OSMANLI DEVLETİ’NDE TELGRAF

Yıl 2024, Sayı: 47, 697 - 723, 28.08.2024

Mustafa Çabuk , Bahar Badem Yanmaz

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1484634

Öz

Telgraf, belli aşamalara uğrayarak bulunmuş bir icattır. Elektrikli telgrafın icadına kadar telgrafın telgraf olmasını sağlayan bazı aşamalar şunlardır; Felemenkli Jansen’ının (1650’de) dürbünü, zamanla haberleşme için kullanılmaya başlanmış ancak dürbünün göremediği yerlerden de haber alınabilmesi için daha ileri fikirler ortaya çıkmıştır. Bunun için ilk önemli adım Claude Chappe’ın havai telgraf sistemi olmuş ama bu fikre elektrik mekanizmasını da ekleyen ünlü ressam 1837 yılında Samuel F.B. Mors, elektrikli telgrafın ününü kazanan kişi olmuştur
Osmanlı Devleti’nde ilk Telgraf hatlarının çekimi Fransızlara verildi. 15 Eylül 1855’de Telgraf İdaresi resmi olarak açıldı ve çalışmalara başlandı. Telgraf İdaresi’nin en mühim çalışması ise Fransızca olan telgraf dilinin Türkçeleştirilmesi olmuştur. Telgrafhanelerle ilgili 17 Şubat 1857 tarihinde bir nizamname yayımlandı. Bu nizamname de telgraf memurlarının eğitimi ve çalışma şekilleri ile ilgili hükümler yer aldı. Telgraf gereçlerinin üretimi için de, Telgraf Müdürü Fevzi Bey'in gayretleriyle Mayıs 1869'da Telgraf Fabrikası açıldı. Kısa sürede Osmanlı Devletinde hem Rumeli bölgesinde hem de Anadolu bölgesinde bir haberleşme ağı kuruldu. Ancak halkın bu haberleşme sistemini kullanması pahalıydı. Bu pahalılık nedeni ile 1864’de telgraf fiyatlarında ıslaha gidilip fiyatlar düşürüldü. Zamanla tarifeler üzerinde farklı çalışmalar yapıldı.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Sultan Abdülmecit, Telgraf, Mors

TELEGRAPH IN THE OTTOMAN STATE

Öz

There were some stages in the emergence of the telegraph until the invention of the electric telegraph.These stages are: Dutch Jansen's binoculars (in 1650) began to be used for communication over time, but more advanced ideas emerged to get news from places that the binoculars could not see. The first important step for this was Claude Chappe's aerial telegraph system, but the famous painter who added the electrical mechanism to this idea was Samuel F.B. Mors in 1837. Mors was the person who made the electric telegraph famous. The Telegraph Administration was officially opened and work began on 15 September 1855. A regulation regarding telegraph offices was published on 17 February 1857. This regulation included provisions regarding the training and working methods of telegraph officers. The Telegraph Factory was opened in May 1869 for the production of telegraph equipment, with the efforts of Telegraph Director Fevzi Bey. In a short time, a communication network was established in both the Rumelia and the Anatolia regions. However, it was expensive for the public to use this communication system. Due to this expensiveness, telegraph prices were reformed and reduced in 1864. Over time, different studies were carried out on tariffs

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Sultan Abdülmecit, Telegraph, Mors.

Kaynakça

• BOA, A.}AMD./78-83., 29.12.1273.
• BOA, HR.MKT./356-7.,29.04,1277.
• MMZC, 2 Mart, 1334, Devre:3, Cilt:2, İçtima Senesi:4, 60. Toplantı.
• MMZC, 21 Mayıs 1330, Devre:3, Cilt:1, İçtima Senesi:1, 10. Toplantı.
• AHBAP, Y. (2014). “İletişimde Yeni Dönem: Üsküp’te Telgraf.” Yakın Dönem
• Türkiye Araştırmaları, 13 (25-26):83-97.
• ALTUN, E. (2011). Doğu Anadolu Bölgesine İlk Telgraf Hatlarının Çekilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
• GÜVEN BEZAZ, Y. (2006). Haberleşme ve Tarihçesi. Ankara: Türkiye Haber-İş Sendikası.
• ÇAKILCI, D. (2014). “Osmanlı Devleti’nde Uluslararası Telgraf İşbirliği: Sicilyateyn/İtalya Örneği.” Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 13 (25- 26):51-82.
• ÇAKILCI, D. (2015). Rumeli Telgraf Hatları (1854-1876), Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• RODERIC, H. D. (2003). "Osmanlı İmparatorluğuna Elektrikli Telgrafın Girişi". Çev., BURAK, D. M. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma Ve Uygulama Merkezi Dergisi, 14(14): 347-386.
• İNALCIK, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ 1300-1600. Çev., Ruşen Sezer. İstanbul: YKY.
• DEMİR, T. (2005). Türkiye’de Posta Telgraf ve Telefon Teşkilatının Tarihsel Gelişimi (1840-1920). Ankara: PTT Genel Müdürlüğü.
• ERGİN, F. S.(2019). Türkiye Ve Oecd Ülkelerinin Posta Telgraf Teşkilatlarının Karşılaştırmalı Dinamik Performans Analizi, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• HANİLÇE, M. (2017). “Osmanlı Taşrasına Telgraf Hattı Çekilmesinde Yaşanan Zorluklar Niksar-Erbaa-Tokat Telgraf Hattı Örneği.” History Studies International Journal Of History 9 (4):63-99.
• İHSANOĞLU, E. ve KAÇAR, M.(1995). Çağını Yakalayan Osmanlı (Osmanlı Devleti’nde Modern Haberleşme ve Ulaştırma Teknikleri). İstanbul: İslam Tarih, Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi.
• KAÇAR, M. (1986). Osmanlı Telgraf İşletmesi (1854 - 1871). Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• KESKİN, Ö. ve SÖNMEZ, A. (2009). “Telgrafın Osmanlı İmparatorluğu’nda Yayılması: Çanakkale Telgraf Hattı Örneği.” Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 25(25):67-81.
• KULULAR İBRAHİM, M. A. (2018). “Osmanlı Telgraf Mühendisleri.” Turkish Studies History, 13(16): 185-198.
• KULULAR IBRAHIM, M. A. (2019). Osmanlı Döneminde Modern Teknolojinin Hukuki Temelleri: Telgraf Örneği. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• PTT Genel Müdürlüğü. (2007). Geçmişten Günümüze Posta. Ankara: Cem Web Ofset Sanayi.
• SUBAŞI, T. ve BAL, E. B. (2015). “Tanzimat Dönemi’nde Osmanlı Devleti’nin Bosna Hersek’e Yaptığı Muhaberat Ve Telgraf Hizmetleri.” PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2): 37-55.
• TDK, “Telgraf.” (www.tdk.gov.tr,2021). Erişim Tarihi: 18 Nisan 2021).
• YAZICI, N. (1983).“Osmanlı Telgrafında Dil Konusu.” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 26(1-4): 751-764.
• YAZICI, N.(2000). “Balkanlar'da İlk Osmanlı Telgraf Hatları”, Balkanlar'da İslam Medeniyeti Milletlerarası Sempozyumu Tebliğleri, 21-23 Nisan, Sofya.
• YÜKSEL, A.(2014). “Suçluluk Ve Suçsuzluk Arasında Osmanlı Telgraf Memurları.” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33): 373-389.