SURİYE İÇ SAVAŞI’NDAKİ AFGANLAR: İRAN DEVRİM MUHAFIZLARI FATIMİLER TUGAYI

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 11 - 22, 30.06.2021

Mehmet Erkan Kıllıoğlu

Öz

Eski Sovyet Cumhuriyetlerinde bağımsızlık sonrası dönemde iktidarda kalmaya devam eden Sovyet Nomenklatura sisteminin bakiyesi olan kadroları tasfiye etmek için Renkli Devrimler adı verilen bir girişim başlatıldı. Batı destekli olduğu iddia edilen bu girişim ve devrimlerin yansımaları Ortadoğu’da ilk olarak Arap Baharı olayları kapsamında Tunus’ta ortaya çıktı. Tunus’ta başlayan olaylar ve istikrarsızlık dalgası 2011 yılında Suriye’ye de ulaştı. Ülkede başlayan halk ayaklanması baskıcı Esed rejiminin geleceğini tehlikeye soktu ve rejim özellikle kırsal bölgelerde kontrolünü kaybetti. Arap Baharı olayları ile varlığı tehdit edilen Suriye rejiminin Ortadoğu’daki en önemli destekçilerinden birisi İran’dı. İran, Suriye’deki kötü gidişi durdurmak için halk ayaklanmasının ilk dönemlerinde Esed rejimine örtülü destek verme yoluna gitmişti. Bu desteğin öncelikli sebebi İran’dan başlayıp Irak ve Suriye’den geçerek Lübnan’da Akdeniz’e ulaşan kara köprüsünün varlığını güvenceye almaktı. Ancak Suriye muhalefetinin başarısı Esed rejimi ile İran’ın kara köprüsünün varlığını tehdit etmiştir. İran’ın kurduğu bu kara köprüsü stratejik açıdan hayati önemde idi çünkü bu sayede İran, İsrail’i Lübnan ve Filistin’de meşgul eden kendisine yakın gruplara personel ve malzeme desteği sağlayabiliyordu. Ancak İran’ın sağladığı örtülü destek Suriye’deki Esed rejiminin isyanı bastırmasında yeterli olmadı. Bunun üzerine İran Suriye’deki mevcudiyetini attırmak ve Devrim Muhafızları ve Kudüs Gücü gibi resmi güçlerini seferber etmek zorunda kaldı. Bu resmi güçlere ek olarak, İran Şii gönüllüleri de seferber etme yoluna gitti. İran, Irak’ta bir hava saldırısı sırasında öldürülen Kasım Süleymani tarafından geliştirilen ve İran dışındaki başka ülkelerden devşirilen Şii gönüllülerin İran adına vekâlet savaşlarında kullanılması stratejisi kapsamında, Afganistan’ın sahipsiz topluluklarından birisi olan Afgan Hazaraları Suriye’de kendi namına savaştırma yoluna gitti ve kazanımlarını korumaya çalıştı.

Anahtar Kelimeler

Fatımiler Tugayı, Hazaralar, İran Devrim Muhafızları, Ali Rıza Tavassuli, Kudüs Gücü

