DELLALOĞLU’NUN MODERNLEŞME VE MODERNLİK TARTIŞMASINDAN ERGÜDER YOLDAŞ’IN MÜZİĞİNE BAKMAK

Yıl 2022, Sayı: 42, 489 - 524, 29.12.2022

İsa Demir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1172525

Öz

Bu çalışma Dellaloğlu’nun modernleşme ve modernlik tartışmaları ekseninde Ergüder Yoldaş’ın fikirlerini ve müziğini anlamaya yönelik bir girişimdir. Modernleşme deneyimi, modern olana ait ögelerin transferini benimserken geleneksel olanın inkârını barındırabilmektedir. Modernlik deneyimi ise kabaca, bugünü ve yeniyi inşa ederken geleneksel olanın bugüne çağırılması ve yeniden yorumlanması olarak tanımlanabilir. Müziğe modernlik deneyimi perspektifinden baktığımızdaysa geleneksel müziğin çağdaş müzikal birikimle bütünleştirilmesi sürecini görebiliriz. Ergüder Yoldaş, Türk Klasik Mûsikîsi ve Halk Müziğini Batı Klasik Müziği, Rock ve Pop ile bütünleştirmeyi başarmış avangart (öncü) bir figürdür. Yoldaş, geleneksel müziğe ve edebiyata ilgisi nedeniyle modernleşmeci perspektif tarafından “modern olmamakla” itham edilmiş, “gelenekçiler” ise onun Batıcı-modernist yönünü görmeyi tercih etmemiştir. Bu anlamda Ahmet Hamdi Tanpınar ile aynı kaderi paylaşmaktadır. Araştırmanın amacı çerçevesinde Yoldaş ile yapılmış röportajlara, Yoldaş’ın müzik albümlerine, yakınları ile yapılmış söyleşilere, Yoldaş üzerine yazılmış metinlere ve Türk modernleşmesi ile ilgili literatüre bakılarak onun düşünce dünyası ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, modernlik, gelenek, Ergüder Yoldaş, müzik

VIEWING THE ERGÜDER YOLDAŞ’S MUSIC FROM THE DISCUSSION OF DELLALOĞLU’S MODERNIZATION AND MODERNITY

Öz

This article is an attempt to understand Ergüder Yoldaş’s ideas and music on the axis of Dellaloğlu’s modernization and modernity discussions. While the modernization embraces the transfer of the elements of the modern, it may contain the denial of the traditional. Modernity, on the other hand, can be roughly defined as calling and reinterpreting the traditional while constructing the present and the new. When we look at music from the perspective of modernity experience, we can see the process of integrating traditional music with contemporary musical accumulation. Ergüder Yoldaş who approaches Turkish Music from a modernist line by going beyond the modernization perspective is an avant-garde figure who success integrated Turkish Art Music and Turkish Folk Music with Western Classic Music and Western Rock-Pop Music. Because of his curiosity about traditional music and literature, while Yoldaş is accused of "not being modern" by the modernizing elite; "traditionalists", on the other hand, don't prefer to see his Westerner-Modernist aspect. In this sense, Yoldaş shares the same fate with Ahmet Hamdi Tanpınar who is one of the essential names in Turkish Literature. Within the scope of the purpose of the article, Yoldaş's thought was discussed by looking at the interviews made with Yoldaş, his music albums, interviews with his relatives, and texts written on Yoldaş, and the literature on Turkish modernization.

