ADIYAMAN YÖRESİ TÜRKÜLERİNİN MÜZİKAL ANALİZLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Year 2016, Issue: 22, 421 - 464, 26.04.2016

Mehmet Sadik Doğan Adnan Metin Karkın

https://doi.org/10.14520/adyusbd.15119

Abstract

Halk türküleri ilgili olduğu yörenin sosyo-kültürel yönlerini, tarihsel süreçteki konumunu, demografik özelliklerini ve estetik görüşünü yansıtır. Evrensel müziklerin oluşumunda halk ezgilerinin katkısı büyüktür. Halk müzikleri, organik bir varlık gibi sürekli gelişir ve halkın ortak duyuşuna göre güncel kimliğini alır. Yunanca kökenli olan “etnos” kelimesi, “etnik” kavramının kökünü oluşturur. Bu kökten üretilen “Etnomüzikoloji” ise Müzikoloji bağlamında müziğin yerel kültürler üzerine yoğunlaşması anlamını taşımaktadır. Halk müzikleri, en duru hali ile Etnomüzikoloji’nin araştırma sahası içerisinde bulunan kültürel müziklerdir. Adıyaman yöresi türküleri de bu bağlamda araştırılıp, ilgili alan içerisinde değerlendirilmesi ve yorumlanması gereken kültür ürünü olan yerel müziklerdir. Anadolu coğrafyasında müzikal içerik bakımından çok zengin yapısal özellikleri bulunan yöresel türküler mevcuttur. Adıyaman,  bu kültürel zenginlikler içerisinde türküleri ile tanınan bir yöredir. Adıyaman yöresi türküleri, tarihsel süreç içerisinde geçmişi çok eskilere dayanan ve birçok medeniyetin etkilerini barındıran yapıya sahiptir. Bu türküler, çevre yörelerin halk müziği yapıtlarına göre spesifik özellikler taşıyan özgün müzik eserleridir. Bu çalışmada, TRT kurumu Türk halk müziği repertuvarında bulunan ve yöre halkı tarafından yaygın olarak bilinen Adıyaman yöresine ait 10 adet türkü ele alınarak müzikal analizleri yapılmıştır. Bu türkülere ait; makam dizileri, karar sesleri, güçlü sesleri, ses genişlikleri, değiştirici işaretleri, usulleri, metronom değerleri ve kullanılan ses dizileri saptanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda; yapısal ve makamsal analizlere ait tablolar oluşturulmuş ve genel bir değerlendirmeye varılmıştır.

 

Anahtar Kelimeler: Adıyaman Halk Müziği,  Türkü, Müzikal Analiz, Sınıflandırma.

References

• Adıyaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, (2005). Adıyaman turizm rehberi. Adıyaman: Adıyaman İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Birdoğan, N. (1988). Notalarıyla türkülerimiz. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım A.Ş.
• Boratav, P. N. (1978). 100 Soruda Türk halk edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Doğan, M. S. (2012). Adıyaman Türkülerinin Geleneksel Türk Halk Müziği Bakımından Müzikal Analizi ve Klasifikasyonu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Doğan, M. S. (2004). “Türk Halk Müziği Derleme Çalışmalarında Adıyaman Yöresi.” Folklor/Edebiyat, 2004(4): 163-170.
• Ekici, S. (2009). Elazığ harput müziği. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş.
• Elçin, Ş.(2005). Halk edebiyatına giriş. Ankara: Akçağ Basım Yayım Pazarlama A.Ş.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.
• Nettl, B. (1999). “Etnomüzikoloji Nedir?” Folklor / Edebiyat, Çev., Ayten Kaplan, 1999(1): 17.
• Özbek, M. (1994). Folklor ve türkülerimiz. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Özkan, İ. H. (1994). Türk müziği nazariyatı ve usulleri, kudüm velveleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş.
• Öztuna, Y. (2000). Türk mûsikisi kavram ve terimleri ansiklopedisi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.