Kahramanmaraş Ekolojik Koşullarında Kışlık ve Yazlık Ekilen Çörek Otu (Nigella sp.) Genotiplerinin Tarımsal ve Kalite Özeliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, , 73 - 81, 30.06.2021

Erol Keser , Osman Gedik

https://doi.org/10.25308/aduziraat.820421

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma 2016-2017 vejetasyon döneminde Kahramanmaraş merkez şartlarında kışlık ve yazlık ekilen çörek otu (Nigella sp.) genotiplerinin tarımsal ve kalite özeliklerinin belirlenmesi amacıyla Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Araştırma ve Uygulama arazisinde yürütülmüştür. Deneme; tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme planına göre 3 tekerrürlü olarak dönemler (kışlık-yazlık) ana parsellere genotipler alt parsellere gelecek şekilde kurulmuştur. Araştırmada 6 farklı çörek otu genotipi (Urfa, Eskişehir I, Eskişehir II, Antep, Denizli ve Kahramanmaraş) kullanılmıştır. Kışlık ekimde; bitki boyu 39.10-71.06 cm, bitkide dal sayısı 4.53-7.33 adet/bitki, bitkide kapsül sayısı 14.56-22.08 adet/bitki, kapsüldeki tohum sayısı 96-309.88 adet/kapsül, bin tane ağırlığı 2.18-3.46 g, tohum verimi 91.66-126.66 kg/da, sabit yağ oranı %28.66-38.00, uçucu yağ oranı %0.08-0.66, protein oranı %17.55-19.72 olarak bulunmuştur. Yazlık ekimde ise; bitki boyu 25.66-45.03 cm, bitkide dal sayısı 4.03-8.33 adet/bitki, bitkide kapsül sayısı 7.33-12.70 adet/bitki, kapsüldeki tohum sayısı 59-92.10 adet/kapsül, bin tane ağırlığı 1.71-3.65 g, tohum verimi 14.86-39.03 kg/da, sabit yağ oranı %18.00-28.33, protein oranı %19.21-22.59, uçucu yağ oranı %0.08-0.60 olarak bulunmuştur. Çalışmanın sonuçlarına göre Kahramanmaraş merkez koşullarında çörek otunun kışlık ekiminden yazlık ekime göre daha iyi verim alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

sabit yağ, uçucu yağ, Farklı ekim dönemi, Nigella sativa

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

Proje No: 2017/1-22 YLS

Teşekkür

Bu makale Erol KESER’in yüksek lisans tezinden üretilmiş ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından (Proje No: 2016/5-38 YLS) desteklenmiştir.

Determination of Agricultural and Quality Characteristics of Black Cumin (Nigella sp.) Genotypes Sown in Winter and Summer under Kahramanmaras Ecological Conditions

Öz

This study was carried out during 2016-2017 vegetation period in Kahramanmaras Sütçü İmam University, Faculty of Agriculture, Department of Field Crops Research and Application in order to determine the agricultural and quality characteristics of black seed (Nigella sp.) genotypes in Kahramanmaraş. The experiment designed as split plots in randomized blocks as 3 replications. Six different genotypes (Urfa, Eskisehir 1, Eskisehir 2, Antep, Denizli and Kahramanmaras) were used in the study. In this study, phenological, herbal, yield and quality characteristics were investigated during the field trial and after harvesting. As a result of the measurements taken in winter sowing; plant height 39.10-71.06 cm, the number of branches 4.53-7.33 number/plant, the number of capsules 14.56-22.08 number/plant, the number of seeds in the capsule 96-309.88 number/capsule, the seed weight was found as 2.18-3.46 g, seed yield was 91.66-126.66 kg/da, fixed oil percentage 28.66-38.00%, volatile oil ratio 0.08-0.66% and protein ratio 17.55-19.72%. In the summer sowing; plant height 25.66-45.03 cm, number of branches 4.03-8.33 number/plant, number of capsules 7.33-12.70 number/plant, the number of seeds in the capsule 59-92.10 number/capsule, the seed weight was found to be 1.71-3.65 g, the seed yield was 14.86-39.03 kg/da, the constant oil ratio was 18.00-28.33%, the protein ratio was 19.21-22.59% and the volatile oil ratio was found 0.08-0.60%. According to the results of the study, a better yield was obtained from winter cultivation of black cumin seed in Kahramanmaras center conditions than summer cultivation.

