BARRETT TAKSONOMİSİ İLE TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN LGS SORU YORDAMA BECERİSİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Year 2025, Issue: 50, 67 - 99, 31.08.2025

Hikmet Dursun , Salim Durukoğlu

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1705213

Abstract

Bu araştırmanın amacı Barrett Taksonomisi’ne uygun olarak Türkçe öğretmenlerinin üst düzey düşünme becerisine yönelik soru yordama becerilerinin geliştirilmesidir. Bu amacı gerçekleştirmek için nitel araştırma desenlerinden “temel nitel araştırma” deseni kullanılmıştır. Araştırmanın işlem basamakları eylem araştırmasına göre, veri analizi ise içerik analizi yaklaşımına göre düzenlenmiştir. Araştırmada Barrett Taksonomisi’ne uygun olarak öğretmenlerin üst düzey düşünme becerilerine yönelik soru yordama becerilerini geliştirmek için hizmetiçi eğitim kurs programı geliştirilmiş ve MEB onayı almıştır. Araştırmanın ikinci aşamasında ise 30 saatlik hizmetiçi eğitim kursu 19 Türkçe öğretmeninden oluşan katılımcı grubuna uygulanmıştır. Eğitim öncesi ve sonrası katılımcıların yordadıkları LGS Türkçe soruları Barrett Taksonomisi’ne göre değerlendirilmiştir. Hizmetiçi eğitim öncesi Türkçe öğretmenlerinin yordadıkları LGS sorularının taksonominin alt düzey basamaklarına hitap ettiği ortaya çıkmıştır. Hizmetiçi eğitim kursu sonrası ise öğretmenlerin yordadıkları soruların taksonominin üst düzey basamaklarına hitap ettiği ve katılımcıların LGS Türkçe sorularının taksonomi düzeyleriyle aynı düzeyde soru yazabildikleri ortaya çıkmıştır.

Keywords

Barrett Taksonomisi , LGS , Türkçe Soruları , Soru Yordama , Hizmetiçi Eğitim

IMPROVING THE LGS QUESTION ANSWERING SKILLS OF TURKISH TEACHERS WITH BARRETT TAXONOMY

Abstract

The purpose of this research is to develop question prediction skills of Turkish teachers towards higher-level thinking skills in accordance with Barrett's Taxonomy. To achieve this purpose, the "basic qualitative research" design, one of the qualitative research designs, has been used. The process steps of the research have been organized according to action research, and the data analysis has been organized according to the content analysis approach. In the research, an in-service training course program has been developed in order to develop question prediction skills of teachers towards higher-order thinking skills in accordance with Barrett's Taxonomy and has been approved by the Ministry of National Education. In the second stage of the research, a 30-hour in-service training course has been applied to a participant group consisting of 19 Turkish teachers. The LGS Turkish questions predicted by the participants before and after the training have been evaluated according to Barrett's Taxonomy. It has been revealed that the LGS questions predicted by Turkish teachers before in-service training addressed the lower level levels of the taxonomy. After the in-service training course, it has been revealed that the questions predicted by the teachers addressed the upper levels of the taxonomy and that the participants have been able to write questions at the same level of taxonomy as the LGS Turkish questions.

Keywords

Barrett Taxonomy , HSEE , Turksih Questions , Question-Prediction , Inservice Training

