SU EKSİKLİĞİ ÇEKİLEN HAVZALARDA SULAMA SUYU YÖNETİMİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Yıl 2009, Cilt: 6 Sayı: 1, 9 - 20, 01.03.2009

CENGİZ Koç NECDET Dağdelen ERSEL Yılmaz SELİN Akçay

Öz

Bu çalışmada, su eksikliği çekilen Aşağı Büyük Menderes havzası sulama şebekelerinde sulama suyu yönetiminin nasıl olması gerektiği araştırılmıştır. Havza sulama şebekelerinde uzun yıllar kullanımı gerçekleşen ortalama sulama suyu miktarı, su eksikliği çekilen süreçte (2008 yılı) su bütçesine göre hazırlanan havza sulama şebekeleri su dağıtım planı ve hazırlanan planın gerçekleşme oranlan karşılaştırılmıştır. Sulama şebekelerinde gereksinim duyulan, planlanan ve gerçekleşen değerlere göre su eksiklik oranları belirlenmiştir. İncelenen 2008 yılı için havza genelinde sulama suyu eksiklik oranı %42,49; gerçekleşenin, planlanan su miktarına oram ise %109,67 olarak hesaplanmıştır. Havza sulama şebekeleri genelinde planlanan su miktarının, gereksinim duyulan su miktarına oram %38,74 dür. Havza sulama şebekelerinde gerçekleşen su miktarının, gereksinim duyulan su miktarına oram %31,87 ile %60,90 arasında değişmektedir. Ayrıca, su depolama tesislerinden su dağıtım planına göre bırakılacak su miktarını belirleyen baraj işletme senaryoları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Büyük Menderes havzası, su eksikliği, su bütçesi, sulama planı, sulama

A Study on Irrigation Water Management in Water-Scarce Basins

Öz

In this study, the irrigation water management of water-scarce schemes located in Lower Great Menderes
Basin is investigated. The long-term average irrigation water use data of the irrigation schemes of the basin is
compared with the irrigation plan prepared regarding the water budget for water-scarce period (2008) and the
extent of the actualization of the irrigation plan. The water scarcity levels were determined according to the
required, planned and actualized values in the irrigation schemes of the basin. The overall water scarcity rate
for the basin is found to be 42,49% for the investigation year 2008. The ratio of actualized to the planned, and
the planned to the required water were found to be 109,67 and 38,74%, respectively. The ratio of actualized
to the required water in the schemes range from 31,87 to 60,90%. Also, the reservoir operation scenarios were
set in order to determine the water amount to be released from the dams regarding the general irrigation plans.

