Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

BÜYÜKŞEHİRLERİN KATI ATIK YÖNETİMİ ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ KULLANILARAK ÖLÇÜLMESİ

Yıl 2022, Sayı: 42, 422 - 454, 29.12.2022

Hakan Evin , Aydın Özdemir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1195544
Cited By: 1

Öz

Ekonomik ve çevresel sürdürülebilirlik açısından katı atık yönetimi hayati önem taşımaktadır. Çalışma Türkiye’deki büyükşehirlerin katı atık yönetim etkinliklerini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu bağlamda öncelikle katı atık ve katı atık yönetimi kavramları incelenmiştir. Daha sonra otuz büyükşehire ait iki girdi değişkeni (Kişi Başı Toplanan Ortalama Atık Miktarı ve Atık Hizmeti Veren Belediye Sayısı) ve iki çıktı değişkeninden (Düzenli Depolama Tesislerine Gönderilen Atık Miktarı ve Geri Kazanım Tesislerine Gönderilen Atık Miktarı) oluşan veri seti Veri Zarflama Analizi ile analiz edilmiştir. Analiz sırasında Veri Zarflama Analizi modellerinden Çıktı Yönelimli BCC (VRS) Modeli kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, yedi büyükşehirin (Adana, Ankara, Gaziantep, İstanbul, Kahramanmaraş, Mardin ve Şanlıurfa) etkin olduğu tespit edilmiştir. Etkin olmayan büyükşehirlerin etkin hale gelebilmeleri için tanımlanan referans kümelerinde en çok İstanbul (20 kez) ve Gaziantep (18 kez) yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Katı atık veri zarflama analizi büyükşehir

