BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA ETİK

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 67 - 78, 01.06.2020

Hasan Uğurlu

Öz

Bu araştırma, nitel veriler kullanılarak gerçekleştirilen bir derleme çalışmasıdır. Çalışmanın amacı bilimsel araştırmalar sırasında istemli ya da istemsiz olarak ortaya çıkabilen hataların en aza indirgenebilmesi açısından bir bilinç oluşturma düşüncesidir. Etik dışı davranış olarak adlandırılan bu hataların neler olduğu, hangi sebeplerden dolayı ortaya çıktığı, bu hatalara karşı yaptırımların neler olduğu ve bu davranışların ortadan kaldırılmasına yönelik neler yapılabileceği bu çalışmada ele alınan temel konulardır. Günümüz şartlarında bilgiye birçok yolla ulaşılabildiği düşünülürse, etik dışı davranışların çokça gerçekleştiğinin görülmesi şaşırtıcı olmayacaktır. Kirli bilgilerin bu kadar yoğun olduğu bir dönemde, bilimsel çalışmaların birçok farklı yöntemle ve birçok farklı nedene bağlı olarak etik ihlallere maruz kalması, bu anlamda bazı standartlara bağlı olarak çalışmanın gerekliliğini ortaya koymaktadır. Bilimsel yayınların belirli etik kurallar dahilinde yapılması, etiğe aykırı bir durumun ortaya çıkması halinde, hangi yolun izlenmesi gerektiği konusunda faydalı olacaktır. Yapılan araştırmaların belirli standartlara (etik kod) bağlı olarak hazırlanması ve ilgili kişilerce (etik kurul) denetlenmesi güçlü bir çalışma sunmak açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

araştırma ve yayın etiği, etik dışı davranış, etik ihlal, etik kurul, intihal

Kaynakça

• Aydın, İ. (2012). Yönetsel, Mesleki ve Örgütsel Etik. Ankara: PEGEM Akademi.
• Bülbül, T. (2004). Bilimsel Yayınlarda Etik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(15), 53-61
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Erdem, A. R. (2012). Bilim İnsanı Yetiştirmede Etik Eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 25-32.
• İnci, O. (2015). Bilimsel Yayın Etiği, Türk Kütüphaneciliği 29(2), 282-295. Kansu, E. (2012). Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler. Multidisipliner Etik Kongresi Konuşma Metinleri, 50-54 .
• Karakütük, K. (2001). Öğretim Üyesi ve Bilim İnsanı Yetiştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Mahmutoğlu, A. (2009). Etik ve Ahlak; Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler. Türk İdare Dergisi, 225-249.
• Özenç Uçak, N., & Birinci, H. G. (2008). Bilimsel Etik ve İntihal. Türk Kütüphaneciliği 22(2), 187-204.
• Padem, H., Göksu, A., & Konaklı, Z. (2012). Araştırma Yöntemleri. Üsküp: IBU publication.
• Sümbüloğlu, V., & Sümbüloğlu, K. (2016). Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• TÜBA. (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademesi Yayınları.
• TÜBİTAK. (2015/2018). TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu.
• Yıldırım, G., & Kadıoğlu, S. (2007). Etik ve Tıp Etiği Temel Kavramları. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 29 (2), 7-12.