References

• Abdulghani, H. M., Ahmad, F., Irshad, M., Khalil, M. S., Al-Shaikh, G. K., Syed, S., &Haque, S. (2015). Faculty development programs improve the quality of Multiple Choice Questions items' writing. Scientific reports, 5(1), 9556.
• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 99-118.
• Akyol, H. (2013). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara. Pegem Akademi, ss. 33- 218.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik ne tür sorular soruyoruz. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (1), 41-56.
• Aşıcı, M., Baysal, Z. N., Şahenk Erkan, S. S., Apak Tezcan, Ö., ve Aydemir, Z. (2019). PISA uluslararası öğrenci değerlendirme programı öğretmen kılavuzu okuma becerileri okuryazarlığı. Ankara: Pegem Akademi.
• Ateş, S., Güray, E., Döğmeci, Y. ve Gürsoy, F. F. (2016). Öğretmen ve öğrenci sorularının gerektirdikleri zihinsel süreçler açısından karşılaştırılması. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmalar, 4 (1), 1-13.
• Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma (Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Örneği). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 103-115.
• Barrett Taksonomisi Dokümanı. Cognitive and Affective Dimensions of Reading Comprehension. İnternetten 29 Aralık 2019’ da http://joebyrne.net/curriculum/barrett.pdf adresinden alınmıştır.
• Chikalanga, I. (1992). A suggested taxonomy of inferences for the reading teacher. Reading in a foreign language, 8, 697-697.
• Creswell, J. W. & Sözbilir, M. (2021). Karma Yöntem Araştırmalarına Giriş. Pegem Akademi.
• Cumhur, F., Çavdar, O. ve Polat, S. (2018). Matematik ve Fen Bilimleri Öğretmeni Adaylarının Bloom Taksonomisi’ne Göre Oluşturdukları Soruların Değerlendirilmesi. International Journal Of Social Humanities Sciences Research, 5(28), 3243-3252.
• Çakmakçı, E. (2021) İlkokul sınıf öğretmenlerinin metinlerden ürettikleri soruların Barrett Taksonomisine göre incelenmesi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Çeliktürk Sezgin, Z. ve Gedikoğlu Özilhan, Y. G. (2019). 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7 (2), 353-367.
• Dellinges, M. A. & Curtis, D. A. (2017). Will a short training session improve multiple‐ choice item‐writing quality by dental school faculty? A pilot study. Journal of Dental Education, 81(8), 948-955.
• Demir, F. (2015). Matematik Okuryazarlığı Soru Yazma Süreç ve Becerilerinin Gelişimi, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Demir, F. ve Altun, M. (2018). Matematik okuryazarlığı soru yazma süreç ve becerilerinin gelişimi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 372 - 390.
• Erturan İlker, A. G., Hünük, D. ve Müftüler, M., (2018). Eylem Araştırması Nasıl Planlanır?. Eylem Araştırması (pp.13-33), Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Göçer, A. (2014). The assessment of Turkish written examination questions based on the text in accordance with the Barrett’s taxonomy. International Journal of Languages' Education and Teaching, 2(2), 1-16.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M. B. ve Taşğın, S. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma teorik çerçeve, pratik öneriler, 7 farklı nitel araştırma yaklaşımı kalite ve etik hususlar. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Güler, M., Arslan, Z. ve Çelik, D. (2018). Liselere Giriş Sınavına İlişkin Matematik Öğretmenlerinin Görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 337-363.
• Gürbüz, M. Ç. (2014). PISA matematik okuryazarlık öğretiminin PISA sorusu yazma ve matematik okuryazarlık düzeyleri üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Humos, O. A. (2012). An evaluative analysis of comprehension questionsâ level of difficulty: a case of 12th grade Palestinian English studentâ s textbook. An Najah University Journal for Research, 26(3), 767-788.
• Iramaneerat, C. (2012). The impact of item writer training on item statistics of multiplechoice items for medical student examination. Siriraj Medical Journal, 64(6), 178-182.
• Johnson, D. D. & Barrett, T. C. (1971). Johnson's basic vocabulary for beginning reading and current basal readers: Are they compatible?, Journal of Reading Behavior, 4(4), 1-11.
