SOSYALİST DÜŞLERİN AĞIDI: YAŞAR KEMAL VE MUSTANSAR HUSSAİN TARAR'IN KURMACASINDA İDEOLOJİK BAĞLILIK

Year 2025, Issue: 50, 253 - 286, 31.08.2025

Sibel Bayram , Muhammad Safeer Awan

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1716790

Abstract

Toplumsal, siyasal ve kültürel gerçeklikler bakımından birçok farklılık bulunmasına rağmen, Türkiye’den Yaşar Kemal ile Pakistan’dan Mustansar Hussain Tarar, iki önemli romancı olarak, ahlaki vizyonları ve barışçıl, müreffeh bir dünya hayalleri bakımından çarpıcı benzerlikler sergilemektedir. Her iki yazarın, bilinç dünyası, bireyin bu doğa içindeki yeri ve davranışlarına dair bir duyarlılıkla, ikinci olarak ise evrene dair kendine özgü trajikomik bir bakışla şekillenmiştir. Bu bakış açısı, varoluşsal önem taşıyan meselelerle ilgilenirken ortaya çıkan mizah ve ironiyle kendini gösterir. Aralarındaki temel farklar, ülkelerinin birbirinden oldukça farklı tarihsel arka planlarından kaynaklanmaktadırlar. Bugünkü Pakistan, sistematik sömürgeciliğin yıkıcı etkilerine maruz kalmış ve ardından travmatik bir ulusal tarihle şekillenmişken, modern Türkiye, engin bir coğrafyaya ve tarihe sahip büyük bir imparatorluğun bakiyesinden doğmuş özgür bir ülke olarak var olmuştur. Bu nedenle, Tarar’ın ahlaki ve kozmik vizyonu, Kemal’inkine kıyasla daha karanlık bir ton taşırken, Kemal daha çok toplumundaki sosyo-ekonomik eşitsizliklere odaklanır; siyasal-ideolojik meseleler onun yapıtlarında daha arka plandadır. Ortak noktalar açısından bakıldığında, her iki yazarın da gençlik dönemlerinde sosyalist eğilimler taşıdığı söylenebilir. Bu önemli ideolojik duruş, eserlerini kısmen etkilemiş olmakla birlikte, yazarlar ideolojik kimliklerini açıkça sergilemekten kaçınırlar. Bunun yerine, politik alegoriye ve halk anlatılarına başvurarak siyasal duruşlarını ve ideolojik bağlılıklarını dolaylı biçimde ifade ederler.

Keywords

Karşılaştırmalı Edebiyat , İdeoloji , Sosyal-Realizm.

REQUIEM OF SOCIALIST DREAMS: IDEOLOGICAL COMMITMENT in THE FICTION OF YAṢAR KEMAL AND MUSTANSAR HUSSAIN TARAR

Abstract

Despite many differences of socio-political and cultural realities, Yaṣar Kemal of Türkiye and Mustansar Hussain Tarar of Pakistan, as two celebrated novelists have striking similarities in terms of their moral vision and dreams of a peaceful and prosperous world. Their consciousness is marked, firstly, by a romantic and one’s proper place and behavior within it, and, secondly, by a unique tragi-comic sense of the universe. This sense manifests itself as humor and irony while dealing with questions of existential importance. Their differences are mainly due to the contrasting histories of their countries: while what is now Pakistan experienced the ravages of systemic colonialism and subsequent traumatic national history, modern Türkiye has been a free land, carved out of a grand empire spread over vast spaces and history. Therefore, Tarar’s moral and cosmic vision is darker in contrast to that of Kemal who concentrates more on the socio-economic disparities in his society than on the politico-ideological issues. Regarding similarities, one may say that both writers had socialist inclinations during their youth. This important ideological stance has partially impacted their writings as well. However, they do not wear their ideology on their sleeves. Instead, they employ folklore and political allegory to underpin their politics and ideological commitment.

