AZOTLU GÜBRELEMENİN ZEYTİNDE (Olea europaea L. cv. Memecik) VERİM ve KALİTEYE ETKİSİ

Yıl 2007, Cilt: 4 Sayı: 1/2, 27 - 33, 01.03.2007

MEHMET EŞREF İrget CENK CEYHUN Kılıç , MEHMET Bayaz KERIM Özer

Öz

Bu çalışma, artan düzeylerde azotlu gübre uygulamasının zeytinde verim ve kaliteye etkisini incelemek amacı ile yapılmıştır. Bu çerçevede, Memecik zeytin çeşidine 1994-1998 yılları arasında (NH4)2SO4 formunda, kontrole ek olarak 400-800-1200-1600-2000 g N/ağaç/yıl arasında 5 N dozu uygulanmıştır. Denemede, 1996 yılının hasat döneminde verim tespiti yapılmış ve uygulamalara ait meyve örnekleri alınmıştır. Meyve örneklerinde yağ, 100 dane ağırlığı, et, çekirdek, en, boy, kuru madde analiz ve ölçümleri yapılmıştır. Verimin, kontrole göre 800 g N/ağaç dozuna kadar arttığı, bu dozun üzerindeki uygulama dozlarında ise önemli oranda azaldığı belirlenmiştir. İncelenen hemen tüm kalite parametrelerinde azot dozlarının artışına paralel bir düşme olduğu saptanmıştır. Ekonomik açıdan önemli bir kriter olan yağ verimi (kg yağ/ağaç) açısından en yüksek değeri N2 (800 g N/ağaç) uygulamasının sağladığı ve bu uygulama ile kontrole göre 2.95 kg yağ/ağaç artış olabileceği belirlenmiştir. Verim ve kalitenin bir bütün olarak değerlendirilmesi ile Memecik zeytin çeşidinde, beslenme durumuna göre 800 g N /ağaç düzeyine kadar N uygulaması yapılabileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Azotlu gübreleme, zeytin, kalite, verim, yağ

Yield and Quality Responses of Olive (Olea europaea L. cv. Memecik) to Enhanced Nitrogen Rates

Öz

The objective of the present study was to examine the effect of enhanced N rates on yield and fruit quality
properties of olive (Olea europaea L. cv. Memecik). During the years 1994 and 1998, an olive orchard cv
Memecik was fertilized at 5 different rates (400-800-1200-1600-2000 g /tree) in the form of ammonium sulphate.
In the year 1996, yield was determined and fruit samples were taken from each treatment at harvest. Oil content,
dry matter, 100 fruit weight, fruit width, length and flesh/ pit ratio were measured. Results showed that trees that
received 800 g N/ tree give the highest yield response. Fertilization over this rate reduced the yield significantly.
Results also showed that all fruit quality properties decrease parallel to the enhanced N rates. In this regard, the
highest oil yield [oil (kg)/ tree] was obtained from the trees of 800 g N/ tree treatment as well. Oil increase of 2.95
kg per tree was measured at the indicated rate when compared to that of the control treatment (N ). An overall
evaluation of fruit yield and quality notifies that up to 800 g N/ tree can be recommended in the fertilization of
olive cv Memecik