Kaynakça

  • Albores, P., Petridis, K.. ve Dey, P. K. (2016). “Analysing efficiency of waste to energy systems: Using data envelopment analysis in municipal solid waste management”. Procedia Environmental Sciences, 35, 265–278. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2016.07.007
  • Atcı, F. (2020). Çevre ve Atık Yönetiminde Sıfır Atık Uygulamaları Kapsamında Atık Toplama Tesislerinin Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Avkiran NK. (2011). Applications of Data Envelopment Analysis in the Service Sector. In: Cooper WW, Seiford LM, Zhou J, eds. Handbook on Data Envelopment Analysis. 2.Edt. Springer Science+Business Media.
  • Chen, H.-W., Chang, N.-B., Chen, J.-C. ve Tsai, S.-J. (2010). “Environmental performance evaluation of large-scale municipal solid waste incinerators using data envelopment analysis” Waste Management, 30(7), 1371–1381. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2010.02.002
  • Coll-Serrano V., Benítez R. ve Bolós V. (2018). Data Envelopment Analysis with deaR. Published online 2018.
  • Cooper, W. W., Seiford, L. M.. ve Tone, K. (2006). Introduction to data envelopment analysis and its uses: With DEA-solver software and references. New York: Springer. ÇŞB (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) (2012). İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı 2011-2023, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/eylem%20planlari/Iklim%20Degisikligi%20Eylem%20Plani_TR.pdf
  • Emrouznejad, A. ve Cabanda, E. (2014). Managing service productivity using data envelopment analysis. In A. Emrouznejad ve E. Cabanda (Eds.), Managing Service Productivity (Vol. 215, pp. 1–17). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-43437-6_1
  • Eurostat (2018). Municipal waste statistics. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Municipal_waste_statistics
  • Evi̇n, H. ve Demi̇ral, B. (2018). “Malatya’da Katı Atık Yönetimi: Kentleşmenin Yerel Çevre Politikaları Üzerine Etkisi” Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7 (2), 277-295. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ssrj/issue/37241/426715
  • Golany, B. ve Roll, Y. (1989). “An application procedure for DEA. Omega”, 17(3), 237–250. https://doi.org/10.1016/0305-0483(89)90029-7
  • Kaza, S., Yao, L. C., Bhada-Tata, P. ve Van Woerden, F. (2018). “What a waste 2. 0: A global snapshot of solid waste management to 2050. Washington, DC: World Bank”. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1329-0
  • Kemirtlek, A. (2007). “Entegre Atık Yönetim”i. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://istac.istanbul/contents/44/cevre-makaleleri_130838592910380265.pdf
  • Kreith, F. ve Tchobanoglous, G. (2002). Handbook of solid waste management (2nd ed). New York: McGraw-Hill.
  • Ozcan YA. (2009). Quantitative Methods in Health Care Management: Techniques and Applications. (2th ed). John Wiley & Sons, Inc
  • Ozcan, Y. A. (2014). Health care benchmarking and performance evaluation. Boston, MA: Springer US. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-7472-3 Ramanathan R. (2003). An Introduction to Data Envelopment Analysis A Tool for Performance Measurement. Nee Delhi: SAGE Publications.
  • Ray, S. C. (2004). Data envelopment analysis: Theory and techniques for economics and operations research (1st ed.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511606731
  • Speight, J. G. (2015). “Waste gasification for synthetic liquid fuel production. In Gasification for Synthetic Fuel Production (pp. 277–301)” Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-85709-802-3.00012-6
  • Şaşmaz, E., Avcı, S. ve Aladağ, Z. (2020).” İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması’na Göre Türkiye’deki 1. Düzey Bölge Belediyelerinin Katı Atık Yönetiminin Değerlendirilmesi”. Veri Bilimi, 3(1), 33-40.
  • Taşdoğan C., Mollavelioğlu, M.Ş. ve Mıhcı, H. (2014). “Türkiye’nin kentsel çevresel sürdürülebilirliğinin kategorik veri zarflama analiziyle değerlendirilmesi” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1), 141-164. doi:10.1501/SBFder_0000002306
  • Tavzar, İ., Girginer, N. Ve Işıklı, B. (2014). Tıbbi Atık Harcamalarındaki Etkinliğin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi: Eskişehir İli Hastaneleri Uygulaması. International Conference in Economics, 03-05 September 2014, Prague, Czech Republic.
  • The World Bank (2019). Solid Waste Management. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/brief/solid-waste-management
  • The World Bank (2021). Trends in Solid Waste Management. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://datatopics.worldbank.org/what-a-waste/trends_in_solid_waste_management.html
  • TMMOB-ÇMO, 2018, Dünya Çevre Günü Türkiye Raporu, Haziran 2018. Erişim Tarihi: 17.02.2021,http://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/706bcdeaf887efa_ek.pdf?tipi=72&turu=X&sube=0
  • Tone K. (2017). Radial DEA Models. In: Tone K, ed. Advances in DEA Theory and Application Ramanathan R. An Introduction to Data Envelopment Analysis.
  • TÜİK. (2019). Belediye İstatisitkleri, 2018. Haber Bülteni. Sayı: 30666. 01 Ekim 2019
  • TÜİK. (2020). İstatistiklerle Çevre, 2018. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cevre-2018-33675
  • US EPA (2002). What Is Integrated Solid Waste Management?. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPDF.cgi/P1000L3W.PDF?Dockey=P1000L3W.PDF
  • US EPA (United States Environmental Protection Agency) (2018). National Overview: Facts and Figures on Materials, Wastes and Recycling, Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/national-overview-facts-and-figures-materials
  • US EPA (United States Environmental Protection Agency), (2021). Criteria for the Definition of Solid Waste and Solid and Hazardous Waste Exclusions. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.epa.gov/hw/criteria-definition-solid-waste-and-solid-and-hazardous-waste-exclusions
  • Yang, Q., Fu, L., Liu, X. ve Cheng, M. (2018). “Evaluating the efficiency of municipal solid waste management in china” International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(11), 2448. https://doi.org/10.3390/ijerph15112448
  • Zachary, A. S. (2012). The Environmental Policy Paradox. (5th ed). New Jersey: Routledge.
  • Zhu, J. (2014). Quantitative models for performance evaluation and benchmarking. Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-06647-9

MEASURING OF SOLID WASTE MANAGEMENT EFFICIENCY OF METROPOLITANS USING DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Yıl 2022, Sayı: 42, 422 - 454, 29.12.2022