Anahtar Kelimeler

Different planting period, Nigella sativa, fixed oil, essential oil

Proje Numarası

Proje No: 2017/1-22 YLS

Kaynakça

• Akgören G (2011) Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Populasyonlarının Tarımsal Özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Al-Jassir MS (1992) Chemical Composition and Microflora of Black Cumin (Nigella sativa L.) Seeds Growing in Saudi Arabia. Food Chemistry 45: 239-242.
• Anonim (2013) Tohumlarından Faydalanılan İlaç ve Baharat Bitkileri Yetiştiriciliği. Milli Eğitim Bakanlığı. Ankara.
• Anonim (2017) Meteoroloji İşleri il Müdürlüğü 2016 ve 2017 Yılı Raporları. Kahramanmaraş
• Ayhan B (2012) Nigella sativa L. Bitkisi Üzerine Fitoterapötik Çalışmalar. Yüksek lisans Tezi, Gazi üniversitesi, Ankara.
• Başer KHC (2010) Çörek Otu (Nigella sativa). Bağbahçe Dergisi, 32(3): 26-27.
• Baydar H (2016) Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bilimi ve Teknolojisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Yayın No:51. Isparta.
• Baytöre F (2011) Bazı Çörekotu (Nigella sativa L.) Populasyonlarının Verim ve Verim Kriterlerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ.
• Beyzi E (2018) Çörek Otu Bitkisinin (Nigella sativa L.) Kayseri Ekolojik Koşullarında Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 14: 245-248.
• Bıyık N (2018) Seçilmiş Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Populasyonlarının Tokat-Niksar Şartlarında Performanslarının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Burits M, Bucar F (2000) ‘Antioxidant Activity of Nigella sativa Essential Oil. Phytotherapy Research 14: 323-328.
• D’antuono I, Filippo Moretti A, Lovato Antonio FS (2001) Seed Yield, Yield Components, Oil Content and Essential Oil Content and Composition of Nigella sativa and Nigella damascena. Industrial Crops and Products 15: 59-69.
• Ertuğrul Y (1986) Çörek Otu (Nigella damascena L.)’nda Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Kaliteye Etkisi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• İnan M (2020) Yarı Kurak Koşullarda Ekim Zamanlarının Çörekotu (Nigella sativa L.) Verim ve Verim Özelliklerine Etkisi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 7(1): 32-37.
• Kara N, Katar D, Baydar H (2015) Yield and Quality of Black Cumin (Nigella sativa) Populations: The Effect of Ecological Conditions. Turkish Journal of Field Crops 20(1): 9-14.
• Kılıç C, Arabacı O (2016) Çörek Otu (Nigella sativa L.)'n da Farklı Ekim Zamanı ve Tohumluk Miktarının Verim ve Kaliteye Etkisi, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(2): 49 - 56.
• Kulan EG, Turan YS, Gülmezoğlu N, Kara İ, Aytaç Z (2012) Kuru Koşullarda Yetiştirilen Çörek Otunun (Nigella sativa L.) Bazı Agronomik ve Kalite Özellikleri. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 13-15 Eylül 2012, Tokat, 177-181.
• Matthaus B, Özcan MM (2011) Fatty Acids, Tocopherol and Sterol Contents of Some Nigella Species Seed Oil. Czech Journal of Food Sciences 29(2): 145-150.
• Özel A, Demirbilek T (2000) Harran Ovası Koşullarında Bazı Tek Yıllık Baharat Bitkilerinin Verim ve Bazı Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3-4): 21-32.
• Özel A, Demirbilek T, Güler İ (2002) Harran Ovası Kuru Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Çörekotu Türleri (Nigella sp.)’nin Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlerine Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 6(3-4): 81-90.
• Özel A, Demirel U, Güler İ, Erden K (2009) Farklı sıra Aralığı ve Tohumluk Miktarlarının Çörek Otunda (Nigella sativa L.) Verim ve Bazı Tarımsal Karakterlere Etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1):17-25.
• Özgüven M (2005) Çörekotu Nigella sativa L. Geleneksel Tıptaki Yeri ve Bileşimi Üzerine Araştırmalar. Doğa & Sağlık Dergisi, 5(3):10-13.
• Özyılmaz B, Yılmaz G, Karataş R (2014) Farklı Yörelerden Temin Edilen Çörek Otu Popülasyonlarının Karakterizasyonu. II. Tıbbi Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 23-25 Eylül 2014, Yalova, 2.
• Selicioğlu M (2018) Kırşehir Ekolojik Koşullarında Çörek Otu (Nigella sp.) Populasyonlarının Bazı Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel, Isparta.
• Şahin B (2013) Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Bazı Tıbbi Bitkilerin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Tanker N, Koyuncu M, Coşkun M (2013) Farmasötik Botanik, Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları. Ankara.
• Taqi H (2013) Samsun Koşullarında Bazı Çörek Otu (Nigella sativa L.) Populasyonlarında Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Tavas N, Katar N, Aytaç Z (2014) Eskişehir Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nda Verim, Verim Özellikleri ve Sabit Yağ Bileşenleri. II. Tıbbi Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 23-25 Eylül 2014, Yalova, 144.
• Tektaş E (2015) Harran Ovası Koşullarında Birim Alandaki Tohum Sayısının Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nun Verim ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Telci İ (1995) Tokat Şartlarında Farklı Ekim Sıklığının Çörek Otu (Nigella sativa L.)’nda Verim, Verim Unsurları ve Bazı Bitkisel Özelliklerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Uras ŞS, Silahtaroğlu S, İlçim A, Kökdil G (2010) Nigella sativa L.’nın Yağ Asidi, Tokoferol, Mineral Bileşimi, Total Fenolik, Flavonoit, Timokinon Miktarı ve Antioxidan Aktivitesi. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 39(3): 173-186.
• Ürüşan Z (2016) Bazı Çörek Otu (Nigella sativa, Nigella damascena) Genotiplerinde Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.