifa hakkı sahibinin kullanım hakkını devretmesi, hakkın sona erme nedenleri ve sona ermeyle birlikte kullanım hakkı sahibi üçüncü kişinin de iade ile yükümlü olup olmadığı, kiracının korun-masına ilişkin özel hükümler dikkate alınarak incelenmektedir. Konunun ağırlığı dikkate alındığında, aksi belirtilmediği sürece taşınmazları konu alan intifa hakkına ilişkin açıklamalarda bulunulmaktadır.

Keywords

İntifa hakkı, kullanım hakkının devri, sona erme, kira sözleşmesi

References

• Akçaal M, Eşya Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• Akıntürk T, Eşya Hukuku, Beta Basım, İstanbul, 2009.
• Akgün Akay M, Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerine Özgü Sona Erme Sebepleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Aksu M, “Yargıtay Birinci Hukuk Dairesi’nin İntifa Konusu Taşınmazın İntifa Hakkı Sahibi Tarafından Kiraya Verilmesi Ve Daha Sonra İntifa Hakkının Sona Ermesi Durumunda Kira Sözleşmesinin Hukukî Akıbetine İlişkin 3.7.2003 Tarihli Kararının Değerlendirilmesi”, S. 34, Aralık 2004, e-Akademi.
• Aksu M, “Taşınmazlarda İntifa Hakkı Kurulmadan Önce ya da İntifa Hakkı Süresince Yapılmış Kira Sözleşmelerinin İntifa Hakkının Sona Ermesiyle Birlikte Hukukî Durumu”, 2006, Prof. Dr. Özer Seliçi'ye Armağan, ss. 41-81.
• Ayan M, Eşya Hukuku III Sınırlı Ayni Haklar, 8. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• Baumann M, Nutzniessung und Wohnrecht, Art. 745-778 ZGB, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Sachenrecht, Die Dienstbarkeiten und Grundlasten, Nutzniessung und andere Dienstbarkeiten, ZK - Zürcher Kommentar Band/Nr. IV/2a, (Hrsg. Gauch P./ Schmid J.) Dritte, völlig neu bearbeitete Auflage, Schulthess Polygraphischer Verlag AG, 1999.
• Baumann M, Sachenrecht, Dike, Zürich, 2008.
• Baur J/ Stürner R, Sachenrecht, Verlag C.H. Beck, München, 2009.
• Bichsel M/ Mauerhofer K, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, OFK - Orell Füssli Kommentar, (Hrsg. Kren Kostkiewicz, J./ Wolf, S./ Amstutz M./ Fankhauser R.), 4. Aktualisierte Auflage, Orell Füssli Verlag AG 2021.
• Berki Ş, Ayni Haklar, Yargıçoğlu Matbaası, Ankara, 1965.
• Bertan S, Ayni Haklar Medeni Kanunun 618-764 Maddelerinin Şerhi C. 2, Ankara, 1976.
• Brückner C/ Kuster M, Die Grundstücksgeschäfte Schweizer Immobiliarsachenrecht für Praktiker, 2. Erweiterte Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2021.
• Burcuoğlu H, Yargıtay Kararları Işığında 6570 Sayılı Yasa’ya Göre Kiracının Tahliye Edilmesi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
• Canarslan G, İntifa Hakkının Sona Ermesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2016.
• Canonica F, Die Bewertung von Baurecht, Nutzniessung und Wohnrecht, Stämpfli Verlag AG, 2016.
• Çabri S, “Kira Sözleşmesinde Kiralananın Mülkiyetinin El Değiştirmesinin Veya Üçüncü Kişinin Kiralanan Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Sahibi Olmasının Sözleşmeye Etkisi”, C. 18, S. 3, 2012, MÜHFHAD, ss. 163-199.
• Doğan M, Konut ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmelerinin Sona Ermesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• Erlach R, Die Besteuerung von Nutziniessung und Wohnecht in der Schweiz, Schulthess Polygraphischer Verlag, Zürich, 1981.
