Beden Eğitimi ve Sporda Oyun Bağlamında Atatürk'ün Spor Anlayışının Soru-Cevap Tekniğiyle Çözümlemesi

Year 2025, Volume: 2 Issue: 1, 71 - 94, 30.07.2025

Ersin Afacan , Meltem Işık Afacan

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devletinin kurucusu ve Türk Milletinin önderi olan Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün günümüz Türkiye’sinde spor ile kurulan bağlantısı sadece spor salonlarına, stadyumlara ve diğer başka tesislere isminin verilmesi ile gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu nedenle kendisinin spor görüşleri ve hayata olan bakışının spora yansıması üzerine başta sporcular olmak üzere tüm Türk spor insanlarının yeterince bilgi ve bilinç sahibi olmadığı açıkça bellidir.
Bu bağlamda çalışmanın temel amacı, Atatürk’ün spor ile ilgili görüşlerini ve hayata olan bakışını sentezleyip “Atatürk ve Spor” konusuna farklı bir yaklaşım sunmaktadır. Bu temel amaç doğrultusunda, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün devlet ve toplum yönetimi, insan yetiştirmek ve geliştirmek, kurumların oluşturulması ve geliştirilmesi, ahlaki ve etik değerler bakımından Türk spor insanları tarafından anlaşılmasına katkı sağlamak da amaçlanmıştır. Araştırmanın bir başka amacı, ölümünün üzerinden 86 yıl geçmesine rağmen günümüzdeki Türk insanının zihinsel zenginliği, bilgi ve bilim birikimi, hayat ile ilgili deneyimleri ve ufuk genişliği dikkate alınarak Atatürk'ün Beden Eğitimi ve Spor anlayışının spor ortamlarında uygulanması konusunda Türkiye'de spor kuruluşlarını yönetenlere yardımcı olmaktır.
Bu araştırma, literatür tarama yöntemi ve soru cevap tekniği ile yapılmıştır. Önce konu ile ilgili literatür taranmış ve daha sonra elde edilen bilgiler cevap olarak kabul edilip onlara uygun sorular oluşturulmuştur. Bu metodoloji uygulanırken öncelikle Mustafa Kemal Atatürk’ün kişiliği ve hayata bakışı araştırılmıştır. Daha sonra Atatürk’ün doğrudan spor ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Devamında hayatın diğer alanlarına ait bazı görüşlerinin spora uyarlanması yapılmıştır.
Elde edilen bilgiler doğrultusunda, Atatürk’ün spora bakışı ve spora uyarlanan anlayışlarının günümüzdeki pek çok sportif sorunun çözümlenmesine ve yeni yöntemlerin icat edilmesine ışık tutacağı tahmin edilmektedir.

Keywords

Atatürk , Spor , Anlayış

Analysis of Atatürk's Understanding of Sports in the Context of Games in Physical Education and Sports with Question-Answer Technique

Abstract

The connection between Gazi Mustafa Kemal Atatürk, the founder of the Republic of Turkey and the leader of the Turkish Nation, and sports in today's Turkey is only attempted to be realized by naming sports halls, stadiums and other facilities after him. Therefore, it is obvious that all Turkish sports people, especially athletes, do not have enough knowledge and awareness about the reflection of his sports views and his outlook on life on sports.
The main purpose of the study is to synthesize Atatürk's views on sports and his outlook on life and to offer a different approach to the subject of "Atatürk and Sports". Another purpose of the research is to assist those who manage sports organizations in Turkey in implementing Atatürk's understanding of Physical Education and Sports in sports environments, considering the intellectual wealth, knowledge and scientific accumulation, life experiences and broad horizons of today's Turkish people, despite the 86 years that have passed since his death.
This research was conducted using the literature review method and question and answer technique. First, the literature on the subject was scanned and then the information obtained was accepted as an answer and appropriate questions were created for them.
In line with the information obtained, it is estimated that Atatürk's view on sports and his understandings adapted to sports will shed light on the solution of many current sports problems and the invention of new methods.