Anahtar Kelimeler

Nitrogen fertilization, olive, quality, yield, oil

Kaynakça

• Açıkgöz, N., Akkaş, M.E., Moghaddam, A., Özcan, K., 1993. TARİST PC'ler için İstatistik ve Kantitatif Genetik Paketi. Uluslararası Bilgisayar Uygulamaları Semp. 133, 19 Ekim 1993, Konya.
• Akıllıoğlu, A., 1995. Aydın Yöresi Zeytinliklerinin Beslenme Durumu.Türkiye II. Ulusal Bahçe Bit. Kong.3-6 Ekim 1995, Cilt I:741-745,Adana.
• AOCS (1971). Official and Tentative Methods ofAnalysis of the American Oil Chemists' Society, Champaign, IL. USA.
• Bose, T. K., S. K. Mitra and M. K. Sadhu, 1988. Mineral Nutrition of Fruit Crops. Naya Prokash Calcutta Six.
• Bouranis, D. L., C. K. Kitsaki and A. Tzakosta, 2004. Differences in Nitrate and Ammonium Homeostasis of Reproductive and Vegetative Shoots of Olive Tree cv Kalamon During Inflorescence Development. Journal of Plant Nutrition 27 (5):797-813.
• Bouranis, D.L., C.K. Kitsaki, S.N. Chorianopoulou, G. Aivalakis and J.B. Drossopoulos,1999. Nutritional Dynamics of Olive Tree Flowers. Journal of Plant Nutrition, 22(2): 245-257.
• Bouranis, D.L., G. Zakynthinos, Ch. Kapetanos, S.N: Chorianopoulou, C. Kitsaki and J.B. Drossopoulos, 2001. Dynamics of Nitrogen and Phosphorus Partition in Four Olive Tree Cultivars During Bud Differentiation. Journal of Plant Nutrition, 24(10):1535-1550.
• Britto, D. T. and H. J. Kronzucker, 2002. NH Toxicity in Higher Plants: A Critical Review. J. Plant Phys. 159: 567-584.
• Canözer, Ö., 1978. Ege Bölgesi Önemli Zeytin Çeşitlerinin Besin Element Statüleri ve Toprak-Bitki İlişkileriZeytincilik Araştırma Enstitüsü, Bornova, İzmir. ( Uzmanlık Tezi)
• Canözer, Ö., Çolakoğlu, H., 1985.Memecik Zeytin Çeşidinde Yapraktan ve Topraktan Uygulanan Gübrelemenin Verim ve Kaliteye Etkilerinin Araştırılması.Zeytincilik Araş. Ens. Proje Sonuç raporu, Bornova-İzmir.
• Cimato, A., G. Sani, L. Marzi, M. Marranci, 1994. Olive Crop Efficiency and Quality: Effects of Foliar Fertilization with Urea. Olivae, No:54, 48-55.
• Connell, J.H., L. Ferguson, W.H. Krueger, G.S. Sibbett, 2002. Effects of Foliar Application of Urea on Olive Leaf Nitrogen, Growth, and Yield. Acta Horticulturae 586:251-254
• Çetin, A., Mendilcioğlu, K., 1992.Ayvalık Yağlık Zeytin Çeşidinde Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Yapraktan Gübre Uygulamasının Etkisi Üzerine Bir Araştırma.Türkiye I. Ulusal Bahçe Kong 13-16 Ekim 1992, Cilt 1:155-158, İzmir.
• Dikmelik, Ü., 1984.Farklı Yaşlardaki Memecik Zeytin Ağaçlarında Tane ve Budama Artıkları ile Topraktan Kaldırılan Azot,Fosfor ve Potasyum Miktarlarının Saptanması Konusunda Bir Araştırma.Zeytincilik Araş. Enst.Yayın No:31, Bornova-İzmir.
• Dikmelik, U., G. Püskülcü, M. Altuğ and M. E. İrget, 1999. The Effect of KNO Application on Yield and Fruit Quality of Olive in Improved Crop Quality by Nutrient Management (Editors: D. Anaç and P. Martin-Prével ), KluwerAcademic Publishers, 77-80.
• Eryüce, N., 1980.Ayvalık Bölgesi yağlık Zeytin Çeşidi Yapraklarında Bazı Besin Elementlerinde Bir Vegetasyon Periyodu İçindeki Değişmeler.E. Ü. Zir. Fak. Dergisi 17 (2):209-222.
• Fernández-Escobar, R. and L. Marín, 1999. Nitrogen Fertilization in Olive Orchards. Acta Hort. 474, 333- 335.
