Eine chalkolithische Höhlensiedlung in Pisidien: İncirdere Mağarası

Year 2015, Issue: 18, 29 - 44, 01.06.2015

Ralf Becks

Abstract

Pisidia’da Kalkolitik Bir Mağara Yerleşimi: İncirdere Mağarası

Abstract

2014 yılında başlanan “Şerefhöyük / Komama ve Çevresi Yüzey Araştırmaları Projesi” çerçevesinde Burdur İli, Bucak İlçesi, İncirdere Köyü yakınlarında daha önceden bilinmeyen bir mağara yerleşimi tespit edilmiştir. Mağara, Bucak Ovası’nın kuzeybatı kesiminde, köyün hemen güneybatısında, Kayaüstü denen kayalık bir platonun kuzeyinde kalırken; doğu yönde küçük bir derenin aktığı derin bir vadinin tabanından yaklaşık 50 m. yüksekte yer alır. Giriş kısmı önüne, harç izlerinin gözlendiği bir duvar çekilerek, muhtemelen Roma Dönemi’nde kapatılmıştır. Ön kısımda bulunan keramikler bu düşünceyi destekler niteliktedir. Buranın gerisinde daralan mağara küçük bir mekan oluşturur. Bu mekandan kayanın içine doğru devam eden galerinin önü günümüzde toprak yığınları ile kapandığından uzunluğu bilinememektedir. Mekanın toprak dolgu tabanı üzerine açılan çok sayıda kaçak kazı çukurlarında, bol miktarda prehistorik çanak çömlek parçaları yanı sıra az sayıda hayvan kemikleri ve taş aletle karşılaşılmıştır. Çanak çömlek parçalarının çoğunluğu, el yapımı kaba mallardan oluşurken; bölgenin sistematik kazıları Bademağacı, Kuruçay, Elmalı-Bağbaşı, Karain, Beycesultan ve Aphrodisias gibi yerleşmelerden gelen stratigrafik malzemelerle yapılan form karşılaştırmaları İncirdere keramiklerinin Geç Kalkolitik Döneme M.Ö. 4. binyıl tarihlendiğini göstermektedir. İncirdere Mağarası’nın kullanım işlevi tam olarak saptanamamıştır. Buna rağmen Güneybatı Anadolu’da mağaraların Kalkolitik Dönem’de insanlar tarafından yeniden ve yoğun olarak kullanımına örnek teşkil etmesi bakımından önemlidir. Mağaraların yeniden kullanımı fenomeninin sebeplerini açıklığa kavuşturmak gerekmektedir. Anadolu ve Yakın Doğu’daki Kalkolitik kültürlerin önemli ve karakteristik bir özelliği olarak karşımıza çıkan “ikincil ürünler devrimi” göz önüne alındığında; bunun önemli sebeplerinden birinin hayvancılıkta, özellikle koyun ve keçi yetiştiriciliğinde, ekonomik stratejilerin değişmesi olduğu varsayımı ortaya çıkmaktadır. Bu varsayım, Geç Neolitik ve bilhassa Kalkolitik evrelerde koyun ve keçi kemiklerinde önemli bir artışın saptandığı yakın civardaki Bademağacı ve Kuruçay kazılarında elde edilen arkeozoolojik sonuçlarla örtüşmektedir. Genellikle yerleşmelerin kurulduğu verimli ovaların yanı sıra; koyun ve keçinin ekonomik açıdan önem kazanmasıyla birlikte; çekici olmayan dağlık coğrafyalar, otlak kullanımı amacıyla değer kazanarak ön plana çıkmıştır