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adeel, Mirvais (2019, 23 04), “Syrian Rebels Capture 4 Afghans Including Teenager Boys”, The Khaama Press News Agency web sitesi: https://www.khaama.com/syrian-rebels-capture-4-afghans-including-teenager-boys-1022/ adresinden alındı.
• Alfoneh, Ali (2017, 19 04). “Shia Afghan Fighters in Syria,” Atlantic Council web sitesi: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/syriasource/shia-afghan-fighters-in-syria/ adresinden alındı.
• Ansari, Ali ve Tabrizi, Aniseh Bassiri (2016), “The View from Tehran”, Tabrizi, Aniseh Bassiri ve Raffaello Pantucci, Rafaello (Ed.), Understanding Iran’s Role in the Syrian Conflict, Londra: Royal United Services Institute for Defense and Security Studies, Occasional Paper, s. 3-9.
• Bilgetürk, İrem (2018), “İran’ın Suriye Politikası Bağlamında Şiilik ve Şii Milisler”, Ankasam Bölgesel Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 398-438.
• Bouckaert, Peter (2015, 18 10), “Europe’s Refugee Crisis Isn’t Only About Syria”, Foreign Policy web sitesi: https://foreignpolicy.com/2015/09/18/europes-refugee-crisis-isnt-only-about-syria-iraq-afghans/ adresinden alındı.
• Coghlan, Tom, Yaqubi, Aimal ve Williams, Sara Elizabeth (2015, 02 06), “Assad Recruits Afghan Mercenaries to Fight Isis”, The Times web sitesi: https://www.thetimes.co.uk/article/assad-recruits-afghan-mercenaries-to-fight-isis-rzvp3bh2fhh adresinden alındı.
• Conrad, Naomi (2018, 05 05), “Iran Recruits Afghan Teenagers to Fight War in Syria”, Deutsche Welle web sitesi: https://www.dw.com/en/iran-recruits-afghan-teenagers-to-fight-war-in-syria/a-43634279 adresinden alındı.
• Constable, Pamela (2018, 29 07), “Recruited by Iran to Fight for Syrian Regime, Young Afghans Bring Home Cash and Scars”, The Washington Post web sitesi: https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/recruited-by-iran-to-fight-for-syrian-regime-young-afghans-bring-home-cash-and-scars/2018/07/29/ecf9e34c-64e0-11e8-81ca-bb14593acaa6_story.html adresinden alındı.
• Esfandiari, Golnaz (2015, 25 04), “Increasing Number of Afghans, Pakistanis Killed in Syria Buried in Iran”, Radio Free Europe, Radio Liberty web sitesi: https://www.rferl.org/a/persian-letters-afghans-pakistanis-killed-fighting-in-syria-for-iran/26977907.html adresinden alındı.
• Farzam, Rahimullah ve Sarı, İsmail (2017), “Fatimiyyun: İran’ın Afgan Milisleri”, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Sayı: 6, s. 267-290.
• Fassihi, Farnaz (2014, 22 05), “Iran Pays Afghans to Fight for Assad, Offers Them $500 Stipend, Residency Benefits,” The Wall Street Journal web sitesi: https://www.wsj.com/articles/iran-recruiting-afghan-refugees-to-fight-for-regime-in-syria-1400197482 adresinden alındı.
• Fulton, Will, Holliday, Joseph ve Wyer, Sam (2013), “Iranian Strategy in Syria”, A Joint Report by AEI’s Critical Threats Project & Institute for the Study of War, Institute for the Study of War.
• Hazır, Tunahan (2019), “Şii Hilali Bağlamında Suriye İç Savaşı ve İran”, TURAN-SAM, Turan Stratejik Araştırmalar Merkezi, Cilt: 11, Sayı: 43, s. 359-365.
• Homsi, Nada (2017, 01 10), “Afghan Teenagers Recruited in Iran to Fight in Syria, Group Says”, The New York Times web sitesi: https://www.nytimes.com/2017/10/01/world/middleeast/iran-afghan-child-soldiers-syria-war.html adresinden alındı.
• Hüseyni, Hüda (2019, 06 06), “‘Fatımiyyun’ Tugayı ABD ile Yüzleşmek için Suriye’yi Terk Ediyor”, Şarkul Avsat web sitesi : https://turkish.aawsat.com/home/article/1755586/h%C3%BCda-huseyni/%E2%80%98fat%C4%B1miyyun%E2%80%99-tugay%C4%B1-abd-ile-y%C3%BCzle%C5%9Fmek-i%C3%A7in-suriye%E2%80%99yi-terk-ediyor adresinden alındı.
• Jamal, Ahmad Shuja, (2018, 13 02), “Mission accomplished? What’s next for Iran’s Afghan fighters in Syria”, War on the Rocks web sitesi: https://warontherocks.com/2018/02/mission-accomplished-whats-next-irans-afghan-fighters-syria/ adresinden alındı.
• Jedinia, Mehdi ve Zahid, Noor (2017, 21 05), “Iran Continues Deporting Undocumented Afghan Refugee”, Voice of America web sitesi: https://www.voanews.com/extremism-watch/iran-continues-deporting-undocumented-afghan-refugees adresinden alındı.
• Kazdal, Melih (2018), “İran’ın Arap Baharı Sonrası Suriye Politikasını Anlamak”, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, Cilt: 1; Sayı: 1, s. 1-15.
• Kenner, David, (2013, 04 12), “Afghan Militants Join Syria’s Civil War, as if It Wasn’t Awful Enough”, Foreign Policy web sitesi: https://foreignpolicy.com/2013/12/04/afghan-militants-join-syrias-civil-war-as-if-it-wasnt-awful-enough/ adresinden alındı.
• Latifi, Ali M. (2017, 30 06), “How Iran Recruited Afghan Refugees to Fight Assad’s War”, The New York Times web sitesi: https://www.nytimes.com/2017/06/30/opinion/sunday/iran-afghanistan-refugees-assad-syria.html adresinden alındı.