Hakan Evin , Aydın Özdemir

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1195544
Cited By: 1

Öz

Solid waste management is essential In terms of economic and environmental sustainability. The study aims to measure the efficiency of solid waste management of metropolitans in Turkey. In this context, firstly solid waste and solid waste management concepts were investigated. Then, the dataset consisting of two input variables (Average Amount of Waste Collected Per Capita and Number of Municipalities Providing Waste Services) and two output variables (Amount of Waste to Controlled Landfill Sites and Amount of Waste to Recovery Facilities) belonging to thirty metropolitans were analyzed by Data Envelopment Analysis. During the analysis, the BCC (VRS) Output Orientated Model, one of the Data Envelopment Analysis models, was used. According to analysis results, seven metropolitans (Adana, Ankara, Gaziantep, Istanbul, Kahramanmaras, Mardin ve Sanliurfa) were determined as efficient. Istanbul (20 times) and Gaziantep (18 times) appeared metropolitan in the reference set identified inefficient metropolitans to become efficient.

Anahtar Kelimeler

Solid waste management data envelopment analysis metropolitan

Kaynakça

  • Albores, P., Petridis, K.. ve Dey, P. K. (2016). “Analysing efficiency of waste to energy systems: Using data envelopment analysis in municipal solid waste management”. Procedia Environmental Sciences, 35, 265–278. https://doi.org/10.1016/j.proenv.2016.07.007
  • Atcı, F. (2020). Çevre ve Atık Yönetiminde Sıfır Atık Uygulamaları Kapsamında Atık Toplama Tesislerinin Veri Zarflama Analizi ile Etkinlik Ölçümü. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
  • Avkiran NK. (2011). Applications of Data Envelopment Analysis in the Service Sector. In: Cooper WW, Seiford LM, Zhou J, eds. Handbook on Data Envelopment Analysis. 2.Edt. Springer Science+Business Media.
  • Chen, H.-W., Chang, N.-B., Chen, J.-C. ve Tsai, S.-J. (2010). “Environmental performance evaluation of large-scale municipal solid waste incinerators using data envelopment analysis” Waste Management, 30(7), 1371–1381. https://doi.org/10.1016/j.wasman.2010.02.002
  • Coll-Serrano V., Benítez R. ve Bolós V. (2018). Data Envelopment Analysis with deaR. Published online 2018.
  • Cooper, W. W., Seiford, L. M.. ve Tone, K. (2006). Introduction to data envelopment analysis and its uses: With DEA-solver software and references. New York: Springer. ÇŞB (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) (2012). İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı 2011-2023, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ankara. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://webdosya.csb.gov.tr/db/iklim/editordosya/file/eylem%20planlari/Iklim%20Degisikligi%20Eylem%20Plani_TR.pdf
  • Emrouznejad, A. ve Cabanda, E. (2014). Managing service productivity using data envelopment analysis. In A. Emrouznejad ve E. Cabanda (Eds.), Managing Service Productivity (Vol. 215, pp. 1–17). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg. https://doi.org/10.1007/978-3-662-43437-6_1
  • Eurostat (2018). Municipal waste statistics. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Municipal_waste_statistics
  • Evi̇n, H. ve Demi̇ral, B. (2018). “Malatya’da Katı Atık Yönetimi: Kentleşmenin Yerel Çevre Politikaları Üzerine Etkisi” Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 7 (2), 277-295. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ssrj/issue/37241/426715
  • Golany, B. ve Roll, Y. (1989). “An application procedure for DEA. Omega”, 17(3), 237–250. https://doi.org/10.1016/0305-0483(89)90029-7
  • Kaza, S., Yao, L. C., Bhada-Tata, P. ve Van Woerden, F. (2018). “What a waste 2. 0: A global snapshot of solid waste management to 2050. Washington, DC: World Bank”. https://doi.org/10.1596/978-1-4648-1329-0
  • Kemirtlek, A. (2007). “Entegre Atık Yönetim”i. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://istac.istanbul/contents/44/cevre-makaleleri_130838592910380265.pdf
  • Kreith, F. ve Tchobanoglous, G. (2002). Handbook of solid waste management (2nd ed). New York: McGraw-Hill.
  • Ozcan YA. (2009). Quantitative Methods in Health Care Management: Techniques and Applications. (2th ed). John Wiley & Sons, Inc
