THEORETICAL PERSPECTIVE ON THE RELATIONSHIP BETWEEN ILLNESS AND CULTURE

Yıl 2023, Sayı: 44, 659 - 691, 31.08.2023

Sümeyye Güngör , Elif Kaya

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1295470

Öz

Culture is a way of thinking that has changed from the past to the present and forms the identity of the society with its unique art, belief, customs and behaviors. In this respect, it includes all material and spiritual elements that are revealed, valued and shared in society. Culture guides the individual on how to perceive or behave. At this point, culture has an important point in the perception and explanation of the disease states faced by the individual. Culture has a decisive role in all stages such as catching the disease, experiencing the disease, carrying the roles of the disease, trying to cope with the disease, complaining about the disease. Therefore, in this study, it is aimed to examine the interaction between culture and disease theoretically. As a result of the study, it is seen that individuals try to have information on diseases according to culture and develop behaviors towards the disease. In this respect, it has been concluded that culture creates a placebo and nocebo effect. While the placebo effect is perceived as a healing power on individuals, it is seen that the nocebo effect creates a pathological condition on individuals. For this reason, it is important for health professionals to determine the source of the disease by considering the cultures of the individuals while providing health services

Anahtar Kelimeler

Culture, illness, illness behavior, illness perception

HASTALIK VE KÜLTÜR İLİŞKİSİNE KURAMSAL BAKIŞ

Öz

Kültür, geçmişten günümüze değişerek gelen, kendine özgü sanatı, inancı, örf, adeti ve davranışlarıyla toplumun kimliğini oluşturan düşünce tarzıdır. Bu yönüyle, toplumda ortaya çıkarılan, değer verilen, paylaşılan tüm maddi ve manevi ögeleri kapsamaktadır. Kültür, nasıl algılayacağı ya da davranacağı konusunda bireye yol göstermektedir. Bu noktada, bireyin karşılaştığı hastalık durumlarının algılanması ve açıklanmasında kültür, önemli bir noktaya sahiptir. Hastalığa yakalanmak, hastalığı yaşamak, hastalık rollerini taşımak, hastalıkla baş etmeye çalışmak, hastalıktan şikayetlenmek gibi tüm aşamalarda kültürün belirleyici bir rolü vardır. Dolayısıyla bu çalışmada kültür ile hastalık arasındaki etkileşimi teorik olarak incelemek amaçlanmıştır. Çalışmanın sonucunda, bireylerin kültüre göre hastalıklar üzerinde bilgi sahibi olmaya çalıştıkları ve hastalığa yönelik davranışlar geliştirdikleri görülmektedir. Bu açıdan kültürün plasebo ve nosebo etkisi yarattığı sonucuna ulaşılmıştır. Plasebo etkisi bireyler üzerinde iyileştirici güç olarak algılanırken, nosebo etkisinin bireyler üzerinde patolojik durum yarattığı görülmektedir. Bu nedenle sağlık profesyonellerinin sağlık hizmeti sunarken, bireylerin kültürlerini göz önüne alarak hastalığın kaynağını saptaması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

