Linguistic Devices Marking The Attitude Towards The Source of Knowledge In Turkish

Yıl 2014, Sayı: 16, 366 - 393, 01.04.2014

Meltem Sargın

https://doi.org/10.14520/adyusbd.707

Öz

The main objective of communication is to transfer knowledge among people. During this transfer the speaker or writer also transfers some clues revealing his/her personal feelings, beliefs and attitude related to the source and reliability of the knowledge. This phenomenon of marking source and reliability, which is performed with different linguistic devices and grammatical structures in different languages, is called ‘evidentiality’. Although there are grammaticalized linguistic structures to serve only as evidential markers in some languages, in many other languages linguistic devices used for other functions fulfill evidential functions as well. The latter case is also true for Turkish. In this study after defining what evidentiality is, it is tried to determine which linguistic devices are used for this function with the help of the studies carried out in Turkish so far. In this sense, it is possible to say that this study is to first to index the linguistic devices with evidential meaning in Turkish.

Anahtar Kelimeler

Evidentiality, evidential marker, modality.

TÜRKÇEDE VERİLEN BİLGİNİN KAYNAĞINA İLİŞKİN TUTUMU BELİRTEN DİLSEL DÜZENEKLER

Öz

İletişim sırasında kişiler arasındaki bilgi aktarımının sağlamasında konuşucunun veya yazarın bilginin kaynağına ve güvenilirlik derecesine ilişkin kişisel duygu, inanç ve tutumunu belirtme işlevini yerine getiren dilsel düzeneklere tanıtlama belirticileri denmektedir. Bazı dillerde yalnızca bu işlevi yerine getirmek üzere dilbilgiselleşmiş yapılar bulunmasına karşın diğer pek çok dilde başka işlevleri yerine getiren dilsel düzenekler aynı zamanda tanıtlama işlevi de görmektedir. Türkçede de ikinciye benzer bir durum söz konusudur. Bu çalışmada tanıtlama işlevinin ne olduğu belirlendikten sonra bu işlevi hangi dilsel düzeneklerin yerine getirdiği Türkçede yapılan çalışmaların ışığında saptanmaya çalışılmaktadır. Bu anlamda, bu çalışmanın Türkçede tanıtlama işlevi gören dilsel düzenekleri listeleyen ilk çalışma olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Tanıtsallık, tanıtlama belirticisi, kiplik.