Keywords

Atatürk , Sports , Mentality

References

• Adler, A. (2011). Yaşamın anlam ve amacı (Kamuran Şipal, çev.). Say Yayınları.
• Afacan, E. (2020). Beden eğitimi ve sporun sosyolojik boyutları. Akademisyen Kitabevi.
• Afacan, E. (2021). Sporda Psikososyal Alanlar Açısından Nutuk. (Zeynep Filiz Dinç, ed.). Spor Bilimleri II. Akademisyen Kitabevi.
• Afacan, E., ve Demir, M. (2022). Profesyonel futbolcuların psikososyal (mental) destek gereksinimlerinin araştırılması. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 1), 404-413.
• Afacan, E., ve Işık Afacan, M. (2025). Bozkurt işareti: Sporda semboller ve anlamlar. Kocatepe Futbol Bilimleri Dergisi, 1(1), 1-11.
• Akarca, S. (2013). Futbol oyun kurallarının uygulanmasında süreç yönetimi üzerine bir model. Tibyan Yayıncılık.
• Akşar, T. ve Merih, K. (2008). Futbol yönetimi. Literatür Yayınları.
• Ali, K. (1998). Atatürk’ün hususiyetleri. Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• Alkan, H. (2018). Siyaset bilimine giriş. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Alkış, A.S. (2000). Mavi gözlerin kronometresi. Gökçe Karataş Vakfı Yayınları.
• Aracı, H., ve Aracı, Ş. (2014). Spor bilimleri öğretimi. Grafiker Matbacılık Reklamcılık.
• Armağan, İ. (2004). Gençlik gözüyle gençlik. Kırkısraklılar Vakfı Yayınları.
• Atatürk, M. K. (2005). Nutuk 1919-1927. Atatürk Araştırma Merkezi.
• Atatürk Araştırma Merkezi (2006). Atatürk’ün söylev ve demeçleri I-III. Divan Yayıncılık LTD.
• Ayan S. (2014). Cinsiyetçilik: Çelişik duygulu cinsiyetçilik. Cumhuriyet Medical Journal, 36(2), 147-156.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York.
• Başer, E. (1986). Uygulamalı spor psikolojisi. MEB Yayınlar Daire Başkanlığı.
• Baykal, B. S. (1971). Atatürk ve tarih. Belleten. 35(140), 531-540.
• Bureau, J. S., Vallerand R. J., Ntoumanis, N., ve Lafreniere, M. A. K. (2012). On passion and moral behaviour in achievement settings; the mediating role of pride. Motiv Emot, 37(1), 121-133.
• Candan, N. (2021). Candan can’lara. Spor Yayınevi ve Kitabevi.
• Carlson, C. (2011). The “playing” field: Attitudes, activities, and the conflation of play and games. Journal of the Philosophy of Sport, 38(1), 74-87.
• Corines, M. J., Hamilton, J. G., Glogowski, E., Anrig, C. A., Goldberg, R., Niehaus, K., ve Ahsraf, A. (2017). Educational and psychosocial support needs in lynch syndrome: Implementation and assessment of an educational workshop and support group. Journal Of Genetic Counseling, 26(2), 232-243.
• Cotterill, S.T., ve Fransen, K. (2016). Athlete leadership in sport teams: Current understanding and future directions. International Review of Sport and Exercise Psychology, 9(1), 116-133.
• Chaba, L., d’Arripe-Longueville, F., Lentillon-Kaestner, V., ve Scoffier-Mériaux, S. (2019). Drive for muscularity behaviors in male bodybuilders: A trans-contextual model of motivation. Journal of Eating Disorders, 7(44), 1-11.
• Cüceloğlu, D. (2021). Kendini keşfetmeye zorluklarla başa çıkmaya var mısın? Kronik Kitap.
• Çevik, D. (2011). Pehlivan. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Coşturoğlu, M. (1974). Sosyal şizofreni ve Atatürkçülük üzerindeki baskısı. Toplum Kitabevi.
• Daver, B. (1993). Siyaset bilimine giriş. Siyasal Kitabevi
• Demirkent, N. (2000). Medya medya. Globus Dünya Basımevi.
• Desailly, M. (2003). Kaptan (Ali Ece, çev.). İthaki Yayınları.
• Doğar Y. (2019). Türkiye’de spor yönetimi. Gece Kitaplığı.
• Donnellon, A. (1996). Team talk. Harvard University Press.
• Dökmen, Ü. (2000). Yarına kim kalacak? Evrenle uzlaşma sürecinde varolmak. Sistem Yayıncılık.
• Erdem, A. R. (2014). Atatürk’ün bilime verdiği önem: Bilimi ve bilimsel düşünceyi hayatta rehber edinmesi. Belgi Dergisi, (8), 1033-1046.