Anahtar Kelimeler

modernization, modernity, tradition, Ergüder Yoldaş, music

Kaynakça

• Başol, S. (2017, 30 Eylül). Giden tez geri dönmez. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=x_GsPgkw6L0
• Bozdoğan, S. ve Kasaba R. (Ed.) (1998). Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik. Çev., N. Elhüseyni. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Canbazoğlu, C. (2009). Kentin türküsü-Anadolu pop-rock. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Çınar, A. (2016). Besteci, müzik kuramcısı Ergüder Yoldaş'a vefasızlığa, öğrencisinden tepki. https://haber.sol.org.tr/kultur-sanat/besteci-muzik-kuramcisi-erguder-yoldasa-vefasizliga-ogrencisinden-tepki-142117
• Çulhaoğlu, M. (2011). Bürokratik elitin müzik yasalarına dair. https://www.birgun.net/haber/burokratik-elitin-muzik-yasalarina-dair-15379
• Dellaloğlu, B. (2020a). Zamanın içinden zamanın dışından gelenek ve modernlik arasında. Ankara: Heretik.
• Dellaloğlu, B. (2020b). Poetik ve politik. İstanbul: Timaş.
• Dellaloğlu, B. (2021a). Romantik muamma. İstanbul: Timaş.
• Dellaloğlu, B. (2021b). Modernleşmenin zihniyet dünyası: Bir Tanpınar fetişizmi. İstanbul: Timaş.
• Durukan, K. (2016, 4 Şubat). Ergüder Yoldaş için kısa bir yazı. https://t24.com.tr/k24/yazi/erguder-yoldas-icin-kisa-bir-yazi,574
• Dünya Bülteni. (2010). Tek parti döneminde Türk müziği yasaklanmıştı. https://www.dunyabulteni.net/arsiv/tek-parti-doneminde-turk-muzigi-yasaklanmisti-h105324.html
• Erol, M. (1995). Ergüder Yoldaş: Bir Portre Denemesi. Cogito 4, 327-328.
• Eşin, K. A. (2021, 28 Şubat). Müzik dehası Ergüder Yoldaş’ın son ropörtajı. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=WerFOlhTS1E Göle, N. (2001). Modern mahrem medeniyet ve örtünme. İstanbul: Metis.
• Göle, N. (2002). Melez desenler İslam ve modernlik üzerine. İstanbul: Metis.
• Göle, N. (2004). Mühendisler ve ideoloji öncü devrimcilerden yenilikçi seşkinlere. İstanbul: Metis.
• İnsel, A. (2003). Türkiye toplumunun bunalımı. İstanbul: İletişim.
• Karaman, Ş. (2020, 2 Ağustos). Ergüder Yoldaş, bir müzik dehasının acı sonu. Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=JAq5gN_j65c Karşıcı, G. (2010). Müzik Türlerine İdeolojik Yaklaşım: 1970-1990 Yılları Arasındaki TRT Sansürü. Folklor/edebiyat, 16(61), 169-178.
• Kalaycıoğlu, E. ve Sarıbay, A. Y. (Ed.) (2000). Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Küpçük, S. (2017). Divan Şiirinin Beslediği Son Usta: Ergüder Yoldaş. Arka Kapak, 24. Sayı. https://arkakapak.babil.com/divan-siirinin-besledigi-son-usta-erguder-yoldas/ Lewis, B. (1996). Modern Türkiye’nin Doğuşu. Çev., M. Kıratlı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Mardin, Ş. (2005). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim.
• Meriç, M. (2016a, 21 Şubat). Murat Meriç'le plak dolabı (Ergüder Yoldaş ve çalışmaları). Youtube. https://www.youtube.com/watch?v=vKZdtg1I2hU Meriç, M. (2016b, 26 Ocak). Ergüder Yoldaş’ın ardından… https://www.kulturservisi.com/p/erguder-yoldasin-ardindan/
• Ortaylı, İ. (2007). Batılılaşma yolunda. İstanbul: Merkez Kitapçılık.
• Radikal. (2017, 25 Ocak). Kaybettiğimiz Ergüder Yoldaş'ın sıradışı hayat hikâyesi... Radikal. http://www.radikal.com.tr/kultur/kaybettigimiz-erguder-yoldasin-siradisi-hayat-hikyesi-1499901/
• Sarı, A. (t.y.). Geleneksel Türk müziğinin yasak tadı. http://www.musikidergisi.net/?p=1732
• Satar, N. A. (2022). Dini Edebiyat, İslami Edebiyat, Türk-İslam Edebiyatı: Tanpınar İslami Edebiyatın Neresinde? Birikim, Mayıs 397, 73-79.
• SinemaMüzik. (2021, 2 Temmuz). Ergüder Yoldaş (Piyano). https://www.sinemamuzik.com/detay/erguder-yoldas-piyano
• Sökmensüer, Y. (2022, 5 Haziran). Sultan-ı Yegâh’ın anlaşılamayan saltanatı. https://serbestiyet.com/gunun-yazilari/sultan-i-yegahin-anlasilamayan-saltanati-93723/
• Tanpınar, A. H. (2007). Edebiyat üzerine makaleler. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2015). Yaşadığım gibi. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2019). Hep aynı boşluk. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tipigil, D. (2021a, Ocak). Devlet Sanatçısı İlknur Açıkel ile Ergüder Yoldaş Üzerine… Düşün-ü-yorum, 96. http://www.dusunuyorumdergisi.com/erguder-yoldasin-nefes-ve-ses-teknikleri-metodolojisini-devrettigi-san-armoni-kompozisyon-tiyatro-dallarinda-ogrencisi-asistani-olmus-kizim-dedigi-dostu-devlet-sanatcisi-ilknur-acikel/
• Tipigil, D. (2021b, Ocak). Opr. Dr. Ercan Çakır ile Büyük Usta Üzerine… Düşün-ü-yorum, 96. http://www.dusunuyorumdergisi.com/erguder-yoldasin-kompozisyon-ogrencisi-ve-bas-asistani-opr-dr-ercan-cakir-ile-buyuk-usta-uzerine/ Touraine, A. (2004). Modernliğin eleştirisi. Çev., H. Tufan. İstanbul: YKY.
• Vural, F. (2007). Bir Daha Adaya Dönmem. Aksiyon, 665, 40-47.
• Yiğit, İ. (2019). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mûsikî ve Yasaklar. Yayınlanmamış doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yiğit, İ.; Sezikli, U. (2020). Türk Mûsikîsi ve Yasaklar (1754-1952). darulfunun ilahiyat, 31(1): 119–135.
• Jan Zürcher, E. (2020). Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. Çev,. Y. Saner. İstanbul: İletişim Yayınları.