Anahtar Kelimeler

Great Menderes basin, water-scarcity, water budget, irrigation plan, irrigation

Kaynakça

• Abu-Zeid, R., 1992. Water Resources Assessment for Egypt. In Roundtable on Egyptian Water Policy, Conference Proceedings, ed. Abu-Zeid and D. Seckler. Water Research Center. Ministry of Public Works and Water Resources, Lairo, Egypt and Winrock International, Arlington, Virginia, USA.
• Anonim, 1994. Büyük Menderes Havzası Sulama Şebekeleri Fizibilite Raporu, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, XXI. Bölge Müdürlüğü, Aydın, 325s.
• Anonim, 1994a. DSİ’ce İnşa Edilerek İşletmeye Açılan Sulama ve Kurutma Tesisleri. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, Ankara, 56s.
• Anonim, 1994b. Büyük Menderes Havzası Çevresel Açıdan Değerlendirme ve Nehir Havzasının Çevresel Yönetim Esaslarının Belirlenmesi Projesi. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İçme Suyu ve Kanalizasyon Daire Başkanlığı, Ankara, 202s.
• Anonim, 1997-2007. DSİ’ce İnşa Edilen Sulama Tesisleri İzleme ve Değerlendirme Raporları. Çevre ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, XXI. Bölge Müdürlüğü, Aydın.
• Anonim, 1999-2006. Genel Sulama Planlaması Uygulama Raporları. Çevre ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, XXI. Bölge Müdürlüğü, Aydın.
• Anonim, 2008. Büyük Menderes Havzası İşletmeye Açılan Depolama Tesisleri Hidroloji Kayıtları. Çevre ve Orman Bakanlığı, DSİ Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı, XXI. Bölge Müdürlüğü, Aydın.
• Bhuyian, S.I., Satar M.A., Khon, K., 1995. Improving Water Use Efficiency in Rice Irrigation Through Wet Seeding. Irrigation Science (16): 1–8
• Bos, M.G., Wolters W., 1989. Project or Overall Irrigation Efficiency. In Irrigation Theory and Practice, 499- 506, ed. J.R. Rydzewski and C.F. Ward, 499-506, Proceedings of the International Conference held at the University Southampton, 12-15 September, London, UK: Pentech Press.
• Chen, L., 2003. Real time genetic algorithm optimization of long term reservoir operation, Journal of the American Water Resources Association, 39 (5): 1157-1165.
• Hassan, G.Z., Buhutta, M.N., 1996. A Water Balance Model to Estimate Groundwater Recharge in Rechna Doap, Pakistan, Irrigation and Drainage Systems (10): 297-317.
• Helal, M.A., Nasar, M., Ibrahim, T.K., Gates, W.O., Semoika, M., 1984. Water Budgets for Irrigated Regions in Egypt, Egypt Water Use and Management Project. Technical Report 47, Cairo, Egypt: Egypt Water and Management Project.
• Huppert, W., Svendsen, M., Vermillion, D., 2001. Governing Maintenance Service Provision in Irrigation – A Guide Institutionally Viable Maintenance Strategies. GTZ, Eschborn.
• Ikehuchi, S., Taxasao, T., Kojiri, T., 1982. Real-Time Operation of Reservoir Systems Including Flood, Low Flow and Turbidity Controls, In Experience in Operation of Hydrosystems, ed. T.E. Unny and E.A. McBean, 25-46, Littleton, Cobrado, Water Resource Publication.
• John, L., 2004. Optimal Operation of Multireservoir System: State-of-the-Art review, Water Resources Planning and Management, 130 (2): 93-111.
• Keller, A., Keller, J., 1995. Effective Efficiency: A Water Use Concept for Allocation Freshwater Resources, Water Resources and Irrigation Division Discussion Paper 22, Arlington, VA, USA: Winrock International.
• Keller, J., 1992. Implications of Improving Agricultural Water use Efficiency on Egypt’s Water and Salinity Balances. In Roundtable on Egyptian Water Policy, Conference Proceedings, ed. Abu-Zeid and D. Seckler. Water Research Center. Ministry of Public Works and Water Resources, Cairo, Egypt and Winrock International, Arlington, Virginia, USA.
• Kijne, C.J., 1996. Water and Salt Balances for Irrigation, Irrigated Agriculture in Pakistan. Research Report 6, Colombo, Sri Lanka, International Irrigation Management Institute.
• Koç, C., 2003. Su Kıtlığı ve Gelişmede Depolamanın Rolü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü. DSİ Teknik Araştırma ve Kalite Kontrol Dairesi ve Araştırmacı Su Mühendisleri Derneği. I. Ulusal Su Mühendisliği Sempozyumu. 22-26 Eylül, Gümüldür, İzmir, 23- 33s.
