ÇİNE ÇAYI SU KALİTESİ EĞİLİMLERİ

Yıl 2011, Cilt: 8 Sayı: 1, 47 - 55, 01.03.2011

ERCAN Yeşilırmak

Öz

Bu çalışmada, Büyük menderes akarsuyunun önemli kollarından olan Çine Çayı üzerindeki Kayırlı ve Çakırbeyli su kalitesi gözlem istasyonlarında elde edilen su kalitesi verilerinin mevsimlik ve yıllık ortalama değerlerinin zamansal eğilimleri parametrik-olmayan Mann-Kendall ve Spearman-Rho testleri ile parametrik t-testi kullanılarak incelenmiştir. Bu üç testten benzer sonucu veren en az iki testin sonucuna göre zamansal eğilimin olup olmadığına karar verilmiştir. Ayrıca, su kalitesi parametreleri ile debi arasındaki ilişkiler de incelenmiştir. Çalışmada, pH, elektriksel iletkenlik (EC), sodyum (Na), potasyum (K), kalsiyum+magnezyum (Ca+Mg), karbonat (CO3), bikarbonat (HCO3), klor (Cl), sülfat (SO4) ve bor (B) olmak üzere toplam on parametre incelenmiştir. Dört mevsimin ortalamaları ile bir yıllık ortalama ve on parametre kullanılarak, her bir istasyon için 50 zaman serisi elde edilmiştir. Kayırlı istasyonunda 50 zaman serisinden 19'unda artan, 3'ünde azalan yönde eğilim gözlenmiş iken; Çakırbeyli istasyonunda 50 serinin 6'sında azalan yönde eğilim saptanmıştır. Diğerlerinde ise eğilim olmadığı belirlenmiştir. Her iki istasyonda da su kalitesi parametrelerinin çoğunluğu ile debi arasında negatif bir korelasyon olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çine Çayı, su kalitesi, eğilim analizi

Water Quality Trends in Çine Creek

Öz

In this study, temporal trends of water quality parameters observed at Kayırlı and Çakırbeyli water quality
monitoring stations in Çine Creek which is one of the important tributaries of Büyük Menderes River were
investigated using non-parametric Mann-Kendall and Spearman Rho tests and parametric t-test. The trend
analysis were performed on seasonal and annual averages. Whether or not a trend exists is decided upon the
results of at least two tests with similar result. The relationships between water quality parameters and river
discharge were also examined. The studied parameters are pH, electrical conductivity (EC), sodium (Na),
potasium (K), calsium+magnesium (Ca+Mg), carbonate (CO ), bicarbonate (HCO ), chloride (Cl), sulphate
(SO ) and boron (B). For each station, 50 time series were constructed using averages of each of four seasons, one
annual average and 10 water quality parameters. At Kayırlı out of 50 time series, 19 series increased, 3 series
decreased, while decreasing trends in 6 series were detected at Çakırbeyli. Other series stayed unchanged. The
most of water quality parameters were negatively correlated with the river discharge at both stations

Anahtar Kelimeler

Çine Creek, water quality, trend analysis

Kaynakça

• Harmancıoğlu, N.B., S.D. Özkul, O. Fıstıkoğlu. 1998. Data Analysis, In: Environmental Data Management (Harmancıoğlu, N.B., V.P. Singh and M.N. Alpaslan, eds.). Kluwer Academic Publishers, pp. 141-196, The Netherlands.
• İçağa, Y. 1994. Analysis of Trends in Water Quality Using Nonparametric Methods. Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), 143s., İzmir.
• Kalaycı, S., E. Kahya. 1998. Susurluk havzası nehirlerinde su kalitesi trendlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 22: 503 - 514.
• Partal, T., E. Kahya. 2006. Trend analysis in Turkish precipitation data. Hydrological Processes, 20: 2011- 2026.
• Sarıyıldız, A., N. Harmancıoğlu, A. Sılay, H.S. Çetin. 2008. Gediz nehri su kalitesi parametrelerinin eğilim analizi. Havza Kirliliği Konferansı, s. 23-30, İzmir.
• Tabari, H., S. Marofi, M. Ahmadi. 2011. Long-term variations of water quality parameters in the Maroon River, Iran. Environmental Monitoring and Assessment,177: 273-287.
• Tonkaz, T., M. Çetin. 2007. Effects of urbanization and land- use type on monthly extreme temperatures in a developing semi-arid region, Turkey. Journal of Arid Environments, 68: 143-158
• Topaloğlu, F. 2006. Trend detection of streamflow variables in Turkey. Fresenius Environmental Bulletin, 15: 644- 653.
• Yıldırım, U. 2006. Çine Havzası Sulama Suyu İhtiyacı ve Tarımsal Ürün Çeşitliliğinin İncelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Bölümü, Hidroloji ve Su Yapıları Diploma Projesi, İzmir.
• Yeşilırmak, E. 2006. Büyük Menderes Akarsuyu Bazı Su Kalitesi Parametrelerinin Zaman ve Mekan Boyutundaki Değişiminin İstatistiksel Analizi. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış), 293 s., İzmir. Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 27.06.2011