İKİNCİ ÜRÜN KOŞULLARINDA FARKLI EKİM ZAMANLARININ PAMUĞUN (Gossypium hirsutum L.) BAZI ERKENCİLİK ve AGRONOMİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ*

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 1, 23 - 31, 01.03.2015

Fatma Orhan Baran Mustafa Ali Kaynak

Öz

Bu çalışma, buğday hasadı sonrasında ikinci ürün olarak yetiştirilen pamukta (Gossypium hirsutum L.), farklı
ekim zamanlarının, pamuğun bazı erkencilik ve agronomik özellikleri üzerine etkisinin saptanması amacıyla,
2012 yılında Aydın koşullarında yapılmıştır. Çalışmada materyal olarak erkenci olgunlaşma grubuna ait 10
pamuk çeşidi/hattı (Özbek 100, Özbek 105, Cosmos, ST373, Flash, Flora, Gloria, Julia, Famosa çeşitleri ve ADÜ
Erkenci hattı) kullanılmıştır. Ekim, 1 Haziran ve 15 Haziran tarihlerinde yapılmak üzere deneme, iki faktörlü
tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada, ilk taraklanma tarihi, ilk
çiçeklenme tarihi, ilk koza açma tarihi, erkencilik oranı (ilk el kütlü oranı), bitki boyu, odun ve meyve dalı sayıları
ile kütlü pamuk verimi incelenmiştir. Ekimin gecikmesiyle bitki boyu, odun dalı, meyve dalı sayıları ve kütlü
pamuk veriminin önemli oranda azaldığı; taraklanmanın daha erken olduğu, çiçeklenmenin ise önemli oranda
geciktiği saptanmıştır. Verim yönünden çeşitler arasında önemli farklılık olmamasına karşın, en iyi performansı
Cosmos, ST373, Gloria ve Famosa çeşitleri ile ADÜ Erkenci hattı göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

İkinci ürün pamuk, ekim zamanı, verim, erkencilik, Aydın

The Effects of Different Planting Date on Some Earliness and Agronomical Properties in Cotton (Gossypium hirsutum L.) Under Wheat/Cotton Doubled Crop Conditions

Öz

This study was conducted in to determine the effects of different sowing dates on some boll and technological
properties of cotton grown under wheat/cotton doubled crop in Aydın in 2012. In this study, as the material, 10
cotton varieties/lines ( Ozbek 100, Ozbek 105, Cosmos, ST373, Flash, Flora, Gloria, Julia, Fomosa, varieties and
ADÜ Pure Line) which belong to earliest group have been used. On 1 June and 15 June; the trail, according to the
randomized complete block design with two factors, has been established as three replications. In this study eight
features were investigated; date of first squaring , date of first flowering, date of first boll opening, earliness rate
(first harvesting date), plant height, number of monopodial branch, number of sympodial branch and seed cotton
yield. As a result of the delay in sowing, it is observed that there is a considerable decrease in plant height, number
of monopodial branch, number of sympodial branch and seed cotton yield; that squaring is earlier, that flowering
is delayed significantly in considerable amount. Although here was a significant difference among the varieties in
terms of efficiency, ADÜ Pure Line shows the best performance with the varieties of Cosmos,ST 373, Gloria and
Famosa.

