Kentsel Dönüşüm, Kamusal Alan ve Kent Kimliği Etkileşiminin Kullanıcı Algıları Üzerinden Değerlendirilmesi: İstanbul İli Maltepe İlçesi Örneği

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 1, 43 - 70, 22.12.2025

Meltem Coşaner Tonyalı , Tuğba Kiper

Öz

Kamusal alanlar, kullanıcılara yönelik faaliyetler ve etkinlikler için birer odak noktası oluşturarak, kentlerin gelişiminde ve yer kimliğini oluşturmada önemli bir rol almaktadır. Dolayısıyla kentsel dönüşüm sürecinde kamusal alanlar da değişime uğramakta, bu değişim de kullanıcıların kentsel kimlik algısı üzerinde etki yaratmaktadır. Bu çerçevede çalışma ana konusunu “Süreç içerisinde değişim/dönüşüm geçiren kamusal açık alanların kent kimliğine olan etkisine yönelik kullanıcıların bakış açılarının belirlenmesi” oluşturmuştur. Bu amaçla; İstanbul İli Maltepe İlçesi özelinde kullanıcıların kentsel dönüşümün kent kimliğine etkisine yönelik algılarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla anket tekniği kullanılarak “Kullanıcılar Maltepe özelinde kamusal alanlar temelinde kentsel kimlik-kentsel dönüşüm arasındaki ilişkiyi nasıl değerlendirmektedirler? sorusuna yanıt aranmıştır. Çalışma ana yöntem süreci anket tekniğine dayalı olarak geliştirilmiştir. Anket formu, 5 bölüm ve 16 temel sorudan oluşmuştur. Anket formları 400 kişiye uygulanmıştır. Anketlerden elde edilen veriler; tanımlayıcı istatistiki analizler (yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma) ile Ki-kare Testi, Faktör Analizi ve Kümeleme Analizi ile değerlendirilmiştir. Faktör analizi ile 41 değişken arasında 8 faktör ile toplam varyansın %61,935’i açıklanmıştır. Kümeleme analizi ile 4 farklı küme oluşturulmuş ve her bir küme Anova testi ile alt boyut puanları açısından anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Çalışmadan elde edilen sonuçlar, kentsel dönüşüm-kentsel kimlik ilişkisi konusunda toplumsal farkındalığın artırılmasını destekleyecektir.

Anahtar Kelimeler

Kamusal alan-kentsel dönüşüm , kentsel kimlik , anket , Faktör analizi , Kümeleme analizi

Kaynakça

• Ahmed, S.K. (2024). How to choose a sampling technique and determine sample size for research: A simplified guide for researchers. Oral Oncology Reports. 12 (2024) 100662. https://doi.org/ 10.1016/j.oor.2024.100662.
• Aksu, G., Eser, T. H., & Güzeller, C. O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları (1. baskı). Detay Yayıncılık.
• Albayrak, A. S. (2006). Uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayınları.
• Alwah, A. A., Li, W., Alwah, M. A., & Shahrah, S. (2021). Developing a quantitative tool to measure the extent to which public spaces meet user needs. Urban Forestry & Urban Greening, 62, 127152. https://doi.org/10.1016/j.ufug.2021.127152.
• Anderson, G. (1990). Fundamentals of educational research. The Falmer Press.
• Anderson, J., Ruggeri, K., Steemers, K., & Huppert, F. (2017). Lively social space, well-being activity and urban design: Findings from a low-cost community-led public space intervention. Environment and Behavior, 49(6), 685–716. https://doi.org/10.1177/0013916516659108.
• Anonim. (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024–2028). Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_ 11122023.pdf.
• Aram, F., Solgi, E., García, E. H., Mosavi, A., & Várkonyi-Kóczy, A. R. (2019). The cooling effect of large-scale urban parks on surrounding area thermal comfort. Energies, 12(20), 3904. https://doi.org/10.3390/en12203904.
• Ashfina, T., Garg, P., & Chani, P. S. (2022). The significance of traditional urban public spaces in sustaining place identity in the urban landscape of Kerala. Heritage & Society, 15(1), 75–88.
• Ayataç, H. (2022). Bellek kollektif bellek ve geleceğin kentlerinde kamusal mekânın ortak hafızası. İstanbul kent konseyi perspektifinden kamusallık ve yönetişim. Kamusal alanların ortak yönetimi kent toplum ve kollektif bellek panel özet raporu (s. 60). Basın Yayın Şube Müdürlüğü.