• Fernández-Escobar, R., R. Moreno and M. García-Creus, 1999. Seasonal Changes of Mineral Nutrients in Olive Leaves During the Alternate-Bearing Cycle. Scientia ort. 82: 25-45.
• Fernández-Escobar, R., M.A. Sánchez-Zamora, M. Uceda,
• G. Beltran, M.P.Aguilera, 2002. The Effect of Nitrogen
• Overfertilization on Olive Tree Growth and Oil
• Quality.Acta Horticulturae 586:429-431.
• Fernández-Escobar, R., R. Moreno and M.A. Sánchez- Zamora, 2004. Nitrogen Dynamics in the Olive Bearing Shoot. Hort Sci. 39(6):1406-1411.
• Fernández-Escobar, R., G. Beltrán, M.A. Sánchez-Zamora, J. García-Novelo, M.P. Aguilera and M. Uceda, 2006. Olive Oil Quality Decreases with Nitrogen Over- fertilization. Hort Sci. 41(1): 215-219.
• Ferreira, J., M. Uceda , L. Frias, A. Garcia,and A. Fernandez 1978.Influencia de Los Fertilizantes en el Rendimiento en Aciete delFruto y en la Composicion de Acidos Grasos del Aceite Optenido. Colloq. Int. Oleiocole, Bergamon,France.
• Fox, R.L., A. Aydeniz, B. Kacar, 1964. Soil and Tissue Tests for Predicting Olive Yields in Turkey. Empire Jour. Of Exp. Hort. 32(125): 84-91.
• Freeman, M., Urio, K., and Hartmann, H., 2005. Diagnosing and Correcting Nutrient Problems.In:Olive Production Manual 2nd Ed. (Ed:G.S. Sibbett and L. Ferguson) . Univ. of California Agric. and Natural Resources, Pub No: 3353;83-92.
• Gerendas, J., Zhu, Z.J., Bendixen, R., Ratclicffe, R.G., Sattelmacher, B., 1997.Physiological and Biochemical Process Related to Ammonium Toxicity in Higher Plants. Z. Pflanzennernahr. Bodenk. 160: 239-251.
• Güner, H., 1969. Zeytinin Kimyasal Yaprak Yapısı ile Ürün Verimi Arasındaki İlişkilere Dair Bir Araştırma. Ege Üniv.Zir. Fak.Yayın No:155, Bornova, İzmir.
• Hartmann, H.T., 1958. Some Responses of the Olive to Nitrogen Fertilizers. Proc. Am. Soc. Hort. Sci. 72: 257- Hartmann, H.T.,
• Uriu, K., Lilleland, O., 1966.Olive
• Nutrition. In:Temperate to Tropical Fruit Nutrition
• (Ed:N.F. Childers).Horticultural Pub. Rutgers-The
• State Univ. N.J. 252-261.
• Inglese, P., G. Gullo, L.S. Pace, G. Ronzello, 1999. Fruit Growth, Oil Accumulation and Ripening of the Olive Cultivar 'Carolea' in Relation to Fruit Density, Acta Hort. 474: 265-268.
• Jasrotia, A., R.P. Singh, J.M. Singh and V.P. Bhutani, 1999. Response of Olive Trees to Varying Levels of N and K Fertilizers.Acta Hort. 474: 337-340.
• Kato, T., 1986. Nitrogen Metabolism and Utilization in Citrus. Hort. Rev. 8:181-216.
• Klein, I. and S. Lavee, 1977. The Effect of Nitrogen and Potassium Fertilizers on Olive Production. In: Fertilizer Use and Production of Carbohydrates and Lipids.13 Colloq. Int. Potash Inst., Bern, Switzerland, 295-304.
• Klein, I., and S.A. Weinbaum 1984.Foliar Application of Urea to Olive.Translocation of Urea Nitrogen as Influenced by Sink Demand and Nitrogen Deficiency. J.Amer.Soc.Hort Sci.109:356-360.
• Levin, I.R., R. Assaf and B. Bravdo 1980.Irrigation,Water Status and Nutrient Uptake in an Apple Oorchard.In: Mineral Nutrition of Fruit. (Ed:D.Atkinson al.,).Butterworths, London. 255-264. et
• Marín, L. and R. Fernández-Escobar, 1997. Optimization of Nitrogen Fertilization in Olive Orchards. Acta Hort. 448: 411-414.