Anahtar Kelimeler

Short season cotton, planting date, yield, earliness properties, Aydın

Kaynakça

• A n o n i m ( 2 0 1 0 ) 2 0 1 0 Y ı l ı P a m u k R a p o r u , [www.tgm.sanayi.gov.tr] Erişim Tarihi: 15.01.2013.
• Anonim (2012) Tekstil Sektörü İhracat Performans Değerlendirmesi 2012 Ocak-Haziran, İTKİB Genel Sekreterliği Ar-Ge ve Mevzuat Şubesi.
• Anonim (2013 a) Tekstil Hazırgiyim Deri ve Deri Ürünleri Sektör Raporu, T.C. Bilim ve Sanayi Bakanlığı, Ankara.
• Anonim (2013 b) Tekstilde Kullanılan Hammaddeler, [www.tuik.gov.tr.] Erişim Tarihi: 15.01.2013.
• Başbağ S, Temiz M G (2007) Bazı İleri Pamuk Hatlarının Tarımsal Erkencilik ve Lif Teknolojik Özellikleri Üzerine Araştırmalar. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum (426-431).
• Başbağ S, Ekinci R, Gencer O (2008) Pamukta Bazı Karakterlere İlişkin Heterotik Etkiler ve Korelasyon Analizleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14 (2) 143-147.
• Bozbek T, Ünay A (2005) Ekim Zamanı ve Bitki Sıklığının Pamuk Verimi Üzerine Etkisi. Anadolu J. of AARI, 15 (1):34-43.
• Braunack M, Bange M, Johnston D (2012) Can Planting Date and Cultivar Selection Improve Resource Use Efficiency of Cotton Systems? Field Crops Research [ E l e c t r o n i c J o u r n a l ] 1 3 7 / 1 - 1 1 www.elsevier.com/locate/fcr.
• Buehring N, Jones G (1995) Early Season Cotton Variety Response to Planting Dates. Beltwide Cotton Conferences, 4-7 Jan, 1995 San Antonio, Texas, USA, 1:515-516.
• Buntin G D, Raymer P L, Bednarz C W, Phillips D V, Baird R E (2002) Winter Crop Tillage and Planting Date Effects on Double Crop Cotton. Published in Agron. J. 94:273- 280.
• Çopur O (1999) Harran Ovası Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Pamukta (G. Hirsutum L.) Çiçeklenme, Verim, Verim Unsurları ve Erkencilik Kriterlerine Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi, Şanlıurfa Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Ekinci R, Karademir E, Karademir Ç (2008) Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Sırta Ekilen Buğday Sonrası Anıza II. Ürün Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Tarımı Olanağının Araştırılması. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1:7-11.
• Gormus O, Yucel C (2002) Different Planting Date and Potassium Fertility Effects on Cotton Yield and Fiber Properties in the Cukurova Region, Turkey. Field Crops Research 98/106-115 [electronic Journal] wwwelsevier.com/locate/fcr.
• Gür A, Çopur O, Özel A (2001) Harran Ovası koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Bitkisinde Verim, Bitkisel Özellikler ve Erkencilik Kriterlerine Etkisi Üzerinde Araştırmalar. Türkiye IV. Tarla Bitkileri Kongresi, 17-21 Eylül 2001, Tekirdağ. 175-180.
• Güvercin R Ş, Gençer O (2005) Pamuk Bitkisinde (Gossypium hirsutum. L.) Erkenciliğin Kalıtımı Verim ve Lif Teknolojik Özellikleri ile Olan İlişkilerin Belirlenmesi. H. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 9(4):33- 42.
• Karademir E, Karademir Ç, Ekinci R (2007) Pamukta Erkencilik, Verim ve Lif Teknolojik Özelliklerin Kalıtımı. Y. Y. Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17 (2): 67-72.
• Kaynak M A, Ünay A, Başal H (2000) Pamukta (Gossypium hirsutum L.) Erkencilik Kriterleri ile Önemli Tarımsal ve Kalite Özelliklerinde Heterotik Etkilerin ve Fenotipik İlişkilerin Saptanması. Turk J Agric For TÜBİTAK, 24:105-111.
• Kılıç Y (2008) Mardin/Derik Ekolojik Koşullarında İkinci Ürün Olarak Yetiştirilebilecek Pamuk (G. hirsutum L.) Çeşitlerinin Tarımsal ve Teknolojik Özellikleri ve Bunların Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Mert M (2007) Pamuk Tarımının Temelleri, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Teknik Yayınlar Dizisi No:7, Ankara.
• Mustafayev S A, Efe L, Kıllı F (2005) Azerbaycan'da Elde Edilen Bazı Mutant Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Şanlıurfa Koşullarında Verim ve Lif Kalite Ö z e l l i k l e r i n i n D e ğ e r l e n d i r i l m e s i . A k d e n i z Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(2) 245-250.
• Özbek N, Ekşi İ, Erdoğan H (2009) Melezleme Islahı ile Erkenci Pamuk Çeşitlerinin Elde Edilmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22 Ekim 2009 Hatay, 747-751.
• Özdemir M (2007) Buğday Sonrası İkinci Ürün Pamuk (G. hirsutum L.) Üretiminde Ekim Sıklığının Verim ve Lif Teknolojik Özelliklere Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, K a h r a m a n m a r a ş S ü t ç ü İ m a m Ü n i v e r s i t e s i , Kahramanmaraş.
• Söyler D, Temel N (2007) Hatay Yöresinde Buğdaydan Sonra II. Ürün Olarak Yetiştirilmeye Uygun Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007, Erzurum 426-431. Sorumlu Yazar Fatma ORHAN BARAN [e-mail]
• Adnan Menderes Üniversitesi,
• Döner Sermaye İşletme Müdürlüğü, AYDIN Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 13.03.2015