• Loveluck, Louisa (2014, 24 11), “The Battle for Aleppo, Explained”, The Washington Post web sitesi: https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/11/24/the-battle-for-aleppo-explained/ adresinden alındı.
• Majidyar, Ahmad (2017, 29 11), “Afghan Officials in Deep Water After Praising Role of Soleimani and Shiite Militias in Syria,” Middle East Institute, (Çevrimiçi) https://www.mei.edu/publications/afghan-official-deep-water-after-praising-role-soleimani-and-shiite-militias-syria adresinden alındı.
• Moslih, Hashmatallah (2016, 22 01), “Iran ‘Foreign Legion’ Leans on Afghan Shia in Syria War”, Al Jazeera web sitesi: https://www.aljazeera.com/news/2016/01/iran-foreign-legion-leans-afghan-shia-syria-war-160122130355206.html adresinden alındı.
• Neriah, Jacques (2015, 04 03), “Iran Deploys Afghan Shiite Brigade to Spread Its Control in Southern Syria”, Jerusalem Center for Public Affairs, (Çevrimiçi) https://jcpa.org/iran-shiite-brigade-syria/ adresinden alındı.
• Öz, Mustafa ve Eş-Şek’a, Mustafa Muhammed (2001), “İsmailiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 23, s. 128-133.
• Özbay, Müjde Aysun (2010), İran’ın Şii Hilal Projesi İddiası, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış YLS), Ankara.
• Özdemir, Çağatay (2006), “Suriyede İç Savaşın Nedenleri: Otokratik Yönetim mi, Bölgesel ve Küresel Güçler mi?” Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 2, s. 81-102.
• Peterson, Scott (2016, 12 06), “Iran Steps up Recruitment of Shiite Mercenaries for Syrian War”, The Chiristian Science Monitor (Çevrimiçi) https://www.csmonitor.com/World/Middle-East/2016/0612/Iran-steps-up-recruitment-of-Shiite-mercenaries-for-Syrian-war adresinden alındı.
• Pierce, Bryan (2013), “Syria: A Wicked Problem for All”, CTC Sentinel, Vol. 6, No. 8, p. 1-4.
• Polk, William R. (2013, 10 03), “Understanding Syria: From Pre-Civil War to Post-Assad”, The Atlantic web sitesi: https://www.theatlantic.com/international/archive/2013/12/understanding-syria-from-pre-civil-war-to-post-assad/281989/ adresinden alındı.
• Rasmussen Sune Engel ve Nader, Zahra (2016, 30 06), “Iran Covertly Recruits Afghan Shias to Fight in Syria”, The Guardian web sitesi: https://www.theguardian.com/world/2016/jun/30/iran-covertly-recruits-afghan-soldiers-to-fight-in-syria adresinden alındı.
• Reuter, Christopher (2015, 26 06), “Murad’s War: An Afghan Face to the Syrian Conflict.” Afghanistan Analysts Network web sitesi: https://www.afghanistan-analysts.org/murads-war-an-afghan-face-to-the-syrian-conflict/ adresinden alındı.
• Sadjadpour, Karim (2013), “Iran’s Unwavering Support to Assad’s Syria”, CTC Sentinel, Vol. 6, No. 8, p. 11-14. Salihi, Emin (2011), “Ortadoğu’da Oluşan Yeni Dengeler ve ‘Şii Hilali’ Söylemi”, Bilge Strateji, Cilt: 2, Sayı: 4, s. 183-202.
• Schneider, Tobias (2018), “The Fatemiyoun Division: Afghan Fighters in the Syrian Civil War”, Washington: Middle East Institute, Policy Paper, 2018-9.
• Seligman, Lara (2019, 08 11), “The Child Soldier Crisis: ‘Kids Are Cheap’”, Foreign Policy Report (Çevrimiçi) https://foreignpolicy.com/2019/11/08/child-soldier-crisis-kids-are-cheap-yemen-isis-my-star-sky/ adresinden alındı.
• Sinkaya, Bayram (2011), “İran-Suriye İlişkileri ve Suriye’de Halk İsyanı”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 3, Sayı: 33, s. 38-48.
• Smyth, Philip (2014, 03 06), “Iran’s Afghan Shiite Fighter in Syria”, The Washington Institute for Near East Policy Policy, Washington: Analysis/Policy Watch 2262.
• Strickland, Patrick (2016, 17 05), “Why Are Afghan Refugees Leaving Iran?” Al Jazeera web sitesi: https://www.aljazeera.com/indepth/features/2016/05/afghan-refugees-leaving-iran-160511103759873.html adresinden alındı.
• Thomas, Joscelyn (2017, 28 12), “Islamic State’s Khorasan ‘Province’ Claims Responsibility for Attack on Cultural Center in Kabul,” FDD’s Long War Journal (Çevrimiçi) https://www.longwarjournal.org/archives/2017/12/islamic-states-khorasan-province-claims-responsibility-for-attack-on-cultural-center-in-kabul.php adresinden alındı.
• Türkoğlu Oğuz, Gamze (2017, 01 10), “HRW: İran, Suriye’de Afgan Göçmen Çocukları Savaştırıyor”, Anadolu Ajansı web sitesi: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/hrw-iran-suriyede-afgan-gocmen-cocuklarini-savastiriyor/924166 adresinden alındı.
• Ünal, Bekir (2015), İran’ın Vekâlet Savaşı Stratejisi ve Suriye’deki Şii Milisler, Bilgesam Analiz, No 1304.
• Williams, Sara Elizabeth (2015, 22 06), “Afghan Fighters an Increasingly Significant Player on Syrian Battlefield”, Middle East Eye web sitesi: https://www.middleeasteye.net/news/afghan-fighters-increasingly-significant-player-syrian-battlefield adresinden alındı.
• Worth, Robert F. (2012, 02 02), “Effort to Rebrand Arab Spring Backfires in Iran”, The New York Times, s. 1.
• Wright, Robin (2016, 13 12), “The Battle for Aleppo, Syria’s Stalingrad, Ends”, The New Yorker web sitesi: https://www.newyorker.com/news/news-desk/the-battle-for-aleppo-syrias-stalingrad-ends adresinden alındı.