• Morales-Sillero, A., R. Jiménez, J. E. Fernández, A. Troncoso and G. Beltrán, 2007. Influence of Fertigation in 'Manzanilla de Sevilla' Olive Oil Quality. Hort Sci. 42 (5): 1157-1162.
• Oktar, A., 1988. Önemli Zeytin Çeşitlerinin Yağ Miktarı ve Yağ Özellikleri Üzerine Araştırmalar. TOKB Zeytincilik Araş. Enst. Müd.Yayın No:47, Bornova, İzmir.
• Özelbaykal, S., 1995. Çukurova Bölgesinde Yetiştiriciliği Yapılan Zeytinlerde Azotlu Gübrelerin Verim, Kalite ve Bitki Besin Maddeleri İçerikleri Üzerine Etkileri Ç.Ü. Fen Bil. Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Adana ( Doktora Tezi).
• Pastor, M.,1984. Plantation Density. International Course on the Fertilization and Intensive Cultivation of the Olive,Cordoba-SpainApril 18-29,1983;160-176.
• Püskülcü, G., 1981. Memecik Zeytin Çeşidinde Makro ve M i k r o B e s i n E l e m e n t l e r i n i n M e v s i m s e l Değişimlerinin İncelenmesi. Zeytincilik Araş. Enst.; Bornova, İzmir.(Uzmanlık Tezi)
• Roubelakis-Angelakis, K.A., and W.M. Kliewer, 1992.Nitrogen Metabolism in Grapevine. Hort Rev. 14:407-452.
• Recalde, R., and Chaves, M., 1975.Fertilizacion. C.R. Sem. Ol. Int. Cordoba, 6:10-17.
• Sarıfakıoğlu, M. C., 1995. Bazı Zeytin Çeşitlerinde Yaprak ve Meyvede Mineral Besin Maddelerinin Mevsimsel Değişimi ve Ürün İle Kaldırılan Besin Maddelerinin Belirlenmesi, Ege Üniv. Fen Bilimleri Enst. Toprak Anabilim Dalı, Bornova, İzmir (Doktora Tezi).
• Seferoğlu, S., 1997. Ayvalık ve Edremit Yöresinde YetiştirilenAyvalık Zeytin Çeşidinin Beslenme Statüsü ile Kimi Kalite Öğeleri Arasındaki İlişkiler. Ege Üniv. Fen Bilimleri Ens. Toprak Anabilim Dalı, Bornova, İzmir (Doktora Tezi).
• Sibbett, G.S. and L. Ferguson, 2002. Nitrogen, Boron and Potassium Dynamic Manzanillo Olive Trees in California, USA. Acta Hort. 586: 369-373.
• Simões, P., C. Pinheiro-Alves, A.M. Cordeiro, M.E. Marcelo, 2002. Effect of the Nitrogen and Potassium Fertilization on Fatty Acids Composition and Oxidative Stability for 'Carrrasquenha' Cultivar Olive Oil at Different Harvest Periods- Preliminary Study. Acta Hort.586: 337-340.
• Soyergin, S., I. Moltay, Ç. Genç, A.E. Fidan and A.R. Sutçu, 2002. Nutrient Status of Olives Grown in the Marmara Region. Acta Hort. 586:375-379.
• Soyergin, S.,1993. Bursa Yöresi Gemlik Çeşidi Zeytinlerinin Bazı Besin Elementleri İçeriği ve Bu Elementlerin Mevsimsel Değişimleri. Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Enst. Toprak Anabilim Dalı, Bursa ( Doktora Tezi).
• Titus, J.S., and S.M. Kang, 1982.Nitrogen Metabolim,Translocation, and Recycling in Apple Trees. Hort Rev. 4:204-246.
• Toplu, C., 2000. Hatay İli Değişik Üretim Merkezlerindeki Zeytinliklerin Verimlilik Durumları, Fenolojik, Morfolojik ve Pomolojik Özellikleri ile Beslenme Durumları Üzerinde Araştırmalar. Çukurova Üniv. Fen Bilimleri Enst. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Adana (Doktora Tezi).
• Weinbaum, S.A., R.S. Johnson, T.M. DeJong, 1992. Causes and Consequences of Overfertilization in Orchards. Hort Technology 2(1), 112-121.
• Zabunoğlu, S., Hatipoğlu, F., Yenicesu, İ., 1977.Bursa İlinde Yetiştirilen Sofralık Gemlik Çeşidi Zeytin Ağaçlarının Makro ve Mikro Besin Maddeleri Durumu. Tübitak, VI. Bilim Kong. Tebliğleri,Ankara. Geliş Tarihi
• Kabul Tarihi : 18.01.2008