• Koç, C., 2007. Kuraklıkların Üzerinden Gelebilmek için Sulama Yönetimi. V. Ulusal Hidroloji Kongresi, Bildiriler Kitabı, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, 173-182s.
• Koç, C., Kızıltepe, S., Özdemir, K., 2008. Büyük Menderes Havzası Sulama Yönetimi Üzerine Bir Çalışma. Çevre ve Orman Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, V. Bölge Müdürlüğü, Kuraklık ve Su Yönetimi Toplantısı Bildiriler Kitabı, 5. Dünya Su Formu Bölgesel Hazırlık Süresi Türkiye Bölgesel Su Toplantısı, Ankara, 98-107s.
• Levite, H., Sally, H., Cour, J., 2002. Water Demand Management Scenarios in a Water-Stressed Basin in South Africa. 3th Waternet/Warfsa Symposium, Water Demand Management for Sustainable Development.
• Mishra, H.S., Rathore, T.R., Tamor, V.S., 1995. Water Use Efficiency of Irrigated Wheat in the Torai Region of India, Irrigation Science 16(2):75-80.
• Molle, F., Champadist, C., Srijantr, T., Keawkulaya, J., 2001. Dry-Season Water Allocation and Management in the Chao Phraya Basin. Research Report 8, Institut de Reherche pour le Developpement, Paris and Kasetsart University, DORAS Centre, Bankok.
• Owen-Joyce, S.J., Raymond, L.H., 1996. An Accounting System for Water and Consumptive Use Along the Cobrado River, Hoover Dam to Mexico, US. Geological Survey, Water-Supply Paper 2407. Washington. D.C., USA, Government Printing Office.
• Özgenç, N., Erdoğan, F.C., 1988. DSİ Sulamalarında Bitki Su Tüketimleri ve Sulama Suyu İhtiyaçları. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, İşletme ve Bakım Daire Başkanlığı, Ankara, 475s.
• Perry, C.L., 1996. The IIMI Water Balance Framework: A Model for Project Level Analysis. Research Report 5, Colombo, Sri Lanka, International Irrigation Management Institute.
• Rathore, A.L., Pal, A.R., Sahu, R.K., Chadhary, J.L., 1996. On-Farm Rainwater and Crop Management for Improving Productivity of Rainfed Areas. Agricultural Water Management 31: 253–267.
• Ren, M., Walker, H.J., 1998. Environmental Consequences of Human Activity on the Yellow River and its Delta, China. Physical Geography 19 (5): 421-432.
• Scott, C.A., Garces-Restrepo, C., 2001. Conjunctive Management of Surface and Groundwater in the Middle Rio Lerma Basin, Mexsico. In: Biswas, A.K and Tortajada C. (eds) Integrated River Basin Management: The Latin American Experience, Oxford University Pres, New Delhi, pp. 176-198.
• Seckler, D., 1992. Irrigation Policy, Management and Monitoring in Developing Countries. In Roundtable on Egyptian Water Policy, Conference Proceedings, ed Abu-Zeid and D. Seckler, Water Research Center, Ministry of Public Works and Water Resources, Cairo, Egypt and Winrock International, Arlington, Virginia, USA.
• Svendsen, M., Trava, J,. Johnson III, S.H., 2000. A Synthesis of Benefits and Second-Generation Problems. In: Groenfeldt, D and Svendson, M. (eds) Case Studies in Participatory Irrigation Management. World Bank Institute Learning Resources Series. Word Bank Institute, Washington, DC, pp. 139-157.
• Tuong, T.P., Cabongon, R.J., Woperies, M.C..S., 1996. Quantifying Flow Process During Land Soaking of Cracked Rice Soils. Soil Science Society of America Journal 60 (3), 345-356.
• Wester, P., Merrey, D.J., de Lange, M., 2005. Boundaries of Consent: Stakeholder Representation in River Basin Management in Mexico and South Africa. World Development 31, 792-812.
• Willardson, L.S., 1985. Basin-wide Impacts of Irrigation Efficiency. Journal of Irrigation and Drainage Engineering 111 (3): 324-334.
• Willardson, L.S., Allen, G., Frederickson, H.D., 1994. Universal Fractions and the Elimination of Irrigation Efficiencies. Paper presented at the 13th Technical Conference, USCID, Denver, Colorado. Geliş Tarihi Kabul Tarihi : 19.03.2009
• Copyright of Journal of Adnan Menderes University, Agricultural Faculty is the property of Adnan Menderes
• University and its content may not be copied or emailed to multiple sites or posted to a listserv without the
• copyright holder's express written permission. However, users may print, download, or email articles for individual use.