• Genç Arıdemir A, “Kiraya Verenin İntifa Hakkının Sonra Ermesi Durumunda Malikin Taşınmaz Kira Sözleşmesinin Tarafı Haline Gelip Gelemeyeceği Sorunu”, C. 8, S. 95-96, 2012, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, ss. 125-158.
• Gümüş M A, Borçlar Hukuku Özel Hükümler C. I, 3. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
• Gürsoy K T/ Eren F/ Cansel E, Türk Eşya Hukuku, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, AÜHFY, Ankara, 1984.
• Higi P/ Wildisen C, Die Miete, Vorbemerkungen zum 8. Titel (Art. 253 - 273c OR), Art. 253 - 265 OR, ZK - Zürcher Kommentar, 5., neu bearbeitete Auflage, Schulthess Juristische Medien AG, 2019.
• Honsell H/ Vogt N P/Geiser T, Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II Art. 457-977 ZGB Art. 1-61 SchlT ZGB, 2. Auflage, Basel Genf München, 2003.
• Honsell H/ Vogt N P/Geiser T, Basler Kommentar Obligationenrecht I Art. 1-529 OR, 4. Auflage, Basel Genf München, 2008.
• Horat F, Grundstückschenkungen mit Nutzniessungs- oder Wohnrechtsvorbehalt, LBR- Luzerner Beiträge zur Rechtswissenschaft Band/Nr. 123 (Hrsg. Jörg Schmid), Schulthess Juristische Medien AG, 2018.
• Karakaş S, “Konut Ve Çatılı İşyeri Kira Sözleşmesinin Kiraya Verenden Kaynaklanan Sebeplerle Sona Ermesi”, Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, Erzincan, 2019.
• Koç N, “Terkin Olunan İntifa Hakkının, İntifa Hakkı Sahibi Tarafından Terkinden Önce Yapılmış Kira Sözleşmesine Etkisi”, C. 2, S.1, Bahar 2015, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ss. 111-132.
• Köprülü B/ Kaneti S, Sınırlı Aynî Haklar, 2. Baskı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982 -1983.
• Leemann H, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch Band IV Sachenrecht: Schweizerisches Zivilgesetzbuch Sachenrecht 2. Abteilung Art. 730-918, Stämpfli Verlag, Bern, 1925.
• Liebermann R, Die Sachenrechtliche Nutziessung, Zürich, 1933.
• Oğuzman M K/ Seliçi Ö/ Oktay-Özdemir S, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022.
• Özdemir H, “Kiralananın Devri ve Kira Sözleşmesinin Durumu”, C.1, S. 62, 2013, AÜHFD, ss. 147-174.
• Özen B, Türk Medeni Hukukunda Eşya Üzerinde İntifa Hakkı, İstanbul, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008.
• Özen B, “İntifa Hakkının Kullanılmasının Devri Kavramı ve Bu Kavramın İntifa Hakkının Hacziyle İlişkisi”, 2009, Prof. Dr. Hüseyin Hatemi'ye Armağan, ss. 1269-1290.
• Saymen F H/ Elbir H K, Türk Eşya Hukuku Dersleri, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1963.
• Sirmen L, Eşya Hukuku, 10. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• Sonkurt M, “Konut ve Çatılı İşyeri Kiralarında Sözleşmenin İhtiyaç Sebebiyle Sona Ermesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır, 2018.
• Thurnherr C, Sachenrecht Art. 641-977 ZGB, CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Schulthess Juristische Medien AG, 2016.
• Tuor P/ Schnyder B/ Schmid J/ Rumo-Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 13. Auflage, Zürich, 2009.
• Velidedeoğlu H V/ Esmer G, Gayrimenkul Tasarrufları ve Tapu Sicili Tatbikatı, 2. Bası, İstanbul, 1956.
• Yavuz C, Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, Beta, İstanbul, 2014.
• Wieland C, Ayni Haklar Kısım II, T.C. Adalet Bakanlığı Yayım Müdürlüğü, Ankara, 1946.