• Kaldırım, A. (2020). Barrett Takonomisine dayalı öğretim programı'nın 7. Sınıfın öğreniminin tamamına etkisi (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kocaarslan, M. ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 431-448.
• Temur, 2019. Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkçenin İkinci Dil Olarak Öğretilmesi. [e – kitap], http://ogretmen.meb.gov.tr/ogretmenkitapligi/mesleki-gelisim-programi-kitaplari/turkce- ogretiminde-olcme- ve degerlendirme.html
• Merriam, S.B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Miles, B., & Huberman, M. (2015). Genişletilmiş bir kaynak kitap: nitel veri analizi (Çev. Ed: Sadegül Akbaba Altun-Ali Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Millî Eğitim Bakanlığı, 2018. Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2,3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=663
• Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. (2018, 14 Şubat). T.C. Resmi Gazete, (Sayı: 30332). http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/02/20180214- 8.html adresinden 14.11.2021 tarihinde alınmıştır.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018a). Sınavla Öğrenci Alacak Ortaöğretim Kurumlarına İlişkin Merkezî Sınav Başvuru ve Uygulama Kılavuzu. Ankara. http://www.meb.gov.tr/sinavlar/dokumanlar/2018/merkezı_sınav_basvuru_ve_uygulama_kılavuzu.pf adresinden 14.11.2021 tarihinde alınmıştır.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2018b). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi.https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/26191912_yonerge.pdf adresinden 17.12.2021 tarihinde alınmıştır.
• Ocak ve Akkaş Baysal (2020). Eğitimde Eylem Araştırması ve Örnek Araştırmalar., Ocak. (Editör). Yaşam boyu öğrenme. Dördüncü Baskı. Ankara. Pegem A Yayıncılık, ss. 51-95.
• Özyalçın, K. E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretenlerin yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre metin altı soru yazma becerileri üzerine bir değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Özyalçın, K. E., ve Kana, F. (2020). Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretenlerin Metin Altı Soru Yazma Becerileri Üzerine Bir Değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 5(2), 488-506. PISA 2018 Türkiye Ön Raporu, 2019. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019 _12/03105347_PISA_2018_Turkiye_On_Raporu.pdf
• Rush, B. R., Rankin, D. C., & White, B. J. (2016). The impact of item-writing flaws and item complexity on examination item difficulty and discrimination value. BMC medical education, 16(1), 1-10.
• Sezgin, Z. Ç., ve Özilhan, Y. G. G. (2019). 1.-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 353-367.
• Temur, 2019. Kapsayıcı Eğitim Bağlamında Türkçenin İkinci Dil Olarak Öğretilmesi. [e – kitap],http://ogretmen.meb.gov.tr/ogretmenkitapligi/mesleki-gelisim-programi-kitaplari/turkce-ogretiminde-olcme-ve degerlendirme.html
• Tutar, H. ve Erdem, A. T. (2020). Örnekleriyle bilimsel Araştırma Yöntemleri ve SPSS uygulamaları. Seçkin Yayncılık.
• TÜSİAD "PISA 2012 Değerlendirmesi: Türkiye için Veriye Dayalı Eğitim Reformu Önerileri” Politika Dokümanı”, 2014 https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/7429-pisa-2012 degerlendirmesiturkiye-icin-veriye-dayali-egitim-reformu-onerileri-politika-dokumani.
• Usta, H. G. (2022). Üst Düzey Soru Yazma Becerileri: Eylem Araştırması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 486-514.
• Ülger, B. B., Ar, M. E., ve Sarıoğlu, S. (2022). Bağlam temelli soru yazma eğitimine katılan fen bilimleri öğretmenlerinin yazılı sınavlarda sordukları soruların incelenmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 13(1), 335-353.
• Yazıcı, N. (2017). Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Çağdaş Yaklaşımlar: Öğretim Yöntemi Olarak Soruların Niteliği veKullanımı. Electronic Turkish studies, 12(17).113.
• Yıldırım, K. (2012). Öğretmenlerin Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerilerini Değerlendirmede Kullanabilecekleri Bir Sistem: Barrett Taksonomisi/A System To Be Used By Teachers To Evaluate Students' Reading Comprehension Skills: Barrett Taxonomy. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 45-58.