Kaynakça

• Aikhenvald, A. Y. (2004). Evidentiality. Oxford & New York: Oxford University Press.
• Aksan, D. (1997). Anlambilim: Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksu-Koç, A. Slobin, D.I. (1986). “A Psychological Account of the Development and Use of Evidentials in Turkish.” Evidentiality. (Der.) Wallace Chafe ve Johanna Nichols. 20. Norwood: Ablex. 159-167.
• Banguğolu, T. (2004). Türkçenin Grameri. Ankara: TDK Yayınları.
• Boz, E. (2012). Türkiye Türkçesi: Biçimsel ve Anlamsal İşlevli Biçimbilgisi (Tasnif denemesi). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Bullock, A. ve Stallybrass, O. (1988). The Fontana Dictionary of Modern Thought. London: Fontana/Collins.
• Bybee, J. ve Fleischman, S. (1992). Modality in Grammar and Discourse. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
• Cengiz, Ö. ve Cem-Değer, A. (2005). “Türkçe Karşılıklı Konuşma Söyleminde Ezgi Birimlerin Yapısı.” Dilbilim Araştırmaları, 2005: 1-11.
• Chafe, W. (1986). “Evidentiality in English Conversation and Academic Writing.” Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology. (Der.) Wallace Chafe ve Johanna Nichols. Norwood & New Jersey: Ablex Publishing Corporation. 2612
• Chafe, W. ve Nichols, J. (Der.) (1986). Evidentiality: The Linguistic Coding of Epistemology. Norwood & New Jersey: Ablex Publishing Corporation.
• Chung, S. ve Timberlake, A. (1985). “Tense, Aspect and Mood”. Language Typology and Syntactic Description. III. Grammatical Categories and the Lexicon. (Der.) T. Shopen Cambridge: Cambridge University Pres. 202-258.
• Corcu, D. (2005). “Semantic Structure of the Necessity Marker –mAlI.” Dilbilim Araştırmaları, 2005: 33-45.
• Dendale, P. ve Tasmowski, L. (2001). “Introduction: Evidentiality and related notions.” Journal of Pragmatics. 33: 339-348.
• Fintel, K. von (2006). “Modality and Language”. Encyclopedia of Philosophy. (Der.) Donald M. Borchert. Detroit: MacMillan Reference USA. 1-16.
• Gencan, T. N. (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
• Göksel, A. ve Kerslake, C. (2005). Turkish: A Comprehensive Grammar. London & New York: Routledge.
• Güven, M. (2001). “Türkçede –Abil Eki Ve Kiplik Belirteçleri Üzerine.” XV. Dilbilim Kurultayı- Bildiriler: Dilbilim ve Dilbilgisi. (Der.) Ömer Demircan ve Aybars Erözden. İstanbul: Y.T.Ü. Vakfı Yayınları. 79-87.
• Halliday, M. A. K. (1994). An Introduction To Functional Grammar. London: Arnold.
• Hsieh, C.-L. (2008). “Evidentiality in Chinese newspaper reports: subjectivity/objectivity as a factor.” Discourse Studies, 10 (2): 205-229.
• Karaağaç, G. (2012). Türkçenin Dilbilgisi. Ankara: Akçağ Basım Yayım.
• Karpuz, H. Ö. Ve Akçataş, A. (2001). “Metinde Anlam Bağları Üzerine.” A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 18: 37-47.
• Kılıç, F. (2005). “Kırgız Türkçesinde Algısal Delile Dayalılık.” Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 2: 68-113.
• Kocaman, Ahmet (1988). “Modality in the Turkish discourse.” Proceedings of the Fourth International Conference on Turkish Linguistics. (Der.) Sabri Koç. Ankara: ODTÜ. 463-468.
• Kornfilt, J. (1996). Turkish. London & New York: Routledge.
• Matthews, P. H. (1997). The Concise Oxford Dictionary of Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
• Palmer, F. R. (2001). Mood and Modality. Cambridge: Cambridge University Press.
• Papafragou, A. (2006). “Epistemic Modality and Truth Conditions.” Lingua, 116: 1688170
• Ruhi, Ş., Zeyrek, D. ve Osam, N. (1997). “Türkçede Kiplik Belirteçleri ve Çekim Ekleri İlişkisi Üzerine Bazı Gözlemler.” Dilbilim Araştırmaları, 1997: 105-111.
• Tura-Sansa, S. (1986). “-DIr in Modern Turkish.” Proceedings of the Turkish Linguistics Conference. (Der.) Ayhan Aksu-Koç ve Eser Erguvanlı Taylan. İstanbul: Boğaziçi University Press. 145-158.
• Trask, R. L. (1993). A Dictionary of Grammatical Terms in Linguistics. London & New York: Routledge.
• Underhill, R. (1979). Turkish Grammar. Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology.
• Viechnicki, G. B. (2002). Evidentiality in Scientific Discourse. Yayımlanmamış doktora tezi, The University of Chicago, IL. -hearsay (knowledge from a high reliability source)
• Table The Linguistic Devices that can Code Evidentiality in Turkish and Their Functions. As seen in the table while the same evidential function can be fulfilled with different linguistic devices, the same linguistic devise can fulfill more than one evidential function. Therefore, to understand what evidential function a linguistic device serves it is necessary to take the context into consideration. Conclusion It is seen that the function of evidentiality in Turkish is generally coded with modality suffixes, modality adjectives, modality adverbs and verbs and verb phrases having a lexical content as showing evidence or inference. It is possible to say that this study is the first to index the linguistic devices that serve as evidential markers in Turkish. Key words: evidentiality, evidential marker, modality