ŞEVKET BULUT’UN SÖZ VARLIĞINDA AĞIZLARDAN İZLER

Year 2025, Issue: 50, 196 - 230, 31.08.2025

Burak Telli , Ayşe Akbulut

https://doi.org/10.14520/adyusbd.1740501

Abstract

Şevket Bulut yakın dönem Türk hikayeciliğinin önemli isimlerindendir. Hikayelerinde sade bir dil kullanmış, yaşadığı bölgenin ağızlarından da etkilenerek yazılarında bu ağızlara ait söz varlıklarını da kullanmıştır. Memleketi Kilis olsa da hayatının önemli bir bölümünü Maraş’ta geçirmiştir. Bu sebeple eserlerinde genellikle bu yörenin söz varlığının izleri görülmektedir. Maraş’ın hemen hemen bütün köylerini dolaşıp yöreye özgü folklorik birikime sahip olmuştur. Bu folklorik birikim onun yazılarana da yansımış yöreye özgü pek çok kavram söz varlığında yer bulmuştur. Bu yönleriyle Şevket Bulut’un söz varlığında ağız özellikleri dikkat çekici ölçüde görülmektedir. Edebi eserlerde ağızların kullanımı konusu son yıllarda araştırmacıların yöneldiği bir konu olmuştur. Bu bağlamda Şevket Bulut incelenmesi gereken önemli bir şahsiyettir. Bu çalışmada ise Şevket Bulut’un hikayelerinde ağızlara ait söz varlıklarının kullanımı incelenmiştir. Tespit edilen söz varlıklarının bir kısmının Derleme Sözlüğü’nde kayıtlı olup farklı ağız bölgelerinde yaşamakta olduğu bir kısmı ise Derleme Sözlüğü’nde kaydı bulunmayan sözcükler olduğu görülmüştür. Bazı sözcüklerin ise ağızlardaki yaygın kullanımından dolayı Güncel Türkçe Sözlük’te de geçtiği ve “ağızlardan” kaydıyla verildiği görülmüştür.

Keywords

Söz varlığı , ağız , edebi eser , Şevket Bulut

TRACES OF DIALECTS IN ŞEVKET BULUT'S VOCABULARY

Abstract

Şevket Bulut is a prominent figure in contemporary Turkish short story writing. He employed simple language in his stories, influenced by the dialects of his region, and incorporated vocabulary from these dialects into his writings. Although his hometown is Kilis, he spent a significant portion of his life in Maraş. Consequently, traces of the regional vocabulary are often evident in his works. He traveled to almost all the villages of Maraş, amassing a regional folkloric heritage. This folkloric heritage is reflected in his writings, and many regional concepts find their way into his vocabulary. In these respects, Şevket Bulut's vocabulary is notably characterized by dialectal characteristics. The use of dialects in literary works has been a topic of interest for researchers in recent years. In this context, Şevket Bulut is a significant figure deserving of study. This study examines the use of dialectal vocabulary in Şevket Bulut's stories. Some of the identified vocabularies were recorded in the Compilation Dictionary but exist in different dialect regions, while others were not recorded in the Compilation Dictionary. Some words, due to their widespread use in dialects, were also found in the Current Turkish Dictionary and were recorded as "from dialects."

Keywords

Vocabulary , dialect , literary work , Şevket Bulut

References

• Bulut, Ş. (1971). Al Karısı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Bulut, Ş. (1975). Dilek Çınarı, İstanbul: Türk Edebiyatı Yayınları.
• Bulut, Ş. (1996). Baharı Göremeyen Çocuklar, Ankara: Dolunay Yayınları.
• Buran, A. (2002). “Konuşma Dili Yazı Dili İlişkileri ve Derleme Faaliyetleri”, Türkbilig, (4): 97-104.
• Demir, N. (2009). Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı Hakkında Bir Ön Çalışma (s. 97–108). Bernt Brendemoen Armağanı. Oslo: Novus Forlag.
• Demir, N. (2013). Ankara Örneğinde Ağızların Belgelenmesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Demir, N. ve Yılmaz, E. (2021). Türk Dili El Kitabı, İstanbul: Grafiker yayınları.
• Derleme Sözlüğü (2009). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Duman, G. B. ve Yener, S. (2018). Fakir Baykurt’un “Irazca’nın Dirliği” Adlı Romanının Ağız Kullanımı Açısından İncelenmesi, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C 11 S 58: 42-60.
• Ergin, M. (2012). Türk Dil bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları.
• Göztaş, G. (2017). “Edebi Metinlerde Ağız Kullanımı: Bekir Yıldız Örneği”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (42): 113-134.
• Gülseren, C. (2000). Malatya İli Ağzı, İnceleme- Metinler- Sözlük ve Dizinler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Güncel Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Hüküm, M. (2019). Yerliliğin Sınırlarında- Şevket Bulut Hikayelerinde Yerlilik. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kara, S. (2025). “Yaşar Kemal’in Bebek Adlı Hikâyesinde Yer Alan Ağız Unsurları”, Edebi Eleştiri Dergisi, 9(1): 14-21.
• Karabulut, M. (2002). “Şevket Bulut’un Hayatı ve Hikâye Anlayışı”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2): 183-190.
• Karabulut, M. (2017). Modern Türk Hikâyeciliği ve Şevket Bulut. Elazığ: Manas Yayınları.
• Karadişoğulları, E. (2007). “Şevket Bulut ve Hikâyeciliği”. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 33: 133-139.
• Öztürk, A. Ö. (2023). Sabahattin Ali’nin Hikâyelerinde Ağız Kullanımı Derleme Ve Türkçe Sözlüğe Katkılar, Türkbilig, 46: 96-115.
• Turan, M. S. (2024). “Edebî Metinlerde Ağız Kullanımı: Recep Seyhan Örneği”, Dil Araştırmaları Dergisi, (34): 213-225.