• Ergin, M. (1988). Türkiye’nin bugünkü meseleleri. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Ergun, D. (1995). Sosyoloji ve tarih. İlke Kitabevi Yayınları.
• Ergün, M. (2010). Spor hekimliği ve etik. Spor Hekimliği Dergisi, 45(4), 117-126.
• Erşen, E. ve Kale, R. (2003). Beden eğitimi ve spor bilimlerine giriş. Nobel Yayın Dağıtım.
• Eyuboğlu, İ. Z. (1990). Uygarlığın çıkmazları. Uygarlık Yayınları.
• Findlay, L. ve Coplan, R.J. (2008). Come out and play: Shyness in childhood and benefits of sports participation. Canadian Journal of Behavioural Science, 40(3), 153–161.
• Genelkurmay Başkanlığı (1984). Atatürkçülük cilt 1. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Güney, T. (1990). Futbolun perde arkası. İstanbul Kitabevi.
• Güngör, E. (1986). Kültür değişmesi ve milliyetçilik. Ötüken Neşriyat.
• Güvenç, B. (1991). İnsan ve kültür. Remzi Kitabevi.
• Hale, B. (1998). Imagery training: A guide for sports coaches and performers. Uk National Coaching Foundation.
• Halkin, L.E. (2014). Tarih tenkidinin unsurları (Bahaeddin Yediyıldız, çev.). Türk Tarih Kurumu.
• Huizinga, J. (2013). Homo ludens oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme (Mehmet Ali Kılıçbay, çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Hutchinson, S. L., Baldwin, C. K., ve Caldwell, L. L. (2003). Differentiating parent practices related adolescent behavior in the free time context. Journal of Leisure Studies, 35(4), 396-422.
• İnal, A.N. (2000). Beden eğitimi ve spor bilimine giriş. Desen Ofset Matbaacılık.
• İnan, A. (1939). Atatürk ve tarih tezi. Belleten, 3(10), 243-246.
• İnan, A. (2020). Düşünceleriyle Atatürk. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İnuğur, M.N. (1982). Basın ve yayın tarihi. Çağlayan Kitabevi.
• Jaarsma, A., Dijkstra, P. U., Geertzen, J. H. B., ve Dekker, R. (2014). Barriers to and facilitators of sports participation for people with physical disabilities: A systematic review. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 24(6), 871-881.
• Jesson, J., Matheson, L., ve Lacey, F. M. (2011). Doing your literature review: Traditional and systematic techniques. Sage Publications.
• Kale, N., ve Dumangöz, P. D. (2021). Spor ve felsefe. Nobel Yayıncılık.
• Karaküçük, S. (2005). Rekreasyon. Gazi Yayınevi.
• Karal, E. Ziya. (1968). Atatürk’ten düşünceler. ODTÜ Geliştirme Vakfı Yayıncılık ve İletişim A.Ş. Yayınları.
• Katzenbach, J.R. ve Smith, D.K. (1993). The wisdom of teams. Harvard Business School Press.
• Keçecioğlu, T. (2000). Takım oluşturmak. Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Kesim, Ü. (2024). Türklerin spor tarihi. Balkan Türkoloji Araştırmaları Merkezi, (40), 131-136.
• Koludar, S. (1996). Futbolda hakem ve sporcu. Gençkurt Matbaacılık.
• Koç, S., ve Gün, N., (2007). Özsaygı: Öncelikler listende kaçıncı sıradasın? Kuraldışı Yayıncılık.
• Lawrence A. P. (1996). The science of personality. John Willey & Sons.
• Locke, E.A. ve Latham, G. P. (1985). The application of goal setting to sports. Journal of Sport Psychology, 7, 205-222.
• Maddux, R.B. (1986). Team building. Crisp Publications.
• Malcolm, D. (2016). Confidentiality in sports medicine. Clin Sports Med., 35(2):205-15
• Mannoni, P. (1992). Korku (Işın Gürbüz, çev.). İletişim Yayınları.
• Maxwell, J.C. (2006). The 17 essential qualities of a team player. HarperCollins Leadership.
• Mevzuat. gov. (2005). Belediye Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5393.pdf, Erişim Tarihi: 26-Şubat-2025
• Kinross, L. (1994). Atatürk bir milletin yeniden doğuşu (Necdet Sander, çev.). Altın Kitaplar Yayınevi.
• Nicholls, J. G. (1989). The competitive ethos and democratic education. Harvard University Press.