Keywords

Comparative Literature , Ideology , Social Realism.

References

• Awan, S. & Khan, S. (2021). Sorrows of Sarasvati: The Lost River. Pakistan Academy of Letters, Islamabad.
• Cain, William. (2013) ‘The Death of Love in A Farewell to Arms.’ Sewanee Review, 121(3), 376-392.
• Glen A. (2003). Love. Practical Ecocriticism: Literature, Biology, and the Environment. University of Virginia Press.
• Hobsbawm, E. (1995). Sosyal İsyancılar, çev. Necati Doğru, Sarmal Yayınevi
• Horkheimer, M. - Adorno Theodor W. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği, Kabalcı Yayncılık.
• Irving, Howe (1957). Politics and the Novel. Horizon Press. New York. 1957.
• Kemal, Y. (2008)a. İnce Memed I, YKY. İstanbul.
• Kemal, Y. (2008)b. İnce Memed II, YKY, İstanbul.
• Kemal, Yaşar (2008)c. İnce Memed III, YKY İstanbul.
• Kemal, Yaşar (2008)d. İnce Memed IV, YKY, İstanbul.
• Meeker, J.W. (1997). The Comedy of Survival: Literary Ecology and a Play Ethic. University of Arizona Press; 3rd edition.
• Miller, A. (1978). "Tragedy and the Common Man," from The Theater Essays of Arthur Miller, Viking Press . Moran, B. (2016). Türk Romanına Eleştirel Bakış, İletişim Yayıncılık, İstanbul.
• Mutluay, R. (1976). 50 Yılın Türk Edebiyatı, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Said, E. (1992). “Figures, Configurations, Transfigurations,” in Anna Rutherford, Commonwealth to the Postcolonial, Aarhus: Dangaroo Press, p.3.
• Scheingold, Stuart A. (2010). The Political Novel: Re- Imagining the Twentieth Century. Continuum Publishing. New York.
• Srivastava, N.(2008). Secularism in the Postcolonial Indian Novel: National and Cosmopolitan narratives in English. London and New York, Routledge.
• Stephen Kinzer. https://www.nytimes.com/2015/03/01/world/europe/yasar-kemal-master-turkish-novelist-and-strident-political-critic-is-dead.html. Feb. 28, 2015.
• Şeker, A.(2019). Yaşar Kemal’in Romanlarının Sosyolojisinde İnsan Sevgisi ve Değerinin Varoluşsal Kaynakları, folklor/edebiyat, cilt:25, sayı:98, 2019/2.
• Tarar, M. H. (1993). Bahao, translated as Sorrows of Sarasvati: The Lost River (2021). Sang-e-Meel Publications, Lahore.
• Tarar, M. H. (1997). Raakh (Ashes). Sang-e-Meel Publications, Lahore.
• Tarar, M. H. (2001). Qurbat-e-Marg mein Mohabbat (Love in the time of Death). Sang-e-Meel Publications, Lahore.
• Tarar, M. H. (2005). Dakya aur Jolaha (The Postman and the Weaver)
• Tarar, M. H. (2007). Pakheiroo/ Parinday (Birds). Sang-e-Meel Publications, Lahore.
• Tarar, M. H. (2010). Khas-o-Khashak Zamany (Fragile Times). Sang-e-Meel Publications, Lahore.
• Tarar, M.T. (2013. Ay Ghazaal-i-Shab. Sang-e-Meel Publications. Lahore, P.68
• Tharaud, B. C., Yaşar Kemal’e Giden Yol, https://www.aydinlik.com.tr/haber/homerostan-yasar-kemale-giden-yol-53952 erişim tarihi:30.072023.
• Thiong’o, N.W.(1981). Writers in Politics. London and Ibadan: Heinemann, 1981.
• Thiongo, N.W.(1997). Petals of Blood. Penguin Books: New York.
• Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor (2007). Alain Bosquet ile Görüşmeler, Röportaj YKY, İstanbul.