  • Ozcan, Y. A. (2014). Health care benchmarking and performance evaluation. Boston, MA: Springer US. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-7472-3 Ramanathan R. (2003). An Introduction to Data Envelopment Analysis A Tool for Performance Measurement. Nee Delhi: SAGE Publications.
  • Ray, S. C. (2004). Data envelopment analysis: Theory and techniques for economics and operations research (1st ed.). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511606731
  • Speight, J. G. (2015). “Waste gasification for synthetic liquid fuel production. In Gasification for Synthetic Fuel Production (pp. 277–301)” Elsevier. https://doi.org/10.1016/B978-0-85709-802-3.00012-6
  • Şaşmaz, E., Avcı, S. ve Aladağ, Z. (2020).” İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflaması’na Göre Türkiye’deki 1. Düzey Bölge Belediyelerinin Katı Atık Yönetiminin Değerlendirilmesi”. Veri Bilimi, 3(1), 33-40.
  • Taşdoğan C., Mollavelioğlu, M.Ş. ve Mıhcı, H. (2014). “Türkiye’nin kentsel çevresel sürdürülebilirliğinin kategorik veri zarflama analiziyle değerlendirilmesi” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 69(1), 141-164. doi:10.1501/SBFder_0000002306
  • Tavzar, İ., Girginer, N. Ve Işıklı, B. (2014). Tıbbi Atık Harcamalarındaki Etkinliğin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi: Eskişehir İli Hastaneleri Uygulaması. International Conference in Economics, 03-05 September 2014, Prague, Czech Republic.
  • The World Bank (2019). Solid Waste Management. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.worldbank.org/en/topic/urbandevelopment/brief/solid-waste-management
  • The World Bank (2021). Trends in Solid Waste Management. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://datatopics.worldbank.org/what-a-waste/trends_in_solid_waste_management.html
  • TMMOB-ÇMO, 2018, Dünya Çevre Günü Türkiye Raporu, Haziran 2018. Erişim Tarihi: 17.02.2021,http://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/706bcdeaf887efa_ek.pdf?tipi=72&turu=X&sube=0
  • Tone K. (2017). Radial DEA Models. In: Tone K, ed. Advances in DEA Theory and Application Ramanathan R. An Introduction to Data Envelopment Analysis.
  • TÜİK. (2019). Belediye İstatisitkleri, 2018. Haber Bülteni. Sayı: 30666. 01 Ekim 2019
  • TÜİK. (2020). İstatistiklerle Çevre, 2018. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cevre-2018-33675
  • US EPA (2002). What Is Integrated Solid Waste Management?. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://nepis.epa.gov/Exe/ZyPDF.cgi/P1000L3W.PDF?Dockey=P1000L3W.PDF
  • US EPA (United States Environmental Protection Agency) (2018). National Overview: Facts and Figures on Materials, Wastes and Recycling, Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.epa.gov/facts-and-figures-about-materials-waste-and-recycling/national-overview-facts-and-figures-materials
  • US EPA (United States Environmental Protection Agency), (2021). Criteria for the Definition of Solid Waste and Solid and Hazardous Waste Exclusions. Erişim Tarihi: 17.02.2021, https://www.epa.gov/hw/criteria-definition-solid-waste-and-solid-and-hazardous-waste-exclusions
  • Yang, Q., Fu, L., Liu, X. ve Cheng, M. (2018). “Evaluating the efficiency of municipal solid waste management in china” International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(11), 2448. https://doi.org/10.3390/ijerph15112448
  • Zachary, A. S. (2012). The Environmental Policy Paradox. (5th ed). New Jersey: Routledge.
  • Zhu, J. (2014). Quantitative models for performance evaluation and benchmarking. Cham: Springer International Publishing. https://doi.org/10.1007/978-3-319-06647-9
Toplam 32 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Hakan Evin 0000-0002-2014-4621

Aydın Özdemir 0000-0002-2413-9440

Yayımlanma Tarihi 29 Aralık 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2022 Sayı: 42

Kaynak Göster

APA Evin, H., & Özdemir, A. (2022). BÜYÜKŞEHİRLERİN KATI ATIK YÖNETİMİ ETKİNLİĞİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ KULLANILARAK ÖLÇÜLMESİ. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(42), 422-454. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1195544

Cited By

Sıfır Atık Yönetimi Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi: Büyükşehirler Örneği
Politik Ekonomik Kuram
https://doi.org/10.30586/pek.1332939
 Kapak Resmi İndir