• Norfolk, D. (1977). Executive stress: Strategies for survival. Associated Business Programmes.
• Polley, M, (1998). Moving the goalposts: A history of sport in society since 1945. Routledge.
• Sage, G. H. (1971). Introduction to motor behavior: A neuropsychological approach. Addison-Wesley Publishing Company.
• Say, H. (2025). Geç Osmanlı-erken Cumhuriyet dönemi’nde Türkiye’de futbol ve siyaset ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(48), 125-148.
• Sevimli, D. (2015). Sporda yetenek gelişiminin yönetim süreci. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 10(1), 1-9.
• Short, S.E., ve Short, M. W. (2005). Essay role of the coach in the coach-athlete relationship. Medicine and Sport. 366, 529-530.
• Steptoe A. ve Butler N. (1996). Sports participation and emotional wellbeing in adolescents. Lancet, 347:1789–92.
• Sunay, H. (2017). Spor yönetimi. Gazi Kitabevi.
• Şahin, M. (1998). Spor ahlakı ve sorunları. Evrensel.
• Örücü, E. ve Akyüz, A. N. (2018). Algılanan yetenek yönetimi uygulamalarının yenilik performansı üzerine etkisi. Dumlupınar Üniversite Sosyal Bilimler Dergisi. 57, 20-36.
• Özçelik, M. (2011). 23 Nisan Çocuk Bayramının ortaya çıkışı ve 1922-1929 yılları arasında 23 Nisan kutlamaları. Akademik Bakış, 5 (9), 265-284.
• Özgün, Z., ve Özçakır, S. (2025). Bolu’da 1923-1950 yılları arasında gerçekleşen beden eğitimi ve spor faaliyetleri. Uluslararası Bozok Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 26-41.
• Özgüney, T. (2023). Pythagoras. Beyaz Baykuş.
• Özgüzel, S. ve Taş, S.(2016). Hubris sendromuna yakalanan yöneticilerde çocukluktaki aile içi iletişimin etkisinin incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5, (13), 26-39.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1935). c 6, s. 3. TBMM Matbaası.
• Tamer, K., ve Pulur, A. (2001). Beden eğitimi ve sporda öğretim yöntemleri. Kozan Ofset Mat. San ve Tic. Ltd.
• Bull, S. J. (1991). Sport psychology. The Crowoode Press.
• Tezel Şahin, F., ve Yüksek Usta, S. (2016). Okul öncesi dönemde bir uygulama örneği: Spor ve spor dalları. International Journal of Science Culture and Sport, 4(3), 200-213.
• Tezcan, M. (1982). Atatürk ve Spor. Eğitim ve Bilim, 7(40), 19-22.
• Tortop, N., İsbir, E. G., ve Aykaç, B. (1993). Yönetim bilim. Yargı Yayınları.
• Turan, Ş. (2018). Atatürk’ün düşünce yapısını etkileyen olaylar, düşünürler, kitaplar. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Turhan, M. (1958). Garplılaşmanın Neresindeyiz? Yağmur Yayınevi.
• Tükenmez, M. (2002). Sahil yolunda yürümek – Futbol ve yaşam üzerine yazılar. İthaki Yayınları.
• Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (2008). Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi’nin 100 yılı. Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti (1933). Vekâletin 10 yıllık mesaisi. Sıhhiye Mecmuası Fevkalade Nüshası. Hilal Matbaası.
• Türkiye İzcilik Federasyonu (TİF) (2002). İzcilik. Türk Hava Kurumu Basımevi.
• Ulucan, K. (2015). Need for sports genetics. J Investig Genomics, 2: 21.
• Ulus Gazetesi (1935). 26 Ekim 1935, s. 2.
• Ülken, H.Z. (1983). Bilim felsefesi. Ülken Yayınları.
• Ünaydın, R. E. (2001). Atatürk'ü özleyiş. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Weinberg, R. S., ve Gould, D. S. (2014). Foundations of sport and exercise psychology. Human Kinetics.
• Wuerth, S., Lee, M.J., ve Alfermann, D. (2004). Parental involvement and athletes' career in youth sport. Psychology of Sport and Exercise. 5(1):21-33.
• Yavuz, İ. (2021). Mustafa Kemal’in uçakları. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yücebaş, H. (1958). Filozof Rıza Tevfik. Ahmet Halit Kitaphanesi Yayınevi.