kültür, hastalık, hastalık davranışı, hastalık algısı

Kaynakça

• Açıkgöz, R. (2021). Hastalık, Sağlık ve Toplum. İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınevi.
• Adak, N. (2015). Sağlık sosyolojisi: Kadın ve kentleşme. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Adatara, P., Strumpher, J., Ricks, E. & Mwini-Nyaledzigbor, P.P. (2019). “Cultural beliefs and practices of women influencing home births in rural Northern Ghana”. International Journal of Womens Health, 11, 353-361.
• Aldwin, C. M. (2004). “Culture, coping and resilience to stress”. Centre for Bhutan Studies, 563-573
• Anderson, J. (2014). “The ımpact of family structure on the health of children: Effects of divorce”. The Linacre Quarterly, 81, 378-387.
• Armstrong, D. (2000). Social theorizing about health and ıllness. G. L. Albrecht, R. Fitzpatrick ve S. C. Scrimshaw (Ed.), in: The handbook of social studies in health & medicine s (32). London: Sage Publications.
• Aytaç, Ö. ve Kurtdaş, M. Ç. (2015). “Sağlık-hastalığın toplumsal kökenleri ve sağlık sosyolojisi”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 231-250
• Bahar, İ.H. (2009). Sosyoloji. Ankara: Uşak Yayınları.
• Barkan, S. (2016). "Health, ıllness, and society: an ıntroduction to medical sociology. America: Rowman & Littlefield Publishers.
• Baloğlu, B. (2011). “Sağlık ve sosyal sınıflar”. Istanbul Journal of Sociological Studies, 31, 145-160.
• Barry, A. M. & Yuill, C. (2016). Understanding the sociology of health. London: Sage Publication
• Beyazyüz, M. & Göka, E. (2012). Hasta bedenin ruhu. Ankara: CK Yayınevi.
• Bolsoy, N. & Sevil, Ü. (2006). “Sağlık-hastalık ve kültür etkileşimi”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(3), 78-87.
• Bonnefoy, X. (2007). “Inadequate housing and health: An overview”. International Journal of Environment and Pollution, 30(3), 411-429.
• Bousso, R.S., Poles, K., Serafim, T.S. & Miranda, M.G. (2011). “Crenças religiosas,doença e morte: perspectiva dafamília na experiência de doença”. RevEsc Enferm USP, 45, 397-403
• Boyd, K. (2000). “Disease, ıllness, sickness, health, healing and wholeness: Exploring some elusive concepts”. Medical Humanities, 26(1), 9-17.
• Bury, M. (1997). Health and ıllness in a changing society. England: Routledge.
• Cirhinlioğlu, Z. (2019). Sağlık sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Cockerham, W. (2016). Medical sociology. London: Routledge Taylor& Francis Group.
• Cockerham, W. & Ricthey, F. (1997). Dictionary of medical sociology. England: Greenwood.
• Cockerham, W. (2013). Medical sociology on the move new directions in theory, Springer Dordrecht Heidelberg.
• Çeçen, A. (1996). Kültür ve Politika. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Dahl, S. (2009). An overview of ıntercultural research. 13 Ocak 2022 tarihinde http://stephan.dahl.at/research/onlinepublications/intercultural-research/halls-classic- patterns/ adresinde alınmıştır.
• Dahrendorf, R. & Collins, R. (2006). Conflict and critical theories. 07 Şubat 2022 tarihinde https://us.corwin.com/sites/default/files/upm-binaries/13636_Chapter7.pdf adresinden alınmıştır.
• Daşlı, Y. & Bulut, E. (2019). Sağlık sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elmacı, N. (2013). Sağlık Antropolojisi: Diyarbakır örnekleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Eliot, T. (1962). Notes towards the definition of culture. London: Faber.
• Erkılıç, A.T. (2022). Pedogolojik, sosyal, ekonomik ve politik yönleriyle eğitim sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fitcher, J.H. (2001). Sosyoloji nedir?, Çev., N. Çelebi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Germov, J. (2014). Theorising health: major theoretical perspectives in health sociology. in: J. Germov (Ed.), An ıntroductıon to health socıology England: Oxford University Press.
• Gesler, W.M. & Kears, A.R. (2001). Culture, place, health. London: Routledge.
• Giddens, A. (2009). Sosyoloji. Çev., H. Özel, A. Sönmez, Z. Mercan, İ. Yılmaz ve E. Rızvanoğlu. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Giddens, A., Duneier, M., Appelbaum, P.R. & Carr, D. (2018). Introductıon to socıology. New York & London: Norton & Company, Inc.
• Gönç, T. (2010). Toplumsal eşitsizlikler ve sağlık: Eskişehir’de sosyolojik bir araştırma (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Grinell, K. (2020, Şubat). The Value And Social Effects Of Culture. City of Gothenburg Report, Erişim adresi: https://goteborg.se/wps/wcm/connect/0f872b30-650a-4fad-91b3 e4decca0b0a2/TheValueandSocialEffectsofCulture.pdf?MOD=AJPERES
• Guerroro, L. (2005). Social Problems Community Policy And The Social Action. London: Sage Publication.
• Güngör, S. & Kaya, E. (2022). “Şifa arayışından hastalık bilgeliğine: Nitel bir araştırma”. Turkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 7(1), 221-232.
• Güveloğlu, E. (2018). Hastalıklar öğretmendir. İstanbul: HayyKitap.
• Hall, E.T. (1976). Beyond culture. New York: Anchor Books, New York.
• Helman, C. (2007). Culture and health illness”, Hodder Arnold.
• Hernandez, D. & Suglia, S. (2016). Housing as a social determinant of health. Leveraging the Social Determinants to Build a Culture of Health (s.1-9). 1-2 June 2016, Columbia.
• Institute of Medicine (1987). Pain and disability: Clinical, behavioral, and public policy perspectives. Washington: National Academies Press.
• İlbars, Z. (1994). “Kültür ve stres”. Kriz Dergisi, 2(1), 177-179.
• İlhan, N., Akhan, L. (2019). “Kültürel özelliklerin sağlık üzerine etkileri”. II. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Kongresi (S.944-954).
• Kaminskas, R. & Darulis, Z. (2007). “Peculiarities of medical sociology: Application of social theories in analyzing health and medicine”. Medicina (Kaunas, Lithuania), 43(2), 110-118.
• Kasl, S. V. & Cobb, S. (1966). “Health behavior, ıllness behavior and sick role behavior”. Archives of Environmental Health, 12, 246-266.
• Kumar, S., Reddy, M.A., Paul, P… & Ravindra, B.N. (2020). “Understanding the need of personal hygiene: A comprehensive review”. International Journal of Research in Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 5, 56-61.
• Lamxay V, de Boer, H.J. & Björk. L. (2011). “Traditions and plant use during pregnancy, childbirth and postpartum revolvere by the Kry ethnic group in Lao PDR”. Journal off Ethnobiology Ethnomedicine, 10, 7-14.
• Langdon, E. J. & Wiik, F. B. (2010). “Anthropology, health and ıllness: An ıntroduction to the concept of culture applied to the health sciences”. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 18(3), 459–466.
• Leach, E. (1982). Social anthropology, Fontana Paperbacks.
• Low, S.M. (1984). “The cultural basis of health, ıllness and disease”. Social Work Health Care, 9(3), 13-23.
• Lupton, D. (2012). Medicine as culturel illness, disease and body in western societies. London: Sage Publication. Macionis, J. (2018). Sociology. London: Pearson.
• MacLachlan, M. (2006). Culture and health: A critical perspective towards global health. USA: John Wiley & Sons Ltd.
• Mechanic, D. (1995). “Socıologıcal dımensıons of ıllness behavıor”. Social Science and Medicine, 41(9), 1207-1216.
• Nandasena, S. & Senarath, U. (2015). “Health care beyond professional health systems: The Sociocultural context”. Journal of the College of Community Physicians of Sri Lanka, 20(1), 2–3.
• Napier, A. D., Ancarno, C., Butler, B., Calabrese, J., Chater, A., Chatterjee, H., Guesnet, F., Horne, R., Jacyna, S., Jadhav, S., Macdonald, A., Neuendorf, U., Parkhurst, A., Reynolds, R., Scambler, G., Shamdasani, S., Smith, S. Z., Stougaard-Nielsen, J., Thomson, L., … & Woolf, K. (2014). ”Culture and health”. The Lancet, 384(9954), 1607-1639.
• Nayak, M.G. & Sharada, G.A. (2012). “Socio-cultural perspectives on health and ıllness”. Journal of Health and Allied Sciences, 2(3), 61–67
• Nişanyan, S. (2004). Sözlerin soyağacı–çağdaş Türkçe’nin etimolojik sözlüğü. 2. Basım. İstanbul: Adam Yayınları
• OECD (2003, Şubat), Dac Guıdelınes And Reference Serıes: Poverty and Health, Erişim adresi: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/9789264100206-en.pdf? expires=1638275875&id=id&accname=guest&checksum=FE1EAB22856F6AFF0480D7F846D7C76B
• Oskay, Ü. (1993). “Medikal sosyolojide bazı kavramsal açıklamalar”. Sosyoloji Dergisi, 4, 89-140.
• Öncel, S. (1997). “Kültürel yapı ile sağlık-hastalık ilişkisi”. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 13(1), 177-184.
• Özen, S. (1994). “Sağlık ve sosyokültürel yapı değişkenleri”. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 5, 133-145.
• Özer, Ö. (2019). Sağlık Sosyolojisinde temel kavramlar. İçinde Ö.Özer ve F. Şantaş (Ed.). Sosyolojik Boyutlarıyla Sağlık (s.10). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Quah, R. S. (2014). Illness behavior. The Wiley Blackwell Encyclopedia of Health, Illness, Behavior and Society, 1209-1214
• Park, H. & Lee, K.S. (2020). “The association of family structure with health behavior, mental health, and perceived academic achievement among adolescents: A 2018 Korean Nationally Representative Survey”. BMC Public Health, 20, 510 (2020).
• Parsons, T. (1951). The Social system. London: Routledge.
• Rathgeber, E. M. & Vlassoff, C. (1993). “Gender and tropical diseases: A new research focus”. Social Science & Medicine, 37(4), 513–520.
• Ritzer, G. (2008). Sociological theory, USA: Mc Graw Hill.
• Sherris, J. D. & Perkin, G. W. (1987). “Cultural perspectives on contraceptive technology”. Technology in Society, 9(3-4), 323–337.
• Simoni, Z. (2014). “Gender, ıllness and social construction”. Illness, Behavior, & Society, 1-7.
• Sobo, J. E. & Loustaunau, O. (2020). The cultural context of health, ıllness, and medicine. America: Praeger Publication.
• Sontag, S. (2015). Metafor olarak hastalık. İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Spector, E. R. (2013). Cultural diversity in health and ıllness”. New Jersey: Upper Saddle River.
• Stolley, S.K. (2005). The Basıcs of socıology. London: Greenwood Press.
• Team, V., Vasey, K. & Manderson, L. (2009). “Cultural dimensions of pregnancy, birth and post-natal care”. Queensland Health, 1-69.
• Tecim, E. (2016). Sağlık ve kültür ekseninde sosyal teori. içinde E. Tecim (Ed.), Sağlık sosyolojisi yazıları (s. 41-76). İstanbul: Açılım Kitap.
• Turagabeci, A.R., Nakamura, K., Kizuki, M. vd. (2007). Family structure and health, how companionship acts as a buffer against ıll health. Health Qual Life Outcomes, 5(61), 1-9.
• Turner, S. B. (2017). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. (Ü. Tatlıcan, Çev.). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Türkdoğan, O. (2006). Toplumsal yapı ve sağlık hastalık sistemi. İstanbul: Kültür Sanat Yayıncılık.
• Vaughn, L., Jacquez, F. & Baker, R. (2009). Cultural health attributions, beliefs, and practices: effects on healthcare and medical education. The Open Medical Education Journal, 2, 64-74.
• Vaux, K. (1976). “Religion and health”. Preventive Medicine, 5(4), 522–536.
• Van der Molen, H., de Vries, S. & Sluiter, J. (2018). “Occupational diseases among workers in lower and higher socioeconomic positions”. International Journal of Environmental Research and Public Health, 15(12), 2849.
• Vlassoff C. (2007). “Gender differences in determinants and consequences of health and ıllness”. Journal of Health, Population, and Nutrition, 25(1), 47–61.
• Waitzkin, H. (2000). The second sickness: Contradictions of capitalist health care. Lanham: Rowman & Littlefield. Weber S. E. (1996). “Cultural aspects of pain in childbearing women”. Journal of Obstetric, Gynecologic and Neonatal Nursing, 25(1), 67–72.
• Winkelman, M. (2009). Culture and health applying medical anthropology. America: Jossey- Bass.
• White, L. A. (1959). “The Concept of culture”. American Anthropologist, 61(2), 227–251.
• Zborowski, M. (1952). “Cultural components in response to pain”. Journal of Social